Truyện Phật Giáo

• Mục Lục & Vài Nét Về Tác Giả
01. Người làm mặt nạ
02. Gái nghèo
03. Lòng tham tai hại
04. Con dao trong tâm
05. Không phải lỗi thày thuốc
06. Chú khỉ nhân từ
07. Gần Phật và xa Phật
08. Tai hại của tham ái
09. Ngày gặp phụ vương
10. Tinh tấn vì đạo
11. Bớ người ta! Ăn cướp!
12. Món nợ truyền kiếp
13. Con trâu
14. Ngọc báu trong áo
15. Người mù sờ voi
16. Một người nghèo lạ
17. Quả báo
18. Cái lưỡi không xương
19. Hòa Thượng heo
20. Cò và cua
21. Dưới gốc mai vàng
22. Công chúa Nhật Quang
23. Dứt bỏ ảo tình
24. Nước mắt mẹ hiền

 

Truyện Ngắn Phật Giáo
Truyện Thơ - Tập 2
Tâm Minh Ngô Tằng Giao (Diệu Phương tái bản 2002)
______________________________________________________________________________

| Tập 1 | Tập 2 | Tập 3 |

(9)
Ngày gặp phụ vương

Xưa rời cung điện ra đi
Giờ đây thành đạo trở về thăm Cha
Hai mươi năm thoáng trôi qua
Quê hương Đức Phật Thích Ca đón người
Ca Tỳ La Vệ xanh tươi
Vua Cha Tịnh Phạn mừng vui vô cùng
Cả nhân dân, lẫn hoàng cung
Cùng nhau sửa soạn tưng bừng thiết tha.
*
Một bình bát, một cà sa
Dạt dào đức độ, bao la nhân từ
Phật thăm quê dấu yêu xưa
Rộn ràng đất nước sang mùa hoan ca
Cảm thông đến cả muôn hoa
Đất trời, cây cỏ gần xa đón chào
Mọi người cảm động biết bao,
Nhà Vua thỉnh Phật cùng vào hoàng cung.
Chiều về trong cảnh vui chung
Phật bèn thuyết pháp chỉ đường chúng sanh.
*
Nhà Vua đảnh lễ chân thành
Hỏi thăm phương pháp tu hành cho mau
Để mong giải thoát khổ đau
Sinh lão bệnh tử tiếp nhau xoay vần.
Phật bùi ngùi ngắm phụ thân
Chân run, đầu bạc, da nhăn, dáng gầy
Còn đâu như thuở trước đây
Đế Vương oanh liệt tràn đầy hiên ngang,
Đỡ Vua lên ngự ngai vàng
Ôn tồn Phật mới thưa rằng: “Từ xưa
Xuất gia thành đạo đến giờ
Như Lai thường bị người ta chê cười
Bị phường ngoại đạo nhiều lời
Chê rằng bất hiếu, bỏ rơi gia đình.”
*
“Như Lai quyết chí riêng mình
Chẳng theo chữ hiếu thường tình làm chi
Nên đi tìm món quà gì
Thật là quý hóa dâng về phụ thân
Và ban cho khắp nhân dân,
Đó là giải đáp về thân phận người
Phụ thân vừa mới hỏi thôi!”
Tiếp theo Phật nói: “Ở đời ngẫm ra
Vô thường vạn vật quanh ta
Công danh như bọt nước sa đầu ghềnh
Tình như mây nổi bồng bềnh
Còn như tuổi trẻ trôi nhanh xuân thì
Như làn điện chớp khác chi
Chúng sanh không hiểu chút gì! Đáng thương!
Bám theo những cái vô thường
Mà quên Phật tánh sẵn vương trong người”
*
“Chúng sanh Phật tánh saün rồi
Khéo tu thành Phật trong thời tương lai.
Tu nhiều phương pháp lắm thay
Pháp môn ‘Niệm Phật’ là hay mọi đường
Rất công hiệu, rất dễ dàng
Chí tâm niệm Phật, Tây Phương thác về
Là nơi hạnh phúc muôn bề
Là nơi Cực Lạc tràn trề an vui.”
*
“A Di Đà Phật một thời
Lúc tu phát nguyện: ‘Ai người thành tâm
Niệm danh ta thật chuyên cần,
Xin về Cực Lạc mười phần cầu mong,
Sau này đến lúc lâm chung
Thác về Cực Lạc vô cùng sướng thay!
Nếu không đạt được điều này
Nguyện thề Chánh Giác ta đây không thành!’
*
Mong Vua cha và chúng sanh
Pháp môn ‘Niệm Phật’ thi hành cho chuyên
Sẽ mau trút hết muộn phiền
Sinh lão bệnh tử triền miên chẳng còn!”

