“KinhPhápCú”cũngnóiđến“LuậtNhânQuả”.“Nhân”nghĩalànguyênnhân,làhạt,tứchạtgiốngsinhramộtvậthữuhìnhhaylàsứcmạnhsinhramộtvậtvôhình.“Quả”làkếtquả,làtrái,tứclàkếtquảhữuhìnhhoặcvôhìnhcủamộthạtđãgieotrồng.Nhânlànănglựcphátđộng,quảlàsựhìnhthànhcủanănglựcphátđộngấy.Nhânvàquảlàhaitrạngtháitiếpnốinhaumàcó.
CâuchuyệnthứnhấtxinkểvềôngGandhi.Ônglà mộtvịanhhùngcủadântộc ẤnĐộ,ôngđãchỉđạocuộckhángchiếnchốngchếđộthựcdâncủa ĐếquốcAnh vàgiànhđộclậpcho ẤnĐộ vớisựủnghộnhiệtliệtcủahàngtriệungườidân.ÔngđượcdânẤnĐộgọimộtcáchtônkínhlà“Linhhồnlớn”,“Vĩnhân”,“Đạinhân”hoặclà“ThánhGandhi”.
NgườitakểchuyệnlàcóthờiôngGandhiđimộtchuyếnxelửa.Khixebắtđầuchuyểnbánhthờiôngnhảyvộivãlêntàukhiếnchomộtchiếcgiàycủaôngrơixuốngđường.Ôngkhôngthểnàonhảyxuốngđểnhặtlạichiếcgiàytrongkhitàuchạycànglúccàngnhanh.Ôngbèntháoluônchiếcgiàycònlạitrongchânvànémvềphíachiếcgiàykiaởdướiđường.Hànhkháchtrêntàutỏvẻngạcnhiênkhinhìnthấythếvàlấylàmlạvềhànhđộngkỳquặccủaông.
Gandhimỉmcườivàôntồngiảithíchrằng:“Nếucómộtngườinghèonàolượmđượcchiếcgiàythứnhấtthìngườiđócóthểtìmthấychiếcthứhaivànhưthếlàcóđượcđủđôigiàyđểđi.”
Chúngtaítkhinghĩđếncácngườikhácmàthôngthườngchỉnghĩvềchínhbảnthânmìnhmàthôi.Khibịmấtmátthìđiềuđầutiênchúngtanghĩđếnlànhữngthiệtthòivàbấthạnhcủamình.Kếđómấtthêmnhiềuthờigiannữađểnuốitiếc,thanthở,rồisinhrachánnản.Nhiềukhitrởnênbựcbộivàgắtgỏngnữa.
Gandhiđãcómộthànhđộngthậtcaoquývìtrongkhibảnthânmìnhbịmấtmátnhưthế,ôngvẫnđểtâmnghĩđếnngườikhác.Hànhđộngnàychứngtỏviệcnghĩđếnngườikhácđãtrởthànhmộtphầntrongtâmtưởngvànguyêntắcsốngcủaông.
Nếutrongnhữnglúcmàchúngtađượcsốnganbìnhvàthànhcôngmàchúngtacònkhôngquantâmtớinhữngkẻbịbấthạnhhơnmìnhthìliệukhigặpgiankhó,mấtmát,tacóthểlàmđượcđiềuđóhaykhông?Trongxãhội,xungquanhchúngtahàngngàycóbiếtbaonhiêungườithiếuthốnđangcầnsựgiúpđỡ.Nhữnggìhọcầnđếnkhôngnhấtthiếtphảiluônluônlàvậtchất,nhiềukhihọchỉcầnmộtlờiđộngviênanủi.Cõitabànàysẽhạnhphúcbiếtbaonếumỗichúngsinhkhôngchỉchămlocholợiíchriêngmìnhmàcònchămlocholợiíchcủangườikhácnữa.
*
CâuchuyệnthứhailiênquantớivịdanhtướngDwightEisenhower.Ông làmột vịtướng5sao trong LụcquânHoaKỳ vàlà TổngthốngHoaKỳ thứ34 từnăm1953đến1961.Trongthời ĐệnhịThếchiến,ôngphụcvụvớitưcáchlàtưlệnhtốicaocáclựclượngđồngminhtại ChâuÂu,cótráchnhiệmlậpkếhoạchvàgiámsátcuộctiếncôngxâmchiếmthànhcôngvàonước Pháp và Đức năm1944–45từ mặttrậnphíaTây.
