“Aibiếtmìnhlàaiđâu,saophảingại!”–ĐólàmộtcâunóiđãtrởnênquenthuộctrongxãhộiViệtNamngàynay.Thoạtnghecóvẻcólý,thếnhưng,ởtấtcảmọithờiđiểm,trongmọihoàncảnh,khibạnlàmbấtkểviệcgìdùđúnghaysai,sẽluôncómộtngườibiếtbạnđanglàmđiềuđó.
Mộtlần,Ramakrishna–mộtbậcthượngsưẤnĐộyêucầucácđệtửcủamìnhăntrộmmộtítgạotrongnhàvớiđiềukiệnlàkhôngđượcđểainhìnthấy.
Saumộttuần,tấtcảđệtửcủaNgàiquaytrởlạivớisốgạoăntrộmđược,chỉtrừmộtngười.Mọingườiđềuvuimừngvìhọcóthểhoànthànhnhiệmvụăntrộmgạotrongnhàmàkhôngđểainhìnthấymình.
Ramakrishnahỏingườiđệtửcònlạikiavìsaođếnđâyvớibàntaytrắng.
Ngườiđệtửthưarằng,mặcdùanhtarấtcốgắngchemắttấtcảmọingườikhiăntrộmgạo,nhưnganhtaluônluônnhìnthấychínhmìnhđangăntrộm.Vậynên,khôngcólúcnàoanhcóthểăntrộmgạomàkhôngđểainhìnthấycả.
Bởivìdùchúngtalàmgìđinữa,dùlàđiềutốthayđiềuxấu,khôngbaogiờchúngtacóthểgiấuđượcmộtngười,đóchínhlàbảnthânchúngta.
NgườiđệtửđếnvớibàntaytrắngđóchínhlàSwamiVivekananda,ngườisaunàyđượctônvinhnhưmộtlãnhtụtinhthầnnổitiếngnhấtvàcóảnhhưởngnhấtcủatriếtlýVedantaẤnĐộ.
Bàihọcđơngiảnnhưngsâusắctừviệctrộmgạomàthượngsưmuốntruyềnđạtlà:
Bấtcứkhinàochúngtacốlàmđiềusaitrái,ngaycảkhichúngtagiấuđượctấtcảmọingười,thìchúngtakhôngbaogiờgiấuđượcchínhbảnthânmình.Vìvậy,hãythànhthậtvớibảnthânvàđừnglàmnhữngđiềusaitrái.
Thếnhưng,trongxãhộingàynay,ngườitathậmchícònlàmnhữngđiềusaitráingaygiữathanhthiênbạchnhật,trướcmặtnhiềungười,chứkhôngchỉlàmộtmìnhhọbiếtthôi.Bởihọcólýlẽrằng: “Aibiếtmìnhlàaiđâu,saophảingại!”.
Cólầntôiđangđứngchờđènđỏtrênđườngthìmộtbácxethồđằngsauthúcgiục “điđiemơi,khôngcócônganđâu”.Tôinóirằngmìnhkhôngthểphạmluậtđược,kểcảcóhaykhôngcócôngan.Bácấycóvẻbựcbộivìbịtôilàmmấtthờigianchắnđườngkhôngvượtlênđượcvànói: “Gớm,aibiếtmìnhlàaiđâumàphảilắmchuyện”.
Lầnkháckhitôixếphàngvàocửasoátvélênmáybay,mộtcặpvợchồngtrẻvớiconnhỏđãvéndâyphânlànkháchđểđiđườngtắtchonhanh.Thấychồngcóvẻkhôngđồngývàcònđangphânvân,côvợliềnnói: “Aibiếtmìnhlàaiđâumà”.
Thậtrakhibạnlàmbấtkỳđiềugì,dùkhôngaibiếtbạnlàai,nhưngcòncóbảnthânbạn.Chínhbạnlàngườithấyrõnhấtcửnhấtđộngcủabảnthân.Chínhbạnlàngườibiếtrõmìnhhơnbấtkỳaikhác.Vàchínhbạn,sẽcónhữngphánxétchínhxácnhấtchomình.
Việckhôngthànhthậtvớichínhmìnhcóthểbiểuhiệnởrấtnhiềuphươngdiệnmàbạncóthểkhôngnhậnra.Đôikhibạntừbỏđiềumìnhrấtmongmuốnlàmđểlàmviệcmàbạnkhônghềmuốnchỉvìnhữnglợiíchtrướcmắt.Đôikhibạnbiếtmìnhđãsainhưngvẫnphảiphảnứngrangoàivớimọingườirằngmìnhđúngvàhọmớilàngườisai.Đôikhibạnkhôngthấyviệcngườikháclàmlàđúngnhưngvẫntươicườicổxúy…
Vàsựthiếuchânthậtvớibảnthâncònởviệcchúngtakhôngthểnhậnthứcđượcmình.Khichúngtakhôngbiếtnănglựccủamìnhtớiđâumàcứthamvọnghãohuyềnthìnhữnggìthuvềđượcchỉlàsựthấtvọngêchề.Khichúngtakhônghiểunổitìnhyêucủachínhbảnthânmìnhdànhchongườikhácthìcóthểmộtlúcnàođóchúngtacóthểlàmhọbịtổnthương.
KhôngphảingẫunhiênmàtrêncánhcổngdẫnvàothánhđiệncủaThầnApollolạicóviếtmộtcâu: “Hãynhậnthứcchínhmình”.
Vìnhậnthứcđượcvàchânthựcvớibảnthânchínhlàmộtloạitrítuệ,mộtloạinănglực.Vìsaoởnhữngxãhộivănminh,ngườidânkhôngvứtrácbừabãi,khôngchenhànglấnlối,khôngvượtđènđỏ…?Khôngphảichỉbởimộtthứgọilàáplựcxãhội(ngườilàmsaisẽbịcảxãhộilênánvàhọbiếtđiềugìsẽchờmìnhkhimìnhlàmsai),màcònbởibảnthânhọnhậnthứcđượcrằng,làmđiềusailàđánhmấtnhânphẩm,làviphạmthướcđovôhìnhcủađạođức,làchàđạplênlợiíchcủangườikhácvàcộngđồng.Thếnênhọkhôngcầnphảicócônganởđóthìmớidừngđènđỏ,khôngcầncónhânviênnhắcnhởthìmớixếphàng.Bởihọbiếtcómộtngườiluôntheodõivàphánxétmình,chínhlàbảnthânmìnhthôi.
Vàngườiluônchỉcoitrọnglợiíchcủabảnthân,sẵnsànglàmtổnhạiđếnlợiíchcủangườikhácthìdùhọcócốlừadốibảnthânthếnào,chemắtđượcngườikhácđếnđâu,thìcũngkhôngthểchemắthếtlầnnàyđếnlầnkhácđược.Khiđãlàmviệcsaitráiđếnmứcthànhthóiquen,họsẽkhôngthểcheđậymãi,vàrồihọsẽphảiđốidiệnvớisựphánxétcủacộngđồng.Lúcđóthì‘mộtlầnbấttín,vạnlầnbấttin’,nhữnggìhọđánhmấtsẽlànhiềuhơnrấtnhiềusovớinhữnglợiíchvụnvặtmàhọđãcóđượctrướcđó.
Vậynên,chânthậtvànhậnthứcđượcbảnthâncũngchínhlàtựtrọng.Bạnphảitôntrọngchínhmìnhthìngườikhácmớicóthểtôntrọngbạn.
Quỳnh Như (Tuvien.com)