(phỏng theo bản văn xuôi của Thích Nữ Cát Tường)

(10)
Tinh tấn vì Đạo

Tại nơi tịnh xá Trúc Lâm
Thành Ba La Nại, mùa Xuân đã về
Đất trời tĩnh lặng bốn bề

Muôn hoa phô sắc sum suê trên cành
Đàn chim vui hót lượn quanh
Hương xuân phảng phất bên mành ngất ngây.
Thế Tôn an tọa nơi đây
Nhưng nhìn thấy cảnh đọa đầy phương xa
Dân tình khốn khổ kêu ca
Dưới quyền của Kế Hoa Đà hại dân
Vừa tàn ác, lại bất nhân
Khiến cho đất nước muôn phần tang thương.
Tâm từ tỏa ngát muôn phương
Thế Tôn tìm cách cứu hàng chúng sinh
Cử người thay mặt cho mình
Đến nơi giáo hóa, chân tình giúp dân.
*
Trong hàng đệ tử thiết thân
Chẳng nề gian khổ, mười phần thiết tha
Có tôn giả Phú Lâu Na
Cử làm sứ giả thật là thuận duyên,
Phú Lâu Na nhận lời liền
Nguyện đem chánh pháp đi truyền bá ngay.
Thế Tôn hỏi: “Đất nước này
Đã nhiều độc ác, lại đầy tàn hung
Cần nhiều can đảm vô cùng
Mới mong trải được tấm lòng từ bi?”
Phú Lâu Na: “Con ngại chi
Đương đầu thử thách nguyện đi giúp đời!”
*
“Nếu người chửi mắng nặng lời?”
“Con coi như món quà người tặng thôi
Quà không nhận, mình trả lui
Lòng thời thanh thản, an vui, chẳng phiền,
Người ta như vậy còn hiền
Không dìm con chết đuối liền! Cũng may!”
“Nếu người dìm xuống nước ngay?”
“Con coi như họ còn đầy từ tâm
Lại thêm tối dạ vô ngần
Vì không ném đá máu tuôn trên đầu!”
“Nếu người độc ác bảo nhau
Đầu ngươi ném đá. Tính sao bây giờ?”
“ Bạch Thế Tôn! Họ còn khờ
Chưa mang gậy gộc ra mà đập con!”
*
“Nếu người dùng gậy đánh luôn?”
“Con cho như thế vẫn còn là may
Không giam giữ, chẳng tù đày
Con đường truyền Đạo còn đầy tự do!”
*
“Nếu người tìm cách bỏ tù
Họ giam ngươi lại không cho ra ngoài?”
“Thưa rằng họ vẫn tốt thay!
Vì con sẽ có nhiều ngày tu thân
Thảnh thơi tĩnh dưỡng tinh thần
Luyện nung ý chí thêm phần kiên trinh!”
*
“Nếu người hại đến thân mình
Lấy gươm đâm chém mặc tình chẳng nương?”
“Thưa rằng họ vẫn còn thương!
Con không bị giết! Còn đường tương lai!”
*
“Nếu người ta giết thẳng tay?”
“Bạch Thế Tôn! Họ vẫn đầy từ tâm,
Giúp con giải thoát tấm thân
Một đời giả tạm, muôn phần khổ đau
Đường tu thành quả cho mau
Chứng Vô Thượng Giác! Đạo mầu nở hoa!”
*
Nghe xong lời Phú Lâu Na
Thế Tôn khen ngợi: “Thật là tuyệt hay!
Ngươi đầy ý chí mạnh thay
Nêu cao chân lý thân này coi khinh
Xứng danh đệ tử trung trinh
Thay ta giáo hóa chúng sinh giúp đời
Giương cao ngọn đuốc tuyệt vời
Nước phương xa đó đến nơi soi đường
Đạo vàng trải rộng tình thương
Gieo mầm giải thoát, ươm hương an lành!”
Cúi đầu đảnh lễ tâm thành
Vâng lời Phật dạy, nhiệt tình ra đi
Bước chân in dấu từ bi
Phú Lâu Na quyết thực thi lời Ngài
Dù bao gian khổ trần ai
Đóng vai sứ giả Như Lai cho tròn...

(phỏng theo bản văn xuôi của Thiện Bình)

(11)
Bớ người ta! Ăn cướp!