Vàothờixaxưađó,mộthômôngEisenhowercùngvớiđoàntùytùngcủaôngvộivãláixevềtổnghànhdinhquânđộiởPhápđểthamdựmộtcuộchọpkhẩncấp.Lúcđótrờiđangmùađônglạnhbuốtlạithêmmưatuyếtrơiphủđầykhắpnơi.XeđangchạythìôngbấtngờđểýnhìnthấycóhaivợchồnggiàngườiPhápngồiởbênlềđườngđangrunrẩyvìcáilạnhgiábuốt.ÔnglậptứcralệnhchođoàntùytùngngừnglạivàmuốnpháimộtthôngdịchviêntiếngPháptớihỏithămcặpvợchồngnày.Mộtviênthammưunhắcnhởônglànênđểchonhânviêncônglựctạiđịaphươnglochuyệnnày,pháiđoànphảiđinhanhlênvìsợtrễcuộchọp.Ôngnóinếuđợicảnhsátđịaphươngtớithìsợlàquámuộnvàhaingườinàysẽchếtcóng.
Saukhihỏithăm,ôngEisenhowerbiếtđượclàhọđangmuốntớiParisđểgặpcontrainhưngxecủahọbịchếtmáygiữađường.Ôngbảohaivợchồnggiàmaulênxecủaông.Ôngkhônghềquantâmđếnchứcphậncủaôngvàkhônghềtỏtháiđộgìtrướchaikẻđanggặpnạnnày.Ôngchỉtheobảntínhlươngthiệnvốnsẵncócủaônglàluônluônmuốngiúpđỡngườihoạnnạnmàthôi.Ôngliềnralệnhthayđổilộtrình,đưacặpvợchồngtớiParistrước,rồiôngvàđoàntùytùngmớiláixetớitổnghànhdinhđểdựcuộchọp.
Khôngngờchínhsựchuyểnhướngđithìnhlìnhngoàikếhoạchnàyđãcứumạngông!QuânQuốcXãcótintìnhbáonênbiếtchínhxáchànhtrìnhcủaôngvàđãbốtrísẵncáctaysúngbắntỉanấprìnhtạicácngãtư.Nếuôngtớithìsẽbịhạsátngaychỗđó.Nhưnghóarachỉnhờvàocáitâm lươngthiện,cáilòngtừbiđãgiúpôngđổilộtrìnhvàtránhthoátcuộcmưusátnày.Quảlàtựcứumìnhbằngcáchgiúpngườikhác.
*
CâuchuyệnthứbakểvềmộtcậubénhànghèotênlàHowardKelly.Quánghèonênhàngngàycậuthườngphảiđếngõcửatừngnhàđểbánbáotrênđườngđitớitrườnghọccủamình.
Mộthômcơnđóinổilênthìnhlình,cậuthòtayvàotúithìthấychỉcómộtđồngduynhấtcuốicùng.Đồngtiềnnàycậuđịnhdànhlạiđểmuathứcănchomấyđứaemởnhà.Sauvàigiâyphútlưỡnglựcậuquyếtđịnhđitớingôinhàởphíatrướcđểxinchútđồăn.Nhưngngườimởcửachocậulạilàmộtcôbéxinhđẹpvàdễthương.Cậutỏrabốirốivàngạingần,nêncậuchỉdámmởmiệngxinmộtcốcnướcđểuốngmàthôi.
Côbétrôngthấycậucóvẻnghèonànvàđangmệtlảđivìđóinênthayvìmangnướccôlạiđemchocậumộtcốcsữalớn.Cậutừtừuốngmộtcáchngonlànhrồimớirụtrèkhẽhỏicôgái:“Tôinợcôbaonhiêu?”Côgáitrảlời:“Bạnkhôngnợnầngìtôicả.Mẹtôiđãdạylàkhôngbaogiờlàmđiềutốtmàcònchờđượctrảcông.”Cậucảmđộngnói:“Tôithànhthựcbiếtơncô.”
