Một mùa an cư, sau khi mãn hạ, Ðức Thế Tôn du hành một mình
thăm viếng các trú xứ của những Tỳ kheo, để biết lối sống của họ, việc tu hành
tiến thoái của họ. Chính nhân những cuộc du hành này mà đã có lần Ngài tâm sự
với thị giả Nàgita:
- Này Nàgita, mỗi khi đi ngang một làng mạc mà thấy một am cốc của Tỳ kheo, thì
dù vị ấy đang ráo riết thiền tọa, Như Lai vẫn không hài lòng về trú xứ của vi
ấy. Vì Sao? Vì vị ấy có thể bị phụ nữ, trẻ con, người lớn trong làng đến phiền
nhiễu, tán chuyện, làm cho vị ấy không thể chứng đắc những pháp chưa chứng và có
thể thối thất những pháp đã chứng. Trái lại mỗi khi trông thấy một vị Tỳ kheo ở
trong rừng, dưới gốc cây, thì dù vị ấy đang tựa gốc cây mà ngủ gục, Như Lai vẫn
hài lòng, nghĩ rằng: Tỳ kheo này sau khi hết cơn buồn ngủ, có thể tiếp tục tọa
thiền không bị ai quấy rối. Y sẽ chứng đắc những pháp chưa chứng đắc.
Trong cuộc du hành chúng ta đang nói đến, khi Ðức Thế Tôn đi ngang một làng nọ
thì trời đã sẩm tối. Ngài ghé vào một nhà thợ gốm xin trú ngụ. Không một ai biết
đấy là đấng giác ngộ, vì Ngài làm như một vị tỳ kheo thông thường giản dị, không
có tùy tùng thị giả. Ngài ngỏ lời với thợ gốm:
- Này thợ gốm, tôi có thể nghỉ lại nhà người một đêm không?
Thợ gốm nhìn Ngài đáp:
- Sa môn muốn ở lại cũng được, nhưng đã có một vị xuất gia đến trước cũng đang
nghỉ tại đây. Xin hiền giả hãy ngỏ lời với vị ấy, nếu ông ta đồng ý thì hiền giả
cứ tự nhiên.
Ðức Thế Tôn bước vào trong gặp một tỳ kheo trẻ đang ngồi, Ngài hỏi:
- Hiền giả, tôi muốn ở lại đây một đêm, có phiền gì cho người chăng?
- Ồ thưa hiền giả, không có gì phiền. Nhà thợ gốm rất rộng.
Thế Tôn bèn trải thảm cỏ, ngồi kiết già. Vị Tỳ kheo cũng ngồi kiết già ngồi tọa
thiền cho đến quá nửa đêm. Ðức Thế Tôn quán sát cử chỉ của Tỳ kheo thanh niên
ấy, lấy làm hài lòng. Ngài nghĩ: "Thanh niên này có những cử chỉ tín thành. Ta
hãy hỏi chuyện y". Và Ngài mở lời:
- Này bạn, nhân danh ai mà bạn đã từ bỏ gia đình, sống đời khất sĩ? Ai là thầy
của bạn?
Tỳ kheo đáp:
- Ồ bạn ơi, có Sa môn dòng họ Thích Ca đã từ bỏ ngai vàng để trở thành một ẩn
sĩ. Thiên hạ đồn rằng Ngài đã đạt Chánh Giác, được tôn xưng là Phật, Thế Tôn.
Chính nhân danh con Người cao cả đó mà tôi đã xuất gia. Bậc Thế Tôn ấy là Ðạo sư
của tôi. Tôi thích sống như Người.
- Vậy con người cao cả đó, Ðức Phật, Thế Tôn ấy, bây giờ ở đâu?
- Này bạn, có một đô thị ở phía bắc gọi là Xá Vệ, chính nơi đó Ðức Thế Tôn đang
ngự tòa.
- Bạn có khi nào bạn thấy đấng Thế Tôn ấy chưa? Bạn sẽ nhận ra Ngài nếu gặp Ngài
không?
- Bạn ơi! Làm sao tôi có được cái diễm phúc ấy? Tôi chưa bao giờ trông thấy
Ngài, chỉ mới nghe danh của Ngài thôi. Nhưng chính vì Ngài mà tôi bỏ tục xuất
gia, sống đời không nhà. Tôi chưa được gặp Ngài thì làm sao mà nhận ra Ngài
được?
Ðức Thế Tôn suy nghĩ: "Thanh niên này đã nhân danh ta mà xuất gia. Vậy ta hãy
thuyết pháp cho y". Rồi Ngài dạy:
- Hỡi khất sĩ, tôi sẽ giảng pháp cho bạn, hãy lắng nghe.
- Ðược bạn cứ nói đi.
Ðức Thế Tôn thuyết pháp cho vị Tỳ kheo ấy về cấu tạo của con người gồm bốn đại,
năm uẩn, trong đó không có cái gì là ta hay của ta, toàn là những kết hợp vay
mượn bên ngoài, biến chuyển luôn luôn để đi đến hoại diệt. Do nhận thức chân
chính ấy, khi mắt tiếp xúc với sắc, tai với âm thanh, v.v... và những cảm thọ
như dễ chịu, khó chịu... vị Tỳ kheo không tham đắm, không ghét bỏ vì quan sát
những cảm thọ ấy không phải là ta, không phải của ta. Vị ấy sẽ có thái độ "huệ
xã" (giải thoát nhờ trí huệ) không còn vọng tưởng được sự bất động. Khi dứt được
những vọng tưởng như vậy, vị Tỳ kheo ấy được gọi là một ẩn sĩ tịch tịnh.
Ðức Thế Tôn dùng âm thanh vi diệu như tiếng hót chim Ca Lăng Tần Già để thuyết
pháp cho vị Tỳ kheo ấy, khích lệ ông, làm cho ông hân hoan phấn khởi với những
lời pháp của Ngài, như thể được nếm vị cam lồ bất tử. Nghe xong thời pháp của
Thế Tôn, vị Tỳ kheo biết ngay đấy chính là đấng A La Hán Chánh Ðẳng Chánh Giác
ông đang ngưỡng mộ tôn thờ. Ông sửa lại y, quì gối chắp tay bạch:
- Bạch Thế Tôn, con thật ngu si đã gọi Ngài là bạn. Xin Thế Tôn cho con sám hối
tội lỗi.
- Này Tỳ kheo, vì ngươi không biết nên không gọi là tội lỗi.
Nguồn: www.quangduc.com