Thuở xưa khi mới xuất gia
Ngài Xá Lợi Phất ở nhà còn em
Một trai, một gái lành hiền
Tiếc thay bà Mẹ cửa Thiền chẳng tin.
*
Sợ em trai lúc đủ duyên
Xuất gia sẽ bị Mẹ hiền cản ngăn
Ngài bèn căn dặn Chư Tăng
Xin vui lòng nhận, khó khăn chớ nề!
*
Thời gian thấm thoắt trôi đi
Em trai nay lớn. Mẹ thì lo âu
Sợ con nối gót anh đầu
Bỏ nhà theo ánh đạo mầu Thích Ca,
Mẹ lo cưới vợ về nhà
Em trai chắc hẳn xuất gia hết đường.
*
Rước dâu hôm đó rộn ràng,
Lễ nghi, phong tục xóm làng đặt ra
Chọn người tuổi tác đã già
Vợ chồng đầy đủ, cửa nhà ấm êm
Đứng ra xối nước lên trên
Đôi tay dâu, rể lấy hên bước đầu;
Chọn người nào khó gì đâu
Đó là Bà ngoại cô dâu saün rồi,
Bà làm lễ chúc lứa đôi:
“Sống chung hạnh phúc suốt đời bên nhau
Đến long răng, đến bạc đầu
Như Bà các cháu, khác đâu chút gì!”
*
Rể nhìn dâu đẹp đứng kia
Xinh tươi nhan sắc, tràn trề tuổi xuân,
Nhìn qua Bà ngoại ngồi gần
Thân già, tóc bạc, da nhăn, lưng còng
Răng không còn, mắt hết trong
Khiến chàng suy nghĩ mà lòng xốn xang:
“Ôi thời gian thật phũ phàng
Bà xưa cũng đẹp như nàng dâu kia
Rồi đây nàng có khác chi
Tàn đi sắc nước, mất đi hương trời!
Chẳng gì tồn tại trên đời
Đẹp tươi rồi cũng một thời qua mau
Còn gì thú vị nữa đâu
Anh mình thật khéo đã mau tìm đường
Tới bờ giải thoát thơm hương
Nương nhờ Cửa Phật, nêu gương cho mình!”
*
Chẳng còn muốn lập gia đình
Phát tâm chỉ muốn tu hành theo Anh
Rể kia nghĩ kế tinh ranh
Trên đường hai họ linh đình rước dâu
Chàng bèn ôm bụng kêu đau
Xin ngừng giải quyết. Trước sau nhiều lần.
Mẹ vô tình tưởng chuyện cần
Tưởng con ăn uống có phần bất an
Nên ra lệnh cho cả đoàn
Rước dâu về trước. Để chàng tự do
Về theo sau, chớ âu lo
Đừng chờ, đừng đợi khiến cho muộn màng.
*
Thật là dịp quý như vàng!
Chàng mừng, chạy thẳng qua làng kế bên
Vào Chùa xin xuất gia liền,
Chư Tăng không nhận, cửa Thiền chẳng dung
Vì theo luật Đức Thế Tôn
Đi tu cần sự thuận lòng mẹ cha.
Chàng năn nỉ rất thiết tha
Hồi lâu chẳng được bèn la vang trời:
“Bớ người ta! Cướp tới nơi!
Cướp đi của báu của tôi đây này!”
Chư Tăng chặn hỏi: “Im ngay!
Nơi đây cửa Phật, ban ngày, cướp đâu?”
*
Chàng bèn quỳ lạy thật mau
Một lòng thành khẩn cúi đầu khẽ thưa:
“Bạch Chư Tăng! Vốn từ xưa
Luân hồi sanh tử con vừa trải qua
Bọn Ma Vương chúng chẳng tha
Duyên lành chúng cướp biết là bao nhiêu
Tử thần cũng sẽ đến theo
Cướp đi sinh mạng bọt bèo của con
Thế là cơ hội chẳng còn
Buồn đau đời trước, héo hon kiếp này
Làm sao còn có duyên may
Tìm nương cửa Phật ngát đầy thơm hương
Hương chân lý tỏa muôn phương
Và hương giải thoát đưa đường chúng sanh!”
*
Chư Tăng nghe rõ ngọn ngành
Hỏi ra mới biết rõ anh của chàng
Là Xá Lợi Phất thân thương
Đã từng căn dặn mở đường cho em
Xuất gia vào lúc đủ duyên,
Cả chùa bèn chấp nhận liền. Vui thay!
Vừng dương rực chiếu cỏ cây
Đón người thoát tục từ đây tu hành.

(phỏng theo bản văn xuôi của Thông Kham)

