Thủy sám

- Còn người phụ nữ trong chuyện đó, tuy không ai nói tới, nhưng nghe đâu đã bỏ làng đi lập nghiệp đâu bên miệt Svayrieng…

Ông già nói thêm câu cuối cùng để kết thúc chuyện, trả lại không gian một khoảng lặng trong buổi chiều hanh vàng. Nguyên đang ngồi trong căn nhà sàn rộng thênh thang, có lẽ là ngôi nhà bề thế nhất ‘phum’ này. Từ trong nhà nhìn xuống sân có cái giếng nước ngay trước cổng, buổi chiều những người trong nhà và cả hàng xóm đều ra tắm nơi cái giếng này.

- Một cái giếng rất tốt, ông tự hào nói.

Hiện tại anh nhìn thấy hai cô gái với mấy đứa nhỏ đang tắm ở đó. Họ tự nhiên cởi áo vắt trên cái hàng rào bằng cây dâm bụt, phía dưới người họ quấn một tấm khăn gọi là ‘xà-rông’, thường dài đến đầu gối hoặc hơn, rồi thoải mái múc từng gàu nước dội lên người.

Quang cảnh trông vui mắt và vui tai; tiếng nước chảy và tiếng chuyện trò liếng thoắng của các cô gái nghe mát rượi. Anh cảm nhận được sự thanh bình muôn thuở bàng bạc trong cuộc sống dân dã ở bất cứ đâu, dù ở đây chiến tranh đang quanh quẩn thật gần.

Phía sau nhà, cách độ ba bốn căn nhỏ hơn, có thể nhìn thấy một cái ao khá rộng trồng đầy sen, nước xanh ngắt, có một cái cầu gỗ đơn giản bắc từ bờ ao xuống tới mặt nước. Bên trái ao là con đường đất quanh co bên hàng cây thốt nốt dẫn đến ngôi chùa nhỏ trong ‘phum’, cũng núp bóng dưới mấy tàn cây thốt nốt.

- Đó là ao của chùa, cũng là ao làng, ông già nói, - để dành nước cho dân gánh về dùng hoặc ra đó vo gạo, rửa rau, không được tắm giặt.
Ở xứ này làng nào cũng có một ngôi chùa, và chùa nào hầu như cũng có một cái ao. Chính cái ao này là nơi diễn ra câu chuyện lý thú về ngôi chùa mà Nguyên được nghe kể.