Một thời Thế Tôn
trú ở Sàvatthi, tại Jetavana, dạy các Tỷ kheo: “Có
ba hạng người, này các Tỷ kheo, có mặt ở đời. Thế nào là ba?
Người mù, người một mắt, người có hai mắt”.
Này các Tỷ kheo, thế nào là người mù? Ở
đây, có người không có mắt để có thể thâu hoạch được tài sản
chưa thâu hoạch, làm tăng trưởng tài sản đã thâu hoạch; không
có mắt để có thể biết được pháp thiện và pháp bất thiện, có
tội và không có tội, pháp thuộc thành phần đen và trắng. Này
các Tỷ kheo, đây gọi là hạng người mù.
Và này các Tỷ kheo, thế nào là hạng
người có một mắt? Ở đây, có người có mắt để có thể thâu hoạch
được tài sản chưa thâu hoạch, làm tăng trưởng tài sản đã thâu
hoạch; nhưng không có mắt để có thể biết được pháp thiện và
pháp bất thiện, có tội và không có tội, pháp thuộc thành phần
đen và trắng. Này các Tỷ kheo, đây gọi là hạng người có một
mắt.
Và này các Tỷ kheo, thế nào là hạng
người có hai mắt? Ở đây, có người có mắt để có thể thâu hoạch
được tài sản chưa thâu hoạch, làm tăng trưởng tài sản đã thâu
hoạch; và có mắt để có thể biết được pháp thiện và pháp bất
thiện, có tội và không có tội, pháp thuộc thành phần đen và
trắng. Này các Tỷ kheo, đây gọi là hạng người có hai mắt.
Này các Tỷ kheo, có ba hạng người này có
mặt ở đời.
(ĐTKVN, Tăng Chi Bộ I, chương 3,
phẩm Người, phần Mù lòa, VNCPHVN ấn hành, 1996, tr.299)
LỜI BÀN:
Sống trên đời, trừ những người tật
nguyền, hầu hết mỗi người đều có đôi mắt sáng. Tuy nhiên, để
thực sự có đôi mắt sáng đúng nghĩa tức biết nhìn lại chính
mình đồng thời để nhìn rõ đục trong giữa dòng đời thì không
phải ai cũng làm được. Do vậy, có khá nhiều người đầy đủ cả
hai mắt mà cũng như mù hoặc chột, phải rèn luyện và tu dưỡng
thật nhiều mới đem lại ánh sáng đích thực cho đôi mắt của
chính mình.
Theo tuệ giác của Thế Tôn, một người
thực sự có hai mắt khi người này biết làm ăn chân chính, đem
lại sự no ấm, thịnh vượng cho gia đình và xã hội đồng thời
biết phân biệt rõ ràng xấu tốt, thiện ác và họa phúc. Làm giàu
một cách chính đáng bằng cách tuân thủ pháp luật, các nguyên
tắc đạo đức và nhất là biết chia sẻ những thành quả lao động
với cộng sự và những người kém may mắn hơn mình, chính là lẽ
sống của người con Phật.
Nhưng nếu chỉ biết làm giàu, nghĩ đến
cái lợi trước mắt mà quên đi hậu quả thì như người chột, vì
đôi mắt của hạng người này chỉ nhìn thấy lợi mà thôi. Không
thấy được điều ác, bất thiện để tránh né hoặc từ bỏ thì dẫu có
chút thành công nhưng chỉ mang tính nhất thời. Tuy vậy, hạng
người này vẫn còn khá hơn hạng người có mắt mà như mù, những
người không có khả năng tự xây dựng đời sống no ấm cho chính
mình và chẳng nhận ra những điều xấu ác, trở thành gánh nặng
cho gia đình và xã hội.
Do vậy, vâng lời Phật dạy, mỗi người con
Phật phải nỗ lực tu dưỡng để có đôi mắt sáng, bằng cách thành
tựu chánh kiến, để xây dựng đời sống vật chất và tinh thần
ngày một phát triển, thăng hoa.
