Bánh đúc chấm tương Bần

Những buổi chiều mùa đông có nắng nhẹ ươm vàng trải dài dưới phố, được ngồi thưởng thức miếng bánh đúc chấm với tương Bần, kể ra đã thấy cồn cào trong bụng. Món ngon mà đậm chất dân dã, mang phong vị riêng của ẩm thực Hà thành.

Bánh đúc, tương Bần - Ảnh: Tiến Thành

Bánh đúc trắng mịn, loáng thoáng lạc (đậu phộng) và dừa, có lẽ là thứ bánh dễ mua và dễ bán nhất Hà Nội. Một phần vì thực khách ăn bánh đúc rẻ mà no, lành lại dễ tiêu. Phần nữa vì tự mẹt bánh đúc đã đủ hấp dẫn để gọi mời.

Bánh làm bằng gạo tẻ trắng ngần, không cần dùng lá bọc, người mua thấy vừa mắt ưng ý thì chọn ăn, người bán chẳng cần quảng cáo phô trương. Cách mua bán bánh kiểu này ca dao xưa đã tổng kết:

Bánh đúc mà đổ ra sàng
Thuận anh anh bán, thuận nàng nàng mua

Ngày nay ai cũng có thể làm được bánh đúc, song bánh ngon và có tiếng là quà "đặc sản" thì phải kể đến bánh đúc làng Điền, nay là xã Tam Hiệp, huyện Phúc Thọ, Hà Nội.

Từ xưa đến nay tiếng thơm về bánh đúc làng Điền vẫn còn được lưu truyền trong dân gian: Bánh đúc làng Điền, góp tiền mà mua. Bánh đúc ở đây tuy đắt hơn những nơi khác nhưng “tiền nào của nấy", thực khách sẽ được thưởng thức mẹt bánh đúc trắng mịn, mát thanh và thơm dẻo, tuyệt đối không thể lẫn với bánh đúc các nơi khác.

Ở Hà Nội bây giờ hàng bánh đúc nhiều, được bày bán khắp ngõ phố. Nhưng có lẽ bánh đúc ngon nhất phải kể đến những gánh bánh rong trên khắp 36 phố phường, mà chủ yếu là phố Hàng Đào, chợ Đồng Xuân... Bánh đúc được chào mời như bữa ăn lót dạ vào buổi sớm, hoặc như món quà vặt vào những buổi chiều có nắng ấm.

Bánh đúc khi ăn có vị giòn, mát, mịn và không béo, rất hợp với người ăn kiêng, là món quà thể hiện phong vị ẩm thực rất thanh tao, dân dã của người Hà Nội.

Bánh đúc nên ăn với gì thì ngon? Trước đây, khắp các làng quê đồng bằng Bắc bộ vẫn quen cách ăn bánh đúc bẻ ba, mắm tôm quệt ngược. Nghĩa là làm ra loại bánh đúc vuông, dày, ăn cốt để no bụng. Nhưng bây giờ bánh đúc thường được thái thành sợi dài cỡ ngón tay, ăn nhâm nhi với canh riêu cua, rau sống, thêm chút dấm ớt. Song dân dã và phổ biến hơn cả vẫn là bánh đúc chấm tương Bần.

Tương Bần, thứ tương đệ nhất Việt Nam, tự thân đã là một thứ nước gia vị ngon ngọt rồi. Giọt tương màu vàng sậm có vị ngọt, thơm và béo của đậu đỗ. Cứ nghĩ đến cảnh: cầm miếng bánh đúc có vị nhàn nhạt, mát mịn chấm vào cái vị ngòn ngọt, thanh thanh và bùi bùi của tương Bần thì quả thật ngon tuyệt hảo.

Bánh đúc nóng chấm với tương Bần thì còn ngon hơn nữa. Bởi miếng bánh đúc vốn sốt dẻo, nóng hổi được chấm với tương lạnh khi ăn sẽ có đủ vị: chút nóng ấm và thơm ngon của bánh đúc, mùi vị bùi béo của tương. Hai thứ ấy lại thưởng thức dưới một không gian có chút gió mùa đông se se lạnh, cộng hưởng với nắng ươm vàng nhè nhẹ trên phố thì quả là thú vị.

Mùa đông về, Hà Nội lại nhộn nhịp những món quà ngon nóng hổi như ốc xào, ngô luộc, khoai nướng… Và thực khách có nhu cầu đổi vị từ nóng sang lạnh thì có lẽ món bánh đúc chấm tương là lựa chọn sáng suốt. Món bánh sẽ cho ta cảm nhận mới về một Hà Nội dân dã, thảo thơm, về sự sảng khoái của mùa đông giá lạnh...