Lời
Dịch Giả
Bản
tiếng Việt Lâm Tế Ngữ Lục này được trích từ quyển
thứ 14 của Chỉ Nguyệt Lục và tập thứ 47 của Bộ Ðại
Tạng Kinh. Lý do là phần có trong Chỉ Nguyệt Lục không thấy
in trong bộ Ðại Tạng; Ngược lại, phần in trong bộ Ðại
Tạng lại không có trong Chỉ Nguyệt Lục, nên chúng tôi dịch
cả hai cho đầy đủ.
Ngữ
Lục là bạch thoại đời xưa, thời bấy giờ ghi theo tiếng
nói của chư Tổ, một số chỉ có âm mà không có chữ, những
tiếng này không có trong tự điển ngày nay, nên dịch ngữ
lục khó hơn dịch kinh, vả lại, ý của chư Tổ không phải
ở nơi lời nói. Cũng như hỏi : "Thế nào là Phật ? đáp
: ba cân mè", "Thế nào là ý của Tổ Sư từ Tây Trúc đến
? đáp : cây bách trước sân". vân...vân...
Chúng
tôi dịch thẳng theo lời của chư Tổ. Người đọc nếu ngay
đó ngộ liền là rất tốt, nếu không ngộ được tức nhiên
phải không hiểu. Do sự không hiểu, sẽ phát khởi "Nghi Tình".
Nếu giữ mãi nghi tình, sau này sẽ được ngộ. Không nên
tự ý giải thích để tự bít cửa ngộ của mình. Cho nên
Lục Tổ nói :
"Nay
ta gượng nói ra,
Khiến
ngươi bỏ tà kiến
Chớ
hiểu theo lời nói
Mới
cho biết ít phần"
Tức
là ý này vậy.
Thích
Duy Lực
(Viết
tại Garden Grove, Hoa Kỳ, mùa Xuân 1993)
Sư
hiệu là Nghĩa Huyền Hình, quê quán ở Nam Hoa Tào Châu.
Thuở bé, Sư đã có chí lớn xuất gia, sau khi xuống tóc và
thọ giới cụ túc, Sư liền ham mộ thiền tông.
Trong
thiền hội Hoàng Bá, sư là người có hạnh nghiệp thuần
nhứt.
Một
hôm ngài Mộc Châu, một vị Thiền Sư đã kiến tánh triệt
để, là Thủ Tọa Thiền Hội gặp Lâm Tế hỏi:
--
Thượng tọa ở đây được bao lâu ?
Sư
đáp: "Ba năm".
Mộc
Châu nói: "Từng đi tham hỏi Hòa Thượng chưa ?"
Sư
đáp: "Chưa từng tham hỏi vì chẳng biết hỏi cái gì ?"
Mộc
Châu nói: "Sao không đi hỏi Hòa Thượng Thiền Chủ, thế nào
là đại ý đích xác Phật pháp?".
Sư
liền đi hỏi, chưa dứt lời thì bị Hoàng Bá đánh. Sư trở
về gặp Mộc Châu, Châu hỏi việc hỏi pháp thế nào ?
Sư
nói: "Tôi hỏi chưa dứt lời liền bị Hòa thượng đánh và
đuổi ra, tôi không hiểu gì hết".
Châu
nói: "Ði hỏi lần nữa đi!"
Sư
lại đi hỏi nữa, vẫn bị Hoàng Bá đánh đập như trước.
Cứ như thế ba lần hỏi, bị ba lần đánh.
Sư
bạch với Mộc Châu: "Nhờ lòng từ bi khuyên bảo của Thầy
dạy, tôi đến tham hỏi Phật Pháp với Hòa Thượng, ba lần
hỏi ba lần bị đánh, tôi tự nghĩ, vì chướng duyên ngăn
ngại, nên không lãnh hội được ý chỉ thâm sâu. Nay xin từ
giã ra đi".
Mộc
Châu nói: "Nếu quyết định muốn đi, ngươi nên giã từ Hòa
Thượng rồi hãy đi".
Sư
lễ bái rồi trở về tăng phòng.
Mộc
Châu đến gặp Hòa Thượng ngay và thưa: "Thượng tọa hỏi
pháp kia, tuy hãy còn trẻ nhưng rất kỳ đặc, nếu y đến
từ giã, xin Hòa Thượng dùng phương tiện tiếp y, sau này
y sẽ thành một cây đại thọ che mát người trong thiên hạ".
Sư
đến từ giã Hoàng Bá, Hoàng Bá hỏi: "Ði đâu ?"
Sư
trả lời: "Chưa quyết định"
Hoàng
Bá bảo: "Chẳng cần đi chỗ nào khác, cứ đến thẳng Cao
An Than gặp Thiền Sư Ðại Ngu, ông ấy sẽ vì ngươi mà thuyết
pháp".
Sư
đến gặp Ðại Ngu, Ngu Thiền sư hỏi: "Từ đâu đến ?"
Sư
thưa: "Từ nơi Hoàng Bá đến".
--
Hoàng Bá có lời gì dạy bảo ? Ðại Ngu hỏi
--
Con ba lần hỏi đại ý Phật pháp, ba lần bị đánh, chẳng
biết con có lỗi hay không có lỗi?.
--
Hoàng Bá có lòng từ bi thắm thiết như thế đối với ngươi
mà ngươi còn đến đây hỏi có lỗi hay không lỗi.