Saukhirờikhỏingôinhàcôbétốtbụngđó,cậuHowardKellykhôngchỉcảmthấycơthểkhỏekhoắntrởlạimàcậucòncólòngtintưởnghơnvàotừtâmcủaconngười.Điềunàygiúpýchícậumạnhmẽthêmlênvàkhôngchịukhuấtphụcsốphậnhẩmhiucủamình.
Nhiềunămsauđó,côgáitrẻnóitrênmắcphảimộtcănbệnhrấthiểmnghèo.Cácbácsỹtạiđịaphươngđãcốgắngnhưngđànhbótay,khôngthểlàmthuyêngiảmbệnh.Cuốicùnghọquyếtđịnhchuyểncôlênbệnhviệnthànhphốnơicónhiềuchuyêngiamongchữakhỏibệnhchocô.
TrongsốcácbácsỹđượcmờitớihộichẩncómộtngườitênlàHowardKelly.Khinghetớicáitênnơiquêquáncủacôgái,mộttiasángchợtlóelêntrongkýứccủaKelly.Kellyvộiđứngdậy,chạyxuốngphòngcôgái.BướctớigầngiườngbệnhngaylậptứcKellyđãnhậnrađóchínhlàcôgáichomìnhsữangàyxaxưa.Kellyquaytrởlạiphònghộichẩnvà đềnghị đượclàngườiphụtráchcabệnh đó.
Kellylàmhếtsứcmìnhvớimộtsựquantâmđặcbiệtđểchữabệnhchocôgái.Saumộtthờigianchốngchọibệnhtìnhcôthuyêngiảmvàcuốicùnglàkhỏibệnhhoàntoàn.
Trướcngàycôgáixuấtviện,bácsỹKellyđãyêucầunhânviênquầythungânchuyểnhóađơntớibàngiấycủamình.Kellyviếtítchữlêntrênhóađơntrướckhinóđượcgởitớiphòngbệnhđểtraochocôgái.
Khimởrađọccôgáithầmnghĩrằngcólẽcôsẽphảirasứclàmviệccảđờimớitrảhếtmóntiềnnày.Nhưngcôthậtsựngạcnhiênkhiđọcthấytrênphầnđầuhóađơnđãghisẵndòngchữ:“Hóađơnđãđượcthanhtoánbằngmộtlysữa”.Vàngườikýtênlà:“BácSỹHowardKelly.”
*
CâuchuyệnthứtưxảyratạiĐạihọcStanfordvàonăm1892.Thờiđócómộthọcsinh18tuổigặpkhókhăntrongviệctrảtiềnhọc.Làmộttrẻmồcôianhtakhôngbiếtđinơiđâuđểkiếmratiền,anhbènnảyramộtsángkiến.Anhcùngmộtngườibạnkhácquyếtđịnhtổchứcmộtbuổinhạchộingaytrongkhuônviêntrườngđểgâyquỹchoviệchọc.
HọđếnmờiIgnacyJPaderewski,mộtnghệsĩdươngcầmđạitài.NgườiquảnlýcủaPaderewskiyêucầumộtkhoảntiềnlà$2000chobuổibiểudiễn.Saukhihọthỏathuậnxong,haingườisinhviênbắttayngayvàocôngviệcchuẩnbịbuổitrìnhdiễn.Ngàyấycuốicùngđãđến.PaderewskiđãtớibiểudiễntạiStanford.Nhưngkhôngmaylàvékhôngbánđượchết.Saukhitổngkếtsốtiềnbánvéhọchỉcóđược$1600.Họthấtvọng,đếnđểtrìnhbàyhoàncảnhcủamìnhvớiPaderewski.Họđưachoôngtoànbộsốtiềnbánvé,cùngvớimộtchecknợ$400vàhứarằnghọsẽcốgắngtrảsốnợấythậtsớm.
KhôngngờPaderewskilạixébỏtờcheck,trảlạisốtiềnchohaichàngthanhniênvànói:“Hãygiữlấy1600đônày,saukhitrừhếttấtcảcácchiphíchobuổibiểudiễncònbaonhiêucáccậucứgiữlấychoviệchọc.Còndưbaonhiêunữathìmớiđưachotôi.”Haichàngthanhniênvôcùngbấtngờ,xúcđộngnóilờicảmơn…
Đâychỉlàmộtviệcnhỏ,nhưngđãchứngminhđượcnhâncáchtuyệtvờicủaPaderewski.Ônggiúphaingườimàôngấykhônghềquenbiết.Trongcuộcsốnghầuhếtchúngtađềunghĩ:“Nếugiúphọ,chúngtasẽđượcgì?”Nhưngnhữngngườivĩđạilạinghĩkhác:“Nếumìnhkhônggiúphọ,điềugìsẽxảyravớinhữngconngườiđanggặpgiankhónày?”Ngườicótừtâmgiúpaikhôngmongđợisựđềnđápvàchỉnghĩđólàviệcnênlàmmàthôi.
NgườinghệsĩdươngcầmtốtbụngPaderewskinóitrênsaunàytrởthànhThủTướngcủanướcBaLan.Ônglàmộtvịlãnhđạotàinăng.Khôngmaychiếntranhthếgiớibùngnổvàđấtnướccủaôngbịtànphánặngnề.Hơnmộttriệurưỡingườidânđangbịchếtđói.Chínhphủcủaôngkhôngcòntiền.KhôngbiếtđiđâuđểtìmsựgiúpđỡôngbènđếnCơQuanCứuTrợLươngThựcHoaKỳđểnhờtrợgiúp.
NgườiđứngđầucơquanđóchínhlàHerbertHoover,ngườisaunàytrởthànhTổngThốngthứ31củaHoaKỳ.ÔngHooverđồngýgiúpđỡvànhanhchónggửihàngtấnlươngthựcđểcứugiúpnhữngngườiBaLanđangbịđóikhátấy.Cuốicùngthìthảmhọacũngđãđượcngănchặn.
ThủTướngPaderewskilúcbấygiờmớicảmthấythoảimái.ÔngbènquyếtđịnhđisangHoaKỳđểtựmìnhcảmơnôngHoover.ThếnhưngkhiPaderewskichuẩnbịnóicâucảmơnthìôngHoovervộicắtngangvànói:“Ngàikhôngcầnphảicảmơntôiđâu.Cólẽngàikhôngcònnhớ,nhưngvàinămtrước,ngàicógiúpđỡhaicậusinhviêntrẻtuổiởbênMỹđượctiếptụcđihọc,vàtôilàmộttronghaichàngsinhviênđóđấy.”
*
Thếgiớinàyquảlàmộtnơituyệtvời.Bạnchođithứgìthìsẽnhậnđượcnhữngđiềutốtđẹpđáplại!(Theworldisawonderfulplace.Whatgoesaroundcomesaround!).
NgườitacũngcònnhớôngWinstonChurchilltừngnóiđạiýrằngchúngtasinhsốngbằngnhữnggìchúngtakiếmđược,nhưngchúngtatạolậpđờimìnhbằngchínhnhữnggìmàchúngtabốthí.Sốngtrênđờiphảicómộtchútgìchođi.Mộtchútđóchínhlàcáimìnhcốgắng(Wemakealivingbywhatweget,butwemakealifebywhatwegive.)
QuảthậtÐứcPhậtđãtừngkhuyêndạychúngsinhlàhãychămtutập“TứVôLượngTâm”,tứclà“bốnmóntâmrộnglớnkhônglườngđược”,đólàcáctâm“Từ,Bi,Hỷ,Xả”.Riêngtâm“Từ”làkhảnănghiếntặngniềmvuichothanhân,chongườikhác,lònglànhgiúpíchchongười,lòngthươngyêu,chúngsinh,lòngmongướcchotấtcảchúngsinhđềuđượcanlànhvuivẻ.
Tâmtừkhôngphảilàsựyêuthươngthiênvềxácthịt,vềtìnhdục,cũngkhôngphảilàlòngtrìumếnvịkỷ,lòngluyếnáiđốivớiriêngngườinào.Tâmtừkhôngphânbiệtkẻthânngườisơ,khôngdànhriêngchotìnhđồngchí,đồngchủng,cũngkhôngdànhriêngchotìnhđồnghươnghayđồngđạo.Hơnnữatâmtừkhôngphảichỉnêncógiữangườivàngườimàphảibaotrùmtấtcảchúngsinh,bởivì,loàicầmthúcũngcầnđếnsựgiúpđỡvàtìnhthương.
