. Năm 1829, huyện Kim Sơn được thành lập, một nhà sư họ Lê đã đến nơi đây xin xây dựng chùa, được Doanh điền sứ Nguyễn Công Trứ ủng hộ, cho chọn một khu đất cao nhất ở trung tâm xã Đồng Đắc để xây dựng chùa.  
 
Kiến trúc chùa được xây dựng bằng gỗ lim như: cột gỗ, vì kèo, xà ngang và xà dọc. Những chỗ lồi lõm của vì kèo, trụ, ván nong, ván lưng, cánh cửa... đều được đục, chạm uốn lượn tạo thành những tác phẩm nghệ thuật trên gỗ tuyệt đẹp. Trước thượng điện có cửa võng chạm lộng thiếp vàng làm nền cho phật điện. Đây là tác phẩm nghệ thuật có giá trị cao.
  Chùa Đồng Đắc được xây theo hướng tây, tiền đường gồm 7 gian lớn đặt tượng Đức ông, tượng Đức thánh và hai tượng Hộ pháp. Ở thượng điện đặt 5 hàng tượng Phật từ trên cao xuống thấp. Các tượng Phật đều ngồi, miệng thoáng nụ cười cứu độ, mũi thẳng đầy đặn, mắt nhìn xuống soi rọi nội tâm. Tất các các pho tượng Phật đều uy nghiêm, nhân từ, được sơn son thiếp vàng lộng lẫy.
    Nét độc đáo nữa của chùa Đồng Đắc là nhà tăng đường không xây sau điện Phật mà nối liền với Tiền đường của chùa, gồm ba gian lui về phía Bắc và điện Mẫu năm gian cũng nối theo Tiền đường của chùa lui về phía nam, đều quay hướng tây làm cho tiền đường, tăng đường và điện Mẫu dài đến 15 gian. Ở tiền đường, điện Mẫu có treo quả chuông đúc từ năm Quý Mão - Thiệu Trị thứ 3 (1843).
 
  Kiến trúc tôn giáo sớm nhất ở Kim Sơn là chùa Đồng Đắc, có trước cả quần thể kiến trúc nhà thờ đá Phát Diệm. Chùa Đồng Đắc kiến trúc theo kiểu chữ Đinh, phần ngang là tiền đường, phần dọc là chính điện (thượng điện).
    Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, chùa Đồng Đắc là nơi ở của chiến sỹ cách mạng và bộ đội. Nơi đây, người dân Công giáo cũng như người dân theo đạo Phật thường đến cầu mong trừ được điều ác, làm được nhiều điều thiện để có một cuộc sống an bình.
     
 
Đoan Trang(Tuvien.com)