(12)
Món nợ truyền kiếp

Hồi xưa trong cánh rừng bên
Họa mi làm tổ ở trên cây đào
Hàng ngày Chim hót ngọt ngào
Véo von ca tụng trăng sao đất trời
Gốc cây phía dưới thảnh thơi
Có chàng Rắn nọ nằm chơi, lành hiền
Nghe Chim hót, Rắn mê liền
Đôi bên kết bạn ngày thêm mặn nồng.
Hồi xưa loài vật nói chung
Trời sinh một mắt để dùng mà thôi.
*
Một hôm Bướm ghé qua chơi
Báo tin đám cưới sẽ mời Chim đi,
Mong rằng tiếng hót họa mi
Giúp cho đôi cánh bướm kia nhịp nhàng
Múa may uyển chuyển dịu dàng
Thêm phần khởi sắc cho bàn tiệc hoa.
*
Chim mừng, nhưng lại lo xa
Sợ rằng tiệc cưới người ta chê mình
Lông không đẹp, dáng chẳng xinh
So cùng anh Bướm đa tình lẳng lơ.
Thở dài than ngắn hàng giờ
Chim bay tìm Rắn, trông chờ ý hay.
Rắn khuyên: “Yên chí! Đi ngay!
Giọng anh quyến rũ đắm say tuyệt vời
Bà con mê mẩn mất rồi
Không còn để ý đến người anh đâu!”
*
Cúi đầu ngẫm nghĩ hồi lâu
Mơ màng Chim nói: “Tôi cầu có thêm
Một con mắt đẹp dịu hiền
Thành hai con mắt thêm duyên mặn mà
Bà con chú ý thêm ra,
Anh cho mượn mắt thật là quý thay
Mượn đi ăn cưới một ngày
Anh nằm quanh gốc cây này nghỉ ngơi
Tiệc xong trả lại anh rồi
Mình thân nhau quá! Giúp tôi! Bạn hiền!”
Thoạt tiên Rắn chẳng chịu liền
Họa mi nài nỉ, van xin đủ điều
Rắn ta cảm động xuôi chiều
Hứa cho mượn mắt vì xiêu lòng rồi!
*
Đến ngày tiệc cưới đẹp trời
Mượn thêm một mắt, nhìn đời đẹp thêm
Chim vui, chải chuốt làm duyên
Điểm trang óng mượt xong liền bay đi.
Rắn nằm ẩn gốc cây kia
Mắt mù tăm tối nên chi rụt rè.
*
Tiệc tùng đám cưới thỏa thê
Khách vui cùng Bướm, không hề hỏi Chim
Đến khi Chim được mời lên
Trổ tài ca hát êm đềm du dương
Mọi người thán phục giọng vàng
Cùng nhau xúm lại rộn ràng ngợi khen,
Khen thêm lông đẹp như tiên
Khen đôi mắt lạ, dịu hiền như nhung.
Lời qua tiếng lại tưng bừng
Chim nghe ca tụng vui mừng, ba hoa:
“Trời sinh tôi khác người ta
Mắt nguyên một cặp thật là mộng mơ,
Giọng thời quyến rũ vang đưa
Giúp cho thiên hạ được nhờ biết bao
Rắn mù kia dưới gốc đào
Chán đời. Muốn chết. Nghe vào mê ngay
Tôi an ủi Rắn hàng ngày
Giải sầu bằng giọng hót hay giúp người
Lại bay đi khắp mọi nơi
Kiếm về lương thực giúp hoài cho ăn!”
Chim nói khoác, khách phục lăn
Khen lòng hào phóng, khen tâm nhân từ.
*
Tiệc tàn. Theo cánh gió đưa
Chim ôm danh vọng say sưa bay về,
Rắn nằm cuộn dưới trăng thề
Mù lòa, sợ hãi, yên bề ngủ đây
Chim không đánh thức Rắn ngay
Nghĩ mai trả lại mắt này được thôi!
*
Chim bay lên tổ nằm chơi
Suy tư trằn trọc rối bời tâm can:
“Ta giờ danh vọng vẻ vang
Có đôi mắt đẹp, giọng vàng, từ tâm
Mọi người thán phục vô ngần
Ngày mai trả mắt lỡ làng tiếng tăm,
Rắn kia dưới gốc cây nằm
Chỉ bò quanh quẩn có cần mắt đâu!”
Thế là tội lỗi hố sâu
Kéo Chim phản bạn lao đầu xuống đây,
Họa mi dời tổ đi ngay
Đêm khuya lén lút khẽ bay xa rừng.
*
Rắn mù tội nghiệp vô cùng
Bò quanh dò dẫm truy lùng họa mi
Nghe Chim hót, vội bò đi
Muốn đòi cho được mắt về mới thôi
Tiếc thay thấy Rắn tới nơi
Chim kia bay trốn mất rồi còn chi.
*
Một đêm Chim ngủ say mê
Giật mình tỉnh giấc thấy kề cạnh bên
Lắc lư đầu Rắn như điên
Chim ta sợ hãi la lên kinh hoàng
Bay đi trốn vội trốn vàng,
Kể từ đêm đó hoang mang trong lòng
Chẳng còn say ngủ giấc nồng
Chẳng còn yên tĩnh tâm hồn như xưa.
Những mùa lạnh lẽo gió mưa
Rắn thường sợ lạnh chẳng ưa ra ngoài
Chim yên, ngủ một giấc dài,
Nhưng mùa Xuân đến đất trời ấm êm
Chim đành bay hót liên miên
Xua cơn buồn ngủ, suốt đêm canh chừng.
*
Đêm Xuân rừng núi chập chùng
Họa mi tấu khúc vang lừng vui tươi
Tiếng Chim bay bổng tuyệt vời
Như mang hạnh phúc cho người trần gian,
Buồn thay hạnh phúc chóng tàn
Mong manh sương khói vì mang nỗi niềm
Thoáng vương hối hận, ưu phiền:
“Lòng tham nổi dậy, tâm hiền mất đi!”.

