Trái Bưởi
Bác sĩ Nguyễn Ý Đức
Kết quả
một nghiên cứu dịch tễ công bố trong British Journal of Cancer, số tháng 7 năm
2007 đã gây nhiều thắc mắc e ngại cho bà con vẫn thường ăn bưởi mỗi buổi sáng để
giảm cân. Và cũng gây ảnh hưởng tới sự tiêu thụ, mua bán bưởi tại nhiều nơi,
trong đó có Việt Nam.
Nghiên cứu được mấy khoa học gia
tại hai Đại học Southern California và Hawai thực hiện. Họ yêu cầu hơn 46,000
phụ nữ trong tuổi mãn kinh trả lời mấy câu hỏi như bao lâu ăn bưởi một lần và ăn
nhiều hay ít trong thời gian 12 tháng vừa qua. Trong số các phụ nữ này, có 1,657
vị đã được chẩn đoán ung thư vú. Kết quả gợi ý là phụ nữ ăn từ ¼ trái bưởi hoặc
nhiều hơn mỗi ngày có thể tăng rủi ro ung thư vú lên tới 30% so với người không
ăn bưởi. Lý do là bưởi có thể làm tăng hàm lượng estrogen trong máu. Mà cao
estrogen là một trong nhiều rủi ro đưa tới ung thư nhũ hoa.
Các nghiên cứu trước đây đã chứng minh rằng, một phân tử có tên P450 3A4
(CYP3A4) có ảnh hưởng vào sự chuyển hóa hormon estrogen. Và bưởi có thể làm tăng
hàm lượng estrogen bằng cách ức chế phân tử kể trên, khiến cho estrogen tích tụ
nhiều hơn.
Tuy công bố như vậy, nhưng các nhà khoa học
cũng vội vàng lưu ý rằng, đây mới chỉ là nghiên cứu sơ khởi với trái bưởi chứ
chưa phải là với nước bưởi và cần phải có nhiều nghiên cứu khác để xác định.
Bình luận về kết qủa này, phát ngôn viên khoa học Liz Baker của Cancer Research
UK, nói: “Mặc dù các hóa chất trong trái bưởi đã được
biết là có tương tác với mấy dược phẩm, nhưng kết quả này mới chỉ là nghiên cứu
đầu tiên và duy nhất nói lên sự liên hệ giữa bưởi và rủi ro ung thư và chính các
nhà nghiên cứu cũng đồng ý là cần có nhiều nghiên cứu khác để xác định. Ngoài
ra, ai cũng biết rằng tiêu thụ một hỗn hợp năm loại rau trái mỗi ngày có thể làm
giảm rủi ro của nhiều bệnh, kể cả vài loại ung thư”
Tiến sĩ khoa học dinh dưỡng Joanne Lunn tại British Nuitrition Foundation cho
hay, đây là một cuộc nghiên cứu lý thú nhưng nghiên cứu này cũng chỉ là một mảnh
của trò chơi lắp hình, có thể giúp ta hiểu hơn ảnh hưởng của dinh dưỡng với sức
khỏe.
Kết quả trên được phổ biến rộng rãi trong dân
chúng qua báo chí, truyền thanh. Bà con đồng hương trong ngoài nước xôn xao, e
ngại không dám ăn bưởi, báo hại nông dân kêu trời như bọng, vì bưởi trồng thì
nhiều mà người mua giảm trông thấy. Thiệt hại quá lớn khiến cho người đứng đầu
hành chánh Việt Nam phải ra lệnh điều tra nguồn thông tin.
Có nhiều giống bưởi khác nhau. Theo tiến sĩ Nguyễn Minh Châu, Chủ tịch Southern
Fruit Tree Research Institute, nghiên cứu tại Hoa Kỳ tập trung ở loại bưởi chùm
Citrus Paradisi, khác với bưởi Citrus Maxima trồng ở Việt Nam. Bác sĩ Nguyễn
Chấn Hùng, Giám đốc viện Ung Thư Sài Gòn cũng lên tiếng trấn an đồng hương trong
nước là bưởi ở Việt Nam an toàn.
Xin cùng tìm hiểu
thêm về những trái bưởi thơm ngon này
Bưởi
(Grapefruit) là cây cùng họ với cam quít, trái tròn, to, vỏ mỏng, màu vàng, múi
nhiều nước giôn giốt chua ngọt, gây cảm giác dễ chịu khi ăn.
Theo nhiều nhà thảo mộc, bưởi có nguồn gốc Trung Hoa và Ấn độ tử nhiều ngàn năm
về trước. Ở Tây phương, bưởi được Griffith Hughes mô tả đầu tiên vào năm 1750 và
gọi bưởi là “trái cấm” của hải đảo Barbados.
Bưởi được
trồng nhiều ở Jamaica. Sau đó giống bưởi được đem trồng tại nhiều quốc gia Bắc
Mỹ. Tại Hoa Kỳ, các tiểu bang Florida và Texas là nơi trồng nhiều bưởi nhất.
