KINH PHÁP CÚ

(DHAMMAPADA)

 

Tâm Minh Ngô Tằng Giao

chuyển dịch thơ

* Diệu Phương xuất bản * 2003 *

--- o0o ---

 

Phần 1

1 . Phẩm Song Song

 

(1)

Việc làm của bản thân ta

Do tâm, do ý tạo ra, dẫn đầu

Nói năng, hành động trước sau

Ý mà ô nhiễm: khổ đau theo kề

Tựa như là cái bánh xe

Theo chân con vật kéo lê trên đường.

 

(2)

Việc làm của bản thân ta

Do tâm, do ý tạo ra, dẫn đầu

Nói năng, hành động trước sau

Ý mà thanh tịnh: dạt dào niềm vui

Và bao hạnh phúc trên đời

Theo ta như bóng khắp nơi theo hình.

 

(3)

"Người kia chửi bới, đánh tôi

Lại còn lấn lướt, cướp hoài. Giận thay!"

Ai mà nghĩ mãi điều này

Làm sao dứt bỏ được ngay hận thù.

 

(4)

"Người kia chửi bới, đánh tôi

Lại còn lấn lướt, cướp hoài. Giận thay!"

Ai không còn nghĩ điều này

Sẽ mau dứt bỏ được ngay hận thù.

 

(5)

Khắp nơi trong cõi dương gian

Hận thù đâu thể xua tan hận thù

Chỉ tình thương với tâm từ

Làm tiêu oán hận, giải trừ hờn căm

Ðó là định luật ngàn năm.

 

(6)

Người ham cãi cọ nào hay

Chúng ta đều chết một ngày gần đây

Khi ai hiểu rõ điều này

Chẳng ham tranh cãi thêm gây muộn phiền.

 

(7)

Ham theo lạc thú nổi trôi

Giác quan buông thả sống đời mê say

Uống ăn vô độ hàng ngày

Lại thêm biếng nhác, chẳng hay chuyên cần

Con người bị cuốn đến gần

Ma vương dục vọng ngàn lần hại ta

Như cơn gió lốc thổi qua

Cây cành nghiêng ngả, lá hoa tơi bời.

 

(8)

Nhận ra ô uế thân người

Giác quan kiềm chế, sống đời tịnh yên

Uống ăn điều độ giữ gìn

Lại thêm bền vững đức tin, chuyên cần

Người đâu dễ bị cuốn gần

Ma vương dục vọng ngàn lần thua ta

Khác gì cơn gió thổi qua

Núi cao, vách đá khó mà lung lay.

 

(9)

Nếu mà mặc áo cà sa

Lòng còn ô uế, tâm tà quẩn quanh

Chưa tự chế, thiