“Nhânchisơ–tánhbổnthiện”đólàcâunóibắtnguồntừcáinhìnhiệnthựckhimầmsốngcủaconngườiđượcbắtđầu;vớiPhậtgiáo,bắtđầuchomầmsốnghiệnthựckhôngchỉlàtiếngkhócchàođờimàlàmộtquátrìnhtíchlũynghiệpthứcquavôsốthờigianquákhứ.Mầmsốnghiệnthựcbắtđầukhônglà“tánhbổnthiện”màbổnthiệnđólàtrạngthái“vôkýtánh”khichủngtửthiện-ácchưacóđiềukiệnkhởisanh.
Nếu“nhânchisơtánhbổnthiện”thìtôngiáokhôngcầncómặt,vànhấtlàPhậtgiáokhôngcầnđếnTamtạnggiáođiểnđểgiúphànhgiảhoánchuyểnnghiệpbấtthiệncủamộtchúngsanh.MangthânchúngsanhđềuítnhiềutíchlũynghiệpThiệnvàbấtThiện.Bấtthiệnlàhạtgiốngmangmầmmốngbạolực.Vitếcủamầmmốngbạolựclàsânhận,phiềnnão,bấtan,tựái,phẫnnộthuộcthậpKiếtsử.Khivitếnghiệpbấtthiệnchưađủđiềukiệnpháttácmạnhthìchúngchỉởdạng:"phẫn,hận,não,phú,tật,san,cuống,kiêu,xiểm”.Khihạtgiốngbấtthiệntíchlũynhiềuđờicóngoạiduyêntạođiềukiệnpháttác,hạtgiốngbạolựcsẽbiếnthànhbạođộng.
Bấtmãntrướcmộtvấnđề,đươngsựkhôngđủkhảnăngphảnkháng,tựthâncămphẩn,muộnphiền,uấtức...Nềucơduyêntốtchosựcămphẩnbiểulộquahànhđộng,hạtgiốngbạolựcbiếnthànhbạođộng;hạtgiốngbạolựctáchạisựsống,sứckhỏecủađươngsự,nếuchưacódịppháttác,khibiếnthànhbạođộng,sứcmạnhcủahạtgiốngbạolựcsẽlàsứcmạnhcủaquảbomtáchạiđếnđốitượngmàhạtgiốngbạolựcnhắmđến.
Dĩnhiênkhihạtgiốngbạolựcbiếnthànhbạođộngthìtuệtrívàlòngtừsẽkhôngcómặt.Đólàđiềukiệnđưađươngsựdấnsâuvàotộiác.Mộtcánhân,mộttậpthể,mộtxãhộimanghạtgiốngbạolựcthìchắcchắccuộcsốngsẽhổnloạn,chếtchóc,tộilỗisẽđedọacuộcsốngnhânloại.Vìlẽđómàcáctôngiáolớnvàcáctrườngpháitâmlinhđềuchủtrươngtìnhthương,bácái,từbiđốivớithanhân,riêngĐạoPhật,từbiphủtrùmluônvạnloại,vìvậy,giớisátluônđứngđầutrongnămgiớicủamộttínđồtạigia.
Suốtgầnbangànnămcómặttrênthếgiới,Phậtgiáoluônthểhiệnđứcnhântừ,đượcxemlàtôngiáohòabìnhcủanhânloại.PhậtgiáoTâyTạngbịbứchại,vôsốtusĩbịđánhgiết,giamcầm,nhụchìnhthếmàtrongtâmcácLạtMakhônghềkhởilênsựoánhận.MộtGeshesaukhithoáttùCộngsảnTrungquốc,vượtbiênquaDharamsala,ĐứcĐạtLaiLạtMahỏi:“trongsuốtthờigianbịhànhhạ,đánhđậpgiamcầm.Thầysợcáigìnhất?"Ngàiđáp:“conchỉsợmấtlòngtừbiđốivớihọ”.VàothờiNgôĐìnhDiệm,trướcsựkỳthịtôngiáocủachínhquyềndoNgôĐìnhThụcchủtrương,nhiềutínđồvàtusĩbịbắtbớ,giamcầm,thủtiêu...nhưngPhậtgiáochỉkêugọisựsángsuốtcủagiớilãnhđạovàđemthânmìnhlàmđuốcđểsoisánglươngtâmnhânloạichứkhôngdámhànhđộngbạolực,đingượclạitinhthầnTừbibấtbạođộngcủaĐứcPhật.
Rấtnhiềutínđồsốngchungtrongcácgiáoxứcũngkhómàyênthânlúcbấygiờ.Ngaycảsau1975,vàongày06/12/2005,chùaHiểnQuangdoNisưDiệuMinhtrụtrìxinphépdựngbảngchùadướicổnggiáoxứVinhSơn(ôngTạ)quậnTânBình,giáoxứkhôngđồngý,thếmàchùabịbốccháynửađêm,thiêurụimộtsốxehaibánh,phápkhívàđồvậttrongchùa,cácsưnithoátthânkịpthời,nisưtrụtrìbịchấnthươngcánhtay.GHPGVNcũngnhưtoànbộnichúng,Phậttửkhônghềlớntiếngphảnkháng,quytộichobấtcứai.
MiềnNamTháiLan,tínđồvàchưTăng đãtừngbịsáthạibởimộtvàithànhphầnHồigiáocựcđoan,PhậtgiáoTháicũngkhônghềphảnứngbạođộng.Trênthếgiới,mộtsốnơi,tínđồvàtusĩPhậtgiáocũnggặpnhữngkhókhănvớitôngiáobạn,họcũnglặnglẽanphận.Nhưnggầnđây,saukhiMiếnđiệnthoátkhỏisựkhốngchếcủaTrungcộng,mộtquốcgiathuầnlươngcủaPhậtgiáo,bổngphátcuồngsáthạianhemHồigiáothiểusốmộtcáchkhóhiểu.Hạtgiốngbạolựctiềmẩntrongmọingười,chỉcầnmộtngọnlửachâmngòilàbùngphát.
Nhưngrấttiếc,tusĩcũngnhưtínđồPhậtgiáoMyanmarkhôngthểlàmộtngườibìnhthường đểhạtgiốngbấtthiệnchủđộngnhưthế.GiáolýTừBibấtsátcủanhàPhậthàngngànnămquachưađủthấmvàomáuthịtcủaquốcgiaPhậtgiáoMiếnsao?HạtgiốngbạolựcvàhànhđộngbạolựcđóphảiđượctácđộngbởimưuđồchínhtrịnhằmgâyxáotrộnchínhthểdânchủnontrẻcủaMiến,đồngthờihủynhụctinhthầnvàuytíncủaPhậtgiáo.Mộttổchứccótênlà969,nhàsưcựcđoantênUWirathuxáchđộngbạoloạn,ôngtamệnhdanhlàBinLaDencủaMiến Điện,phongtràonầyxuấthiệnvàonăm2001donhàsưtheoxuhướngdântộccựcđoan.
PhongtràonàyđãnảysinhsaukhiquânHồigiáoTalibantànphánhữngphotượngPhậtcổởBamiyan,AfghanistanvànhấtlàsauhaivụkhủngbốtấncôngởNewYork11tháng9nămđó.ÔngtabịchínhquyềnMiếnkếtán25năm,đượcphóngthíchvàonăm2011dochủtrươngcảicáchdânchủcủachínhquyềndânsựTheinSein.Trướckiachỉlànhữngcuộcbiểutìnhđơnthuần,nhưngtừnăm2012đếnnay,máuanhemHồigiáoRohingyađãđổvàmạngsốngcủatrẻemHồigiáocũngbịđedọa.
ĐâykhônglàPhậtgiáo,chodùUWirathulànhàsưvànhữngkẻbạođộnglàtínđồPhậtgiáo.Nhữngthànhphầncựcđoannhưthếmangmàusắcchínhtrịhơnlàtôngiáovàtâmlinh,họđãbịhoạtđầuchínhtrịlợidụng.RồithêmmộtquốcgiađasốPhậtgiáonhưđảoquốcsưtửSrilankacũngdấylênphongtràobàiHồigiáothiểusố.Kháchquansẽđặtvấnđề,phíasaubạolựcvàbạođộngphảilàđộngcơchínhtrịđentối,mượntayPhậtgiáogâybấtổnxãhội,vừalàmáplựcnàođóbuộcchínhquyềnphảingãvàovòngkimcôtạomộtthếlựcmớihầugiảitỏamộtthếlựcđangsiếtchặt,đồngthời làmmấtuytíncủađạoPhậtđangcótrênthếgiới.
Thếgiớingàycànghổnloạnbởitâmđiênđảocủacácthếlựcvôminh,rấttiếcPhậtgiáo củahaiquốcgiatrên,từnglàđiểmsontôngiáotrongquákhứđãbịthếlựcvôminhlôikéovàonghiệpsát,mộttrọngtộikhódungthứ.Tuy ânoánđãgieo,nhưngnếuPhậtgiáosởtạiđủcanđảmđứngranhậntộivàsámhốixinlỗihàngtrămnạnnhânbỏmạng,hàngngànnạnnhânmấtnhàcửatàisảnđangsốngbấtantrênchínhquêhươnghọ,thìchắcchắnsẽđemlạianhòachocuộcsốngdùácnghiệpđãtạokhótránhkhỏinghiệpbáo.
Mầmmốngbạolựcđềutiềmẩntrongmọingười,nếulòngtừvàtrítuệpháttriểnthìhạtgiống kiasẽtựtiêuhủy.Cáimarktusĩhaytínđồcủamộttôngiáokhôngđủchứngminhgiátrịthậtcủatôngiáomìnhđangcó.Phậtgiáocũngthế,làmộttôngiáoTừbi,trítuệvàhòabìnhkhôngchỉtrêngiáođiểnmàphảiđượcthểhiệnquathângiáovàđờisốngthườngnhậtcủaTăngTínđồ.
SựsailầmcủamộtsốTăngtínđồPhậtgiáotrênhaiquốcgianóitrên,tuychưađủlàmmấtuytíncủađạoPhật,nhưngđủlàmđaulòngngườiconPhật.HànhđộngbạolựcđótuychưađủlàmgiảmniềmtinvàuytíncủađạoPhậtđốivớinhânloại,nhưngxãhộiloàingườisẽcócáinhìndèchừngkhiaiđótựxưnglàtínđồPhậtgiáocữngcựcđoannhưmộtsốtôngiáokhác.
NgườiPhậttửchúngtahãysámhốithaychonhữngbạolựctrênđây,cầunguyệnthầnlựcTambảogiahộcho nhữngtâmhồntôngiáocựcđoantrongPhâtgiáohãyngưngtaybạođộng,hướngvềnộitâmđểpháttriểnlòngtừ cứuđộchúngsanhtheohạnhnguyệncủađứcBổnsư.CầumongPhậtgiáothếgiớikhôngbịcuốnhútvàovòngxoáybạolựcvàkhôngbaogiờbạođộngchodùbằnglờinói.
Minh Thư (Tuvien.com)