Có nhiều loại bưởi khác nhau như:
-Bưởi Duncan hình tròn, lớn tới 12 cm đường kính, vỏ vàng lạt, cùi (pulp)
mềm nhiều nước, vị thơm.
-Bưởi không hột Marsh hình
tròn hơi dẹp hai đầu, kích thước từ 9-12 cm, vỏ nhẵn mầu vàng nhạt, cùi rất
nhiều nước với vị thơm đặc biệt.
-Bưởi Paradise Navel
hình cầu dẹt, nhỏ trái
-Bưởi Star Ruby vỏ mầu vàng,
cùi chứa nước mầu đỏ, có hoặc không có hột.
Bưởi Việt Nam có cùi dầy, múi to mà nhiều loại rất ngọt như bưởi ở các địa
phương Đoan Hùng, Hưng Yên, Phúc Trạch, năm Roi, Biên Hòa...
Khí hậu ấm nóng vùng nhiệt đới rất thích hợp cho sự tăng trưởng của bưởi. Độ ẩm
cao làm vỏ mỏng trong và vỏ bưởi dày hơn khi không khí khô.
Mặc dù bưởi có quanh năm, nhưng từ mùa đông tới đầu xuân, bưởi ngon hơn
Thành phần dinh dưỡng
Một trái bưởi cỡ trung bình
cung cấp khoảng:
-200 calori
-39mg sinh tố C
-4,500 IU sinh tố A
-325mg kali
-40mg calci
-50mg phosphore
-25mcg folate
-1mg sắt
-1g
chất xơ hòa tan pectin.
Loại
bưởi mầu đỏ và hồng còn có thêm beta carotene, một chất chống oxy hóa mà cơ thể
sẽ chuyển hoá thành sinh tố A.
Bưởi có thể ăn trái hoặc
vắt lấy nước. Trái bưởi cắt đôi rồi xúc ăn bằng thìa hoặc bóc vỏ ăn từng múi.
Cất giữ bưởi
Bưởi có thể để ngoài phòng ít ngày cho
thêm chín rồi cất trong tủ lạnh.
Nước bưởi cần được chứa
trong bình thủy tinh, cất trong tủ lạnh. Nên đổ nước bưởi đầy gần nắp bình để
tránh bị oxy hóa, làm mất sinh tố C.
Khi mua, lựa trái
bưởi chắc, nặng, vỏ nhẵn thín, mỏng thì mới nhiều nước. Thường thường bưởi có vỏ
mầu vàng, nhưng nếu hơi xanh thì nước ngọt hơn.
Tránh
trái bưởi mà vỏ phồng lên, nhẹ tều vì ruột khô teo, không có nước.
Ích lợi cho sức khỏe
Bưởi vừa là loại trái cây được
nhiều người ưa thích, vừa có tác dụng trong việc phòng bệnh và đôi khi chữa bệnh
nữa.
1. Trước hết, bưởi là nguồn cung cấp sinh
tố C rất phong phú mà sinh tố này có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe.
Kết quả nhiều nghiên cứu cho biết sinh tố C
- tăng cường
hệ thống miễn nhiễm giảm rủi ro cảm cúm do nhiễm vi khuẩn, virus;
-là chất chống oxy hóa rất mạnh, giúp làm chậm sự hóa già và tổn thương của tế
bào;
-giảm cholesterol nhờ đó ít nguy cơ bệnh tim mạch.
-giúp cơ thể hấp thụ nhiều chất sắt,
-làm vết thương mau
lành
-tránh khỏi bệnh hoại huyết vì thiếu sinh tố này.
2. Những trái bưởi có màu hồng hoặc đỏ là nhờ có chất lycopene, thuộc nhóm
carotenoid.
Lycopene làm giảm nguy cơ cơn suy tim (heart
attack) và ung thư nhiếp tuyến.
3. Nhiều nghiên cứu cho biết ăn bưởi trái tim sẽ tốt hơn, cholesterol xuống
thấp, làm giảm nguy cơ ung thư, tránh được các bệnh nghẽn tắc động mạch.
Thực vậy, bưởi có nhiều chất xơ hòa tan pectin. Mà các chất xơ thì có công dụng
làm giảm cholesterol trong máu, do đó làm giảm nguy cơ vữa xơ động mạch.
Nhiều nghiên cứu cho thấy chất pectin còn công hiệu hơn thuốc
cholestyramine vẫn được dùng để làm giảm cholesterol trong máu.
Bác sĩ James Ceda quan sát một nhóm người ăn bưởi đều dặn mỗi ngày thì thấy
cholesterol giảm xuống tới 8%.
4. Bưởi với ung thư
Kết quả nghiên cứu ở Hà Lan cho
hay bưởi giảm nguy cơ ung thư bao tử, còn kết quả bên Thụy Điển nói bưởi giảm
nguy cơ ung thư tụy tạng.
Các nhà nghiên cứu tại Đại học
Harvard theo dõi sự dinh dưỡng của hơn 48,000 bác sĩ và nhân viên y tế, thấy
rằng những người tiêu thụ thực phẩm có nhiều lycopene sẽ giảm nguy cơ bị ung thư
nhiếp tuyến tới 50%. Lycopene có rất nhiều trong bưởi.