Nóitómlại,tâmtừbaola,rộngrãi,trảirađồngđều,khôngcònsựkhácbiệtgiữamìnhvàngười.Cáigọilà“ta”khôngcònnữa.Mọisựchiarẽđềubiếnmấtnhưđámsươngmùtantrongnắngsáng.Vạnvậttrởthànhmột,đồngthể,đồngnhất.
“KinhPhápCú”cũngnóiđến“LuậtNhânQuả”.“Nhân”nghĩalànguyênnhân,làhạt,tứchạtgiốngsinhramộtvậthữuhìnhhaylàsứcmạnhsinhramộtvậtvôhình.“Quả”làkếtquả,làtrái,tứclàkếtquảhữuhìnhhoặcvôhìnhcủamộthạtđãgieotrồng.Nhânlànănglựcphátđộng,quảlàsựhìnhthànhcủanănglựcphátđộngấy.Nhânvàquảlàhaitrạngtháitiếpnốinhaumàcó.Nếukhôngcónhânthìkhôngcóquả,nếukhôngcóquảthìkhôngcónhân.Địnhluậthiểnnhiênnàymọingườiđềunhậnthấy.Địnhluậtnhânquảliêntụckéodàivôcùngtận,nhưnhữnglượnsóngchậpchùngtrênmặtđạidương.
Theo“LuậtNhânQuả”mộtkhiđãlàmlành,đãhànhđộngthiện,thờiquảlànhsẽchờđợichúngta.
(PhápCú68)
Việclàmrấtthiện,rấtlành
Nếulàmxongthấylòngmìnhthảnhthơi
Chẳngănnăn,lạimừngvui
Tươnglaiquảbáođẹptươitốtlành.
Khiđãlàmlành,đãtạocácnghiệphiềnthiện,ngườitacóquyềnthốtlênnỗiniềmsungsướnganvuikhinhìnthấykếtquảtốtcủanghiệpthiệnmàmìnhtạora.Mộtngườitừngcótâmđạonhiệtthànhvàcóđờisốngđạohạnh.Ôngthườnghaybốthí,lạihaydưngthựcphẩmvàcúngdườngcácvậtdụngcầnthiếtchochưTăng.Cácconôngtấtcảđềugiốngtínhcha,biếtgiữgìngiớiđứcvàchămlobốthí.Khiđanghấphốitrêngiường,ôngthỏathíchnhìnthấynhữngcảnhtrạnghạnhphúc.Saukhitrúthơithởcuốicùngmộtcáchanvuingườiấytáisinhvàonhàncảnh.ĐứcPhậtdạykẻlàmphước,làmthiệnsẽđươcanvuitrongkiếpnàyvàkiếpsau,suốthaikiếpđềuanvui.Cảhaiđờihạnhphúcvìđãtạophước,vàcònhạnhphúchơnnữakhikiếpsauđượcsinhvàocõilành.
(PhápCú16)
Vuimừngngayởkiếpnày
Kiếpsaucũnglạitrànđầymừngvui:
Ngườilàmđiềuthiệnởđời
Thấychânhạnhphúckhắpnơitheomình
Quaynhìnviệcthiệntạothành
Sướngvuidàodạt,anlànhchứachan.
Muốnchoniềmanvuitồntạilâudài,muốnnuôidưỡngthiệnnghiệp,ngườitrícầnhướngthânnghiệp,khẩunghiệp,ýnghiệpvềcácviệclành.NgườitríchẳngnhữnglokiểmsoátThânmàcònlođiềuphục,bảovệTâmvàÝnữa:
(PhápCú18)
Đầytrànvuisướngkiếpnày
Sướngvuicũnglạitrànđầykiếpsau:
Ngườilàmnghiệpthiệnvuisao
Nhủlòng:“Mìnhtạobiếtbaophướclành!”
Kiếpsausẽđượctáisinh
Vàonơihạnhphúcanbìnhchứachan.
CáccâuchuyệnvềcácnhânvậtcóthậttrongxãhộiđượckểởtrênquảthậtmộtlầnnữakhiếnchúngtathấmthíavềnhữnglờidạyvàngngọccủaĐứcPhậtvề“Nhân”và“Quả”.
Thanh Vân (Tuvien.com)