Ngay
câu nói ấy, Sư hoát nhiên đại ngộ, rồi thưa: "Phật pháp
của Hoàng Bá vốn chẳng có nhiều".
Ðại
Ngu nắm chặt Lâm Tế rồi nói: "Con quỷ đái dầm, ngươi
vừa mới nói có lỗi hay không lỗi, giờ lại nói Phật pháp
của Hoàng Bá không có nhiều. Ngươi thấy lý lẽ gì nói mau
! Nói mau !"
Sư
liền thoi vào hông Ðại Ngu ba cái. Ðại Ngu xô Sư ra, nói:
"Thầy ngươi là Hoàng Bá, chẳng dính dáng gì đến việc của
ta".
Sư
từ giã Ðại Ngu trở về Hoàng Bá.
Hoàng
Bá thấy Sư về, liền hỏi: "Thằng này đi đi về về tới
chừng nào mới thôi ?"
Sư
thưa: "Chỉ vì lòng từ bi thắm thiết của Hòa Thượng." Sư
đảnh lễ rồi đứng hầu một bên.
Hoàng
Bá hỏi: "Vừa mới từ đâu về đây ?"
--
Hôm trước, thừa ý chỉ của Hòa Thượng đến tham hỏi Ðại
Ngu, rồi trở về đây.
--
Ðại Ngu có lời dạy gì ?
Sư
bèn kể lại đầu đuôi câu chuyện khi gặp Ðại Ngu.
--
Lão hán Ðại Ngu sao nhiều chuyện thế, sau này ta sẽ đánh
cho một trận.
--
Nói gì sau này, đánh ngay bây giờ. Sư bèn tát Hoàng Bá một
tát.
Hoàng
Bá nói: "Thằng điên khùng này dám đến đây vuốt râu cọp".
Sư
liền hét lớn. Hoàng Bá gọi: "Thị giả, dẫn thằng điên
khùng này về tham đường!".
LỜI
BÌNH PHẨM
Sau
này, Qui Sơn kể công án này hỏi Ngưỡng Sơn: Lâm Tế lúc
ấy ngộ được là nhờ sức của Ðại Ngu hay là được sức
của Hoàng Bá. Ngưỡng Sơn nói: chẳng những cỡi đầu hổ,
cũng biết nắm đuôi hổ.
*****
Một
hôm, Hoàng Bá phổ thỉnh (Phổ là phổ biến, thỉnh là mời,
nghĩa là, mời tất cả tăng chúng cùng nhau đi làm công tác
chùa) Sư đi theo sau, Hoàng Bá quay lại thấy Sư đi tay không
bèn hỏi : "Cây cuốc đâu ?"
Sư
thưa: "Có người đem đi rồi".
Bá
nói: "Qua đây, ta bàn với ngươi việc này".
Sư
lại gần, Hoàng Bá dựng đứng cây cuốc bảo: "Chỉ một
cái này, tất cả mọi người trong thiên hạ đều nhấc lên
không nổi".
Sư
bèn giựt lấy cây cuốc, đưa lên nói: "Tại sao bây giờ ở
trong tay ta".
Hoàng
Bá nói: "Hôm nay đã có người thay ta phổ thỉnh rồi". Liền
trở về chùa.
*****
Sư đang
cuốc đất, thấy Hoàng Bá đến bèn ngưng cuốc, đứng thẳng.
Hoàng
Bá hỏi: "Ông mệt phải không ?"
Sư
thưa: "Cây cuốc còn chưa nhấc lên, mệt nỗi gì ?"
Hoàng
Bá liền đánh, Sư chụp cây gậy của Hoàng Bá xô ngã Hoàng
Bá.
Bá
gọi: "Duy Na, Duy Na đỡ ta dậy!".
Duy
Na chạy lại đỡ Bá dậy rồi nói: "Sao Hòa Thượng tha cho
thằng điên khùng vô lễ như thế". Hoàng Bá vừa đứng dậy,
liền đánh Duy Na. Sư vừa cuốc đất vừa nói: "Ở chỗ khác
thì hỏa táng, còn ở đây người ta chôn sống".
*****
Một
hôm, Sư đương ngồi phía trước Tăng đường, thấy Hoàng
Bá đến, liền nhắm mắt lại. Hoàng Bá làm bộ sợ hãi,
liền trở về phương trượng, Sư theo đến phương trượng
lễ tạ. Thủ tọa đứng hầu ở đó, Hoàng Bá bảo Thủ tọa:
"Tăng này tuy còn trẻ nhưng lại biết có việc này".
Thủ
tọa thưa: "Lão Hòa Thượng này gót chân chưa chấm đất lại
ấn chứng cho thằng trẻ này".
Hoàng
Bá tự vả miệng mình một cái. Thủ tọa nói: "Biết thì
được".
*****
Sư
đang nằm ngủ trong Tăng đường, Hoàng Bá vào thấy, lấy
gậy gõ vào đầu giường một tiếng. Sư ngó mặt lên thấy
là Hoàng Bá, liền nhắm mắt ngủ tiếp. Hoàng Bá lại gõ
lần nữa rồi đi lên nhà trên gặp Thủ tọa đang ngồi thiền.
Hoàng Bá bảo thủ tọa: "Nhà dưới ông trẻ kia đang ngồi
thiền ông ở đây vọng tưởng làm gì ?"
Thủ
tọa nói: "Lão hán này làm gì vậy ?"