(phỏng theo bản văn xuôi của Bảo Liên)

(13)
Con trâu

Bác nông phu vác cày lên
Giắt trâu thong thả đi bên ruộng đồng
Trong lòng sung sướng vô cùng
Được mùa lúa tốt vui chung năm này.
*
Màn sương vén nhẹ đó đây
Vừng đông ló dạng chân mây mỹ miều
Cánh đồng màu mỡ phì nhiêu
Trải dài xa tắp uốn theo chân đồi
Lùa trâu xuống ruộng, Bác vui
Lấy chân ấn mạnh lên nơi lưỡi cày
Trâu già vẫn kéo khỏe thay
Đất màu xẻ rãnh chia hai lượn vòng
Đùn lên cao, uốn cong cong
Trông như sóng lượn mặt sông dập dình
Như thuyền rẽ nước lướt nhanh,
Trâu già giúp cả gia đình nông dân
Mỗi ngày khá giả làm ăn
Nhìn trâu trìu mến Bác thầm cám ơn,
Đôi khi tiếc việc ham công
Cả hai phí sức ngoài đồng biết bao.
*
Mặt trời giờ đã lên cao
Nắng gay gắt rọi, gió xào xạc bay
Bỗng trời cuồn cuộn giăng mây
Cánh đồng tối sẫm phủ đầy gió mưa
Người và trâu vẫn cày bừa
Đồng lao cộng khổ chờ mùa đẹp sang.
*
Đến khi trời tạnh mây quang
Nhà nông mệt mỏi vội vàng nghỉ tay
Tìm vào bóng mát nằm ngay
Ngả lưng đánh một giấc say đã đời.
*
Một con cọp đói trên đồi
Mon men đi xuống tìm mồi dưới nương
Trâu tuy khổ nhọc trăm đường
Sức tàn, lực kiệt vẫn thương chủ mình
Chạy bay lại cứu nhiệt tình
Gặp trâu hung dữ cọp đành bỏ đi.
*
Nhà nông chợt tỉnh cơn mê
Tưởng lầm trâu mệt nên chi húc mình
Thế là nổi trận lôi đình
Bẻ cây rượt đánh. Tội tình chú trâu
Ba chân bốn cẳng chạy mau
Tới khi chủ mệt, gục đầu gốc cây
Ru hồn vào giấc ngủ say,
Trâu ngừng chân thở, thương thay thân mình!
*
Cọp trong bụi rậm vẫn rình
Lại mon men xuống, mắt tinh liếc mồi
Trâu nhìn cọp sắp vồ người
Vội quên đi những vết roi trên mình
Lòng can đảm, dạ trung thành
Lao vào cứu chủ, phủ nhanh che người
Cọp kia thấy khó ăn rồi
Bỏ đi về phía núi đồi thẳm sâu.
*
Nhà nông say ngủ hay đâu
Giật mình tỉnh dậy tưởng trâu đè mình
Tưởng trâu hãm hại. Thất kinh!
Vác cây tới tấp nỡ đành quất trâu
Im lìm trâu chịu đớn đau
Hai hàng lệ tủi, lệ sầu tuôn rơi.
*
Vừa khi Đức Phật tới nơi
Biết trâu cứu khổ, biết người nghi oan
Ngài bèn bước đến cản ngăn
Đưa tay xoa nhẹ vết hằn lưng trâu
Xoa lằn roi rớm máu đầu
Ghé tai trâu nói đôi câu ôn tồn:
“Ta đây biết nỗi lòng con
Ta từng bị vậy. Chớ buồn làm chi!
Ta từng đau khổ ê chề
Nỗi niềm chua chát khác chi cảnh này”
*
“Con ơi! cũng chính ta đây
Vì thương nhân loại đọa đầy khổ đau
Ra đời tỏa ánh đạo mầu
Rắp tâm xoa dịu nỗi sầu thế nhân
Vậy mà nhiều kẻ hiểu lầm
Lắm phen chửi bới, bao lần cản ngăn
Phá ta, gây chuyện khó khăn
Ta đâu nản chí chùn chân bao giờ
Chỉ khi nào bản thân ta
Không tròn phận sự mới là đáng chê
Nếu không mang lợi ích chi
Không mang an lạc chút gì cho ai
Mới là đáng nhục mà thôi
Con nên tiếp tục giúp người chủ đây!”
*
Phật quay qua phía người này
Chỉ vào vết cọp in đầy xung quanh,
Chuyện trâu cứu chủ trung thành
Đầu đuôi kể lại ngọn ngành trước sau.
*
Nhà nông hối hận lòng đau
Ôm trâu nức nở, cúi đầu ăn năn
Đồi xa rực rỡ ánh dương
Phật bèn từ giã lên đường khoan thai
Nẻo về tịnh xá còn dài
Người và trâu mắt u hoài nhìn theo.