Ngoài ra, các hóa chất khác trong bưởi như phenolic acid, limonoid, bioflavonoid
cũng có tác dụng ức chế với sự tăng trưởng của tế bào ung thư.
5. Nhiều người bị đau nhức khớp xương, ăn bưởi thấy như bớt đau, có lẽ là
nhờ bưởi có những phytochemical ngăn chặn chất prostaglandins làm viêm khớp
xương
6. Bưởi là món ăn
được những người muốn giảm cân ưa chuộng.
Có người sáng
dậy điểm tâm bằng một trái bưởi, rồi ăn trưa cũng bưởi để “giữ eo”. Lý do là đã
có một phong trào cổ võ bưởi có khả năng đặc biệt tiêu hủy những tảng mỡ béo ở
vòng số 2, số 3. Đây có lẽ là một thông tin hơi phóng đại, vì không có thực phẩm
nào có thể làm tiêu mỡ béo.
Tuy nhiên, vì có ít năng
lượng và nhiều chất xơ, ăn nửa trái bưởi đã gần no bụng, nên chỉ có thể ăn thêm
được một ít thức ăn khác, nhờ đó mà không mập.
Nước hạt
bưởi được giới thiệu như có chứa một chất kháng sinh, trị vi khuẩn và nấm. Đó là
kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học Sakamato.S Maitani vào năm 1996 và nhiều
nghiên cứu khác tại Ba Tây, Áo, Viện Pasteur Paris.
Các
cụ ta lấy lá bưởi đun sôi để xông, tắm làm giảm nhẹ các khó chịu của cảm lạnh
nhức đầu..
Dân gian dùng hạt bưởi đốt cháy thành than,
nghiền nhỏ để chữa nhiễm trùng chốc đầu ở trẻ em.
Tương
tác giữa bưởi và dược phẩm
Bưởi có tương tác khá mạnh đối
với một số dược phẩm thường dùng. Nước bưởi ngăn cản tác dụng chuyển hóa và hấp
thụ dược phẩm của một loại enzyme trong ruột, khiến cho hàm lượng thuốc lên cao,
đôi khi gây ra tác dụng phụ có hại.
Tương tác này đã được
biết tới từ lâu nhưng nhiều khi bệnh nhân và ngay cả bác sĩ cũng quên hoặc không
để ý tới. Do đó, cơ quan Thực Dược Phẩm Hoa Kỳ đã yêu cầu các nhà bào chế phải
ghi rõ lời báo động tương tác này trong phần giới thiệu các loại thuốc mới ra
đời.
Các dược phẩm sau đây có thể có tương tác với bưởi:
-Thuốc chữa cao cholesterol như Lipitor (Atorvastin), Zocor (Simvastin), Mecavor
(Lovastin), Baycol (Cerivastatin)
-Thuốc hạ huyết áp
Plendil (Felodipine), Sular (Nisoldipine), Adalat, Procardia (nifedipine),
Nimotp (nimodipine)..
-Thuốc trị tâm bệnh Buspar
(Buspirone), Halcion (Triazolam), Tegretol (Carbamapezine), Valium (Diazepam),
Zoloft (Sertraline), Anafranil (clomipramine)
-Thuốc trị
nhiễm HIV Invirase (Saquinavir), Crivivan (indinavir)
-Kháng sinh clarithromycin, erythromycin
-Thuốc trị giun
sán albendazole
-Thuốc trị loạn cương dương Viagra.
Nếu đang dùng các dược phẩm kể trên, không nên ăn hoặc uống nước bưởi, ngoại trừ
khi có sự đồng ý của bác sĩ. Cũng không nên đợi 24 giờ sau khi ăn bưởi rồi mới
uống thuốc, vì tương tác vẫn xảy ra.
Kết luận
Xin bà con đừng vội vàng liệng bỏ những trái bưởi mọng ngọt tràn đầy dinh dưỡng,
những ly nước bưởi mát lạnh, thơm ngon.
Và cũng cần sáng
suốt trước kết quả một vài nghiên cứu về một vấn đề sức khỏe, bệnh tật nào đó.
Kết quả một nghiên cứu đầu tiên bao giờ cũng là tin “nóng hổi”, “sốt dẻo”, gây
nhiều chú ý, nhưng kết quả này chưa phải là kết luận chung của y khoa học.
Thông thường, các nghiên cứu khoa học đều được thực hiện một cách nghiêm túc,
trải qua nhiều giai đoạn với nhiều kiểm chứng khắt khe trước khi kết luận.
Cho nên nếu chỉ mới là kết quả của một vài nghiên cứu, thì xin hãy bình tâm,
không nên hoảng hốt.
Ta cứ từ từ đế cao cảnh giác theo
dõi và từ từ tiếp tục “vừa phải” thói quen tốt đang có. Chờ tới khi các giới
chức hữu trách có thẩm quyền “đóng triện son” phán quyết tốt- xấu rồi đáp ứng
ngay, xét ra có lẽ cũng chưa đến nỗi muộn.