Trước khi cất lời, có bao giờ bạn tự hỏi mình rằng điều đó có đáng nói, có hại gì cho người nghe không? Hãy cẩn thận, cân nhắc kỹ lưỡng khi chuẩn bị nói ra những điều này.
1. Những lời tức giận với người nhà 

Trong cuộc sống, ai cũng khó tránh gặp phải chuyện phiền muộn. Người ta trong những lúc bực dọc, thường luôn không kiểm soát được cảm xúc của chính mình, nói ra những lời không nên nói. Nhất là những lúc ở cùng với người nhà, ta luôn phũ phàng, đôi khi là buột miệng tuôn ra những lời oán giận.

Rõ ràng trong tâm không hề nghĩ những điều ác độc đến vậy, nhưng ta vẫn chẳng thể kiểm soát được cái miệng của mình. Có người còn cảm thấy phải chọc giận đối phương thì cơn giận trong tâm mới nguôi đi được. Với người thân, chúng ta luôn khó nhẫn nhịn hơn cả. 

Khi mâu thuẫn với cha mẹ, có lúc vô tình ta buột miệng nói: “Đã biết thế sao bố mẹ còn sinh con ra?“. Ôi, sinh con đâu phải là nghĩa vụ của cha mẹ, trái lại nó là gánh nặng của 9 tháng mang nặng, đẻ đau. Cha mẹ cấp cho ta một thân xác thịt, một sự sống này, họ nào có được điều chi? Đắng cay, vất vả mà nuôi ta khôn lớn, họ cũng chẳng trông mong gì ngoài việc ta được hạnh phúc, bình yên. Vậy mà ta có thể nói ra những lời đầy cạn tình, cạn nghĩa như vậy… 

Khi vợ chồng cãi nhau, hễ động một chút là có thể sỉ vả: “Tôi bị mù nên mới vớ phải anh (cô)“. Đến tối, mỗi người ngủ một giường, mấy ngày không nhìn mặt nhau, không khí gia đình căng thẳng, ngột ngạt.

Những lúc chê trách con cái, theo thói quen ta thường mắng rằng: “Mày nhìn thử xem, con nhà người ta như thế nọ, như thế kia“… Lời nói ấy chẳng những không thể khiến trẻ tiến bộ mà còn mài mòn sự tự tin của chúng, khiến chúng luôn mang mặc cảm là một kẻ thấp hèn đến suốt đời. 

Bị người lạ mắng chửi, ta chỉ tức giận nhất thời, cũng dễ quên, dễ bỏ qua ngay. Nhưng khi bị người nhà mắng nhiếc, ngoài tức giận ta còn thấy đau lòng. Những lời nói như dao nhọn, xuyên vào trái tim ta và gây ra tổn thất không thể đắp bù. Thực ra, giữa người nhà là luôn có mâu thuẫn, bất đồng.

Xử lý làm sao cho thấu tình đạt lý, không gây thương tổn cá nhân mà vẫn giữ được hòa khí mới là điều khó nhất. Lửa giận bừng bừng, nhiếc móc mấy câu, căng thẳng không thèm nhìn mặt nhau thì chỉ là cách hành xử của kẻ thất phu mà thôi.  

2. Thổ lộ những lời tận đáy lòng với người mới quen biết

Có những lúc gặp phải áp lực quá lớn, không gánh chịu nổi, ta liền muốn bộc lộ, phát tiết hết ra và tìm một nơi để trút bầu tâm sự. Chính như nước lũ cần phải xả, ta cũng có những lúc muốn tìm người trò chuyện. Nhưng đừng quên rằng, nói chuyện cũng cần phải phân rõ đối tượng.

Có thể ta vừa quen biết một người bạn mới, cảm thấy nói chuyện rất hợp, liền dốc bầu tâm sự với người ta, vội vàng chia sẻ hết thảy chuyện thầm kín, riêng tư. Nhưng chưa được bao lâu, ta phát hiện được thì ra người mà mình vẫn tưởng có thể trở thành bạn thân của nhau nay đã trở nên xa lạ. Ta sẽ cảm thấy vô cùng hối hận về những điều lúc đầu mình đã thổ lộ với người ta. 

Vậy nên đừng bao giờ vội vàng dốc bầu tâm sự với người lạ. Bởi vì những lời bạn nói không hẳn người khác thích nghe. Đã vậy, rất có thể họ còn cho bạn là kẻ nhiều chuyện, phiền phức. Ngoài ra, người mới quen biết, chưa rõ nhân phẩm tốt xấu, đã vội dốc bầu tâm sự, tri giao, rất có thể những điều bí mật của bạn sẽ bị tiết lộ và trở thành trò cười. 

Quá thân thiết với người mới quen, ấy là điều đại kỵ của bậc quân tử. Kết giao bạn bè, lòng không nên vội, lời cũng không nên nói quá nhiều. 

3. Nói xấu sau lưng người khác 

Mấy người tụm lại cùng nhau thì thích làm gì nhất? Hẳn là tán gẫu. Trong lúc tán gẫu, thường sẽ vô ý nhắc đến một người nào đó, sau đó mọi câu chuyện đều sẽ xoay quanh cá nhân “đen đủi” kia. Nói đi nói lại, bắt đầu nói xấu người ta. Trong khi cao hứng, lúc câu chuyện lên đến cao trào thì ai nấy đều cảm thấy vô cùng sảng khoái. Nhưng khi cuộc tán gẫu kết thúc chẳng ai nghĩ hậu quả sẽ thế nào? 

Nếu như bên cạnh bạn luôn có một người thích nói xấu sau lưng người khác, bạn sẽ cảm thấy thế nào? Chẳng phải người đó chẳng có tu dưỡng, không có khẩu đức hay sao? Bạn cũng sẽ không muốn kết giao với những người như vậy, e rằng trước mặt người khác họ lại cũng đơm đặt về mình. Xoay trở ngược lại, nếu bạn cũng thích đặt điều sau lưng người khác, ấn tượng mà bạn để lại trong tâm những người xung quanh cũng tệ hại như thế. 

Làm người nên phải quang minh lỗi lạc, tuyệt đối đừng đeo mặt nạ, trước mặt một bộ sau lưng một bộ. Nếu như bạn có điều chẳng vừa lòng với ai đó, hoặc là nói thẳng trước mặt, hoặc là giữ ở trong lòng, tuyệt đối đừng nói xấu sau lưng. Nếu không muốn bị người khác giở trò xấu xí sau lưng, bản thân trước hết phải làm được điều này vậy. 
Ai cũng muốn được tôn trọng, ai cũng đều mong được người khác lý giải. Lăn lộn trong xã hội, ngoài miệng chịu chút thiệt thòi thì có làm sao? Nói chuyện không hề đơn giản chỉ là việc cử động cái miệng, mà còn cần phải động não. Nói chuyện chính là một môn nghệ thuật. 

Bệnh từ miệng vào, họa từ miệng ra, người muốn dưỡng lấy phúc khí cho mình thì đều nên học cách quản chế lời nói của mình. Trước khi nói hãy thêm một ý niệm cân nhắc đến người khác, hãy xem xét điều mình nói được lợi cho ai, gây hại thế nào. Đó mới là người nhân hậu vậy.  
 Bài viết: "Cẩn thận với lời nói để tránh khẩu nghiệp"
Vũ Dương - Vườn hoa Phật giáo
Đoan Trang(Tuvien.com)