(phỏng theo bản văn xuôi của Châu Đức)
 
(14)
Ngọc báu trong áo

Thuở xưa có một thanh niên
Tính tình hiếu khách, khắp miền kết giao
Nhà giàu, con đại phú hào
Bạc tiền, của cải kể sao cho vừa.
Chuyện làm ăn chàng chẳng ưa
Chỉ vui họp bạn, say sưa qua ngày.
*
Năm hai mươi tuổi buồn thay
Cha chàng bệnh nặng không may qua đời
Lâu nay chàng chỉ rong chơi
Làm ăn buôn bán có đời nào hay,
Gia tài chắp cánh dần bay
Ngoảnh đi ngoảnh lại trắng tay mất rồi
Đành lê bước khắp phương trời
Tìm thăm bạn cũ từ thời xa xưa.
Người tiếp đón, kẻ tiễn đưa
Tràn đầy tình nghĩa, dư thừa thủy chung
Nhưng chàng đi khắp các vùng
Lòng riêng tự ái chẳng dừng chân lâu
Ghé thăm chỉ một lần đầu
Rồi không trở lại tìm nhau sợ phiền.
*
Một ngày đói khổ triền miên
Sức tàn, lực kiệt giữa miền xa xăm
Chàng bèn lê bước ghé thăm
Một người bạn cũ lâu năm thân tình,
Bạn chàng tiếp đón nhiệt thành
Tiệc tùng ăn uống linh đình cùng nhau
Vui buồn tâm sự trước sau
Thăng trầm cuộc sống, khổ đau trường đời
Im lìm chàng chẳng hé lời
Dấu ngày khốn khổ, dấu thời tàn phai
Dù cho dáng vẻ bề ngoài
Bần cùng lộ rõ, dấu ai dễ nào.
*
Một chiều uống rượu vườn đào
Đôi bên chủ khách rượu vào lời ra
Cùng nhau than thở gần xa:
“Nhân tình thế thái sao mà chán thay!”
Vơi đầy cạn chén mau say
Bao nhiêu tâm sự trút đầy theo men
Chẳng bao lâu chàng say mèm
Bạn dìu vào ngủ. Ngồi bên trông chừng
Ngắm chàng thấy vẻ bần cùng
Nhớ ơn thuở trước đã từng giúp nhau
Giờ mình hưởng cảnh sang giàu
Đền ơn, giúp bạn qua cầu gian truân.
*
Biết chàng tự ái vô cùng
Nếu công khai giúp chàng không nhận nào
Chủ nhà lặng lẽ đi vào
Nghĩ suy tìm cách khéo sao giúp người
Phòng riêng mở tủ tìm tòi
Chọn viên ngọc quý, hiếm hoi, đắt tiền
Khâu vào gấu áo bạn hiền:
“Ngọc này giúp sống bình yên trọn đời.!”
*
Hôm sau vừa lúc sáng trời
Anh chàng thức dậy ngỏ lời biệt ly
Bạn dù giữ, vẫn ra đi
Nào đâu ở lại làm chi thêm phiền.
Kể từ khi đó triền miên
Giang hồ lưu lạc khắp miền đặt chân
Màn trời chiếu đất lê thân
Lang thang cực khổ kiếm ăn qua ngày.
Một hôm lạc bước chốn này
Tìm nhà trưởng giả dừng đây xin làm
Đổ mồ hôi, góp sức tàn
Kiếm ngày hai bữa vô vàn xót xa.
*
Một hôm có khách ghé nhà
Phú ông niềm nở chạy ra đón chào,
Chàng làm công ngạc nhiên sao
Nhận ra bạn cũ vườn đào thân thương.
Khách xa sửng sốt vô cùng
Hỏi chàng: “Sao lại ra nông nỗi này?
Hai năm gặp gỡ trước đây
Giúp anh ngọc quý, sao nay vẫn nghèo
Vẫn tang thương, vẫn tiêu điều
Hay là ngọc quý mất tiêu chốn nào
Thử tìm gấu áo xem sao?”
Anh chàng nghe nói ngỡ nào giấc mơ
Sờ vào gấu áo đâu ngờ
Ngọc kia còn đó saün chờ chàng thôi
Nghẹn ngào chàng khẽ thốt lời:
“Bấy lâu mê muội sống đời ngu si
Ngọc trong tay chẳng biết gì
Để rồi khổ mãi! Trách chi Phật, Trời!
U minh che lấp trí người
Khùng điên hạng nhất trên đời là tôi!”
*
Từ lâu Phật đã dạy rồi:
“Chúng sanh Phật tánh saün nơi thân này,
Tương lai thành Phật một ngày
Riêng ta là Phật giờ nay đã thành.
Chúng sanh tu khéo tâm mình
Tương lai cũng sẽ trở thành Phật thôi!”

(phỏng theo bản văn xuôi của Thích Tâm Thiện)

(15)
Người mù sờ voi

Thuở xưa có một Quốc Vương
Tên là Cảnh Diệp dễ thương, hiền hòa
Chăm lo dân chúng nước nhà
Nhân từ, thuần hậu, gần xa mến Người
Người đem Phật pháp dạy đời
Cho nên thời đó khắp nơi an bình
Ngoài dân chúng, trong triều đình
Đạo mầu nhuần thấm, nghĩa tình chứa chan.
*

Tiếc thay bên cạnh ngai vàng
Vẫn còn vài vị đại thần kém may
Tôn thờ ngoại đạo mê say
Luôn gieo mâu thuẫn, mãi gây bất hòa,
Quốc Vương lòng dạ xót xa
Nghĩ suy tìm cách vạch ra lỗi lầm
Mong sao hoán cải thành phần
Còn xa Cửa Phật, chưa gần Thích Ca.
*

Một hôm lệnh Quốc Vương ra
Ai mà bị tật mù lòa bẩm sinh
Đại thần trong chốn triều đình
Phải ra công kiếm, dẫn trình quốc vương.
Các quan kiếm khắp xóm làng
Gom về một đám người mang tật mù
Dắt nhau cùng bước lần mò
Tay khua gậy trúc, chân dò lối đi.
*

Mọi người chẳng rõ chuyện chi
Vua cười khẽ nói: “Có gì lạ đâu,
Những người mù đã từ lâu
Con voi chẳng biết đuôi đầu ra sao
Đưa voi cho họ sờ vào
Để xem họ tả thế nào mà thôi!
Hãy khuyên họ cố tranh tài
Ai mà tả đúng Trẫm thời thưởng cho!”.
*

Vui thay cả đám người mù
Chuồng voi gần đó được đưa ngay vào
Kềm voi kỹ lưỡng trước sau
An toàn, chắc chắn. Đua nhau mà sờ!
Chàng nào cũng nghĩ như mơ:
“Xưa nay mình có bao giờ sai đâu
Tay ta sờ giỏi hàng đầu
Luôn luôn chính xác, từ lâu tinh tường!”.
Sờ voi xong họ vui mừng
Kéo nhau trở lại hoàng cung tranh tài.
*

Người sờ đúng cái vòi dài
Nói voi giống chiếu nhà ai cuốn tròn,
Người sờ phải cái ngà thon
Nói voi giống chiếc sừng non trâu làng,
Người sờ tai, cãi oang oang:
“Con voi giống cái quạt nan mùa hè
Quạt sao mát gớm mát ghê!”.
Chàng mù kế tiếp vội chê mọi người
Hông voi sờ đúng tận nơi
Chàng bèn lên tiếng: “Voi thời khác chi
Bức tường dài, lại phẳng lì
Chính tay tôi đã ôm ghì nó đây!”.
Người sờ chân nói:” Chán thay!
Các anh trật hết! Voi này chẳng qua
Giống như một cái cột nhà
Tôi đây ôm thử khó mà nâng lên!”
Người sờ đuôi vội cãi liền:
“Các anh thật đúng những tên... mù lòa,
Con voi giống chổi quét nhà
Tôi cầm, tôi nắm, tôi chà hồi lâu!”.
*

Thế là cả đám gây nhau
Chàng nào cũng nghĩ mình đâu có lầm!
Nói nhao nhao, cãi rầm rầm
Gậy khua lên tưởng như gần phang nhau.
Vua, quan kẻ trước người sau
Nhìn vào hoạt cảnh tránh đâu khỏi cười,
Quốc Vương nói với mọi người:
“Các khanh thấy đó! Trò đời khác chi!
Chỉ riêng hình dáng voi kia
Người mù nào có biết gì rõ đâu
Vậy mà xúm lại cãi nhau
Nghĩ mình tài giỏi hàng đầu kém ai!”
*

“Trong triều đình cũng vậy thôi
Tà ma ngoại đạo lắm người vẫn theo
Tôn thờ chủ nghĩa, giáo điều
Với bao học thuyết mang nhiều lầm sai,
Chỉ hay một, chẳng biết hai
Mười phần chân lý nào ai tỏ tường!
Giữa vùng ánh Đạo thênh thang
Chỉ riêng Đức Phật vô vàn kính yêu
Là người giác ngộ mọi điều
Dạy ta chân lý cao siêu nhiệm mầu!”
*

Các quan hổ thẹn cúi đầu
Kể từ khi đó rủ nhau tu hành
Phụng thờ Tam Bảo chân thành
Ước mong thoát kiếp tử sanh luân hồi!”

(phỏng theo bản văn xuôi của Hoàng Minh)

(16)
Một người nghèo lạ

Chàng Tu Lại rất là nghèo
Gia tài chỉ có Mẹ yêu đã già
Không tiền bạc, không cửa nhà
Lang thang nuôi Mẹ thật là hiếu thay!

*

Cứu người chết đuối một ngày
Người ta ơn nghĩa tặng ngay cho chàng
Búa bằng sắt tốt vô vàn,
Chàng bèn đốn gỗ, tìm hang làm nhà
Tránh mưa nắng, tiện vào ra
Hàng ngày chặt củi mang qua chợ làng
Đổi thành vật dụng, thức ăn
Mang về nuôi Mẹ, lòng chàng an vui.
Trong nhà hiếu đễ tuyệt vời
Ra ngoài giúp đỡ mọi người nhiệt tâm
Tiếng chàng nổi khắp xa gần
Oai danh tráng sĩ giúp dân trong miền.

*

Người ta đặt thật nhiều tiền
Thuê chàng săn bắn thú trên non ngàn
Chàng bèn từ chối, chẳng màng
Đã quy y Phật tránh đường sát sinh
Thú rừng vì thế vây quanh
Muôn chim đua hót an lành ngoài hang.

*

Tuần qua mưa gió phũ phàng
Hôm nay trời tạnh ánh quang tưng bừng
Chàng mừng vác búa đi rừng
Chặt cây, lượm củi trong lòng sướng vui,
Xa xa chợt thấy ba người
Ba cô thiếu nữ dạo chơi phía ngoài
Họ đi quên lại trâm cài
Nữ trang đắt giá bỏ rơi bên đường
Chàng cầm lên rồi vội vàng
Chạy theo trao lại các nàng của rơi.

*

Thế rồi một buổi sáng trời
Chàng đang mơ ngủ. Có người ghé thăm,
Đẹp như tiên, khẽ nói rằng
Chàng tìm của giúp cho nàng trước đây
Nay nàng muốn tạ ơn này
Xin cùng gá nghĩa vui vầy bên nhau,
Nhà nàng của cải sang giàu
Mẹ cha đã mất từ lâu lắm rồi
Chồng nàng cũng đã qua đời
Hai con còn nhỏ, nàng thời cô đơn,
Giọng nàng êm tựa suối ngàn
Như chim vui hót, như đàn êm ru
Nhưng chàng chợt tỉnh cơn mơ
Nghiêm trang khuyên nhủ: “Con thơ hãy còn
Nàng về đoan chính nuôi con
Sao cho trọn tấm lòng son thờ chồng,
Ta lo chữ hiếu cho xong
Tuổi già sức yếu Mẹ mong cậy nhờ!”
Nghe lời khuyên đẹp vô bờ
Nàng tiên biến khỏi giấc mơ của chàng.

*

Một hôm có kẻ biếu vàng
Nhờ chàng gian dối khai man đôi lời
Chàng bèn từ chối tức thời:
“Đã là Phật tử một đời chẳng tham
Điều gì phạm giới đừng làm
Không nên nói dối, ăn gian, tâm tà!”

*

Bao nhiêu sự việc vừa qua
Do tay sắp đặt của nhà Vua thôi
Vua A Dục muốn thử người
Nên sai cung nữ đến nơi dụ chàng.
Bạc không ham, sắc chẳng màng
Quy y giữ giới Đạo Vàng Thích Ca,
Tiếng người tráng sĩ bay xa
Gieo hương núi thẳm, nở hoa thị thành
Nhà Vua đố kî, gian manh
Sai đao phủ đến rừng xanh giết chàng,
Chàng điềm nhiên khẽ nói rằng:
“Tôi đâu có tiếc tấm thân giả này
Hủy giùm tôi, tốt lắm thay
Chỉ thương Mẹ yếu rồi ai phụng thờ!”
Ngạc nhiên đao phủ sững sờ
Hỏi người bình thản bên bờ tử sinh:
“Ông không giận Vua thật tình?”
Ôn tồn chàng đáp: “Vua mình đáng thương
Bao nhiêu nghiệp ác mãi vương
Cầu xin Đức Phật soi đường thiện tâm
Cho Vua và khắp muôn dân
Cùng nhau hồi hướng dưới chân Phật đài!”
Tâm hồn đao phủ rạng ngời
Ôm đao quay vội về nơi triều đình
Đầu đuôi sự việc tâu trình
Khiến Vua A Dục thật tình ăn năn.

*

Tuần sau Vua đến tận hang
Chiêu hiền, đãi sĩ mời chàng về cung
Chăm lo giúp nước việc chung
Nhưng chàng từ chối, dửng dưng, chẳng màng,
Nhà Vua lui tới mời chàng
Chàng quỳ thỉnh Mẹ lời vàng dạy con:
“Mẹ nghe khắp chốn nước non
Vua thời hà khắc đâu còn thương dân
Triều đình đầy những nịnh thần
Tham quan ô lại đa phần xấu xa
Oán hờn vang khắp mọi nhà
Luân thường đạo lý thật là đảo điên
Cho nên giặc giã khắp miền
Con ra giúp nước thuận duyên lúc này
Mang lời Phật dạy lâu nay
Hương thơm giáo lý gieo đầy khắp nơi
Lời vàng cảm hóa mọi người
Mong rằng đất nước hết thời khổ đau!”

*

Chàng Tu Lại khẽ cúi đầu
Nghe lời Mẹ dạy, trước sau tuân hành
Rời rừng núi, về thị thành
Mang tên “Quốc Bửu” Vua dành đặt cho
Hết lòng việc nước chăm lo
Khiến cho đời sống ấm no dân lành
Chàng đem Phật pháp tâm thành
Quân Vương cảm hóa, triều đình sửa sang
Khắp nơi chói lọi ánh vàng
Tràn đầy an lạc, reo vang thanh bình
Vua theo Phật pháp nhiệt tình
Giờ đây bỗng lại trở thành minh quân
Chỉ dùng đức độ trị dân
Trong ngoài cảm phục, xa gần ngợi ca.

(phỏng theo bản văn xuôi của Thể Quán)

Đầu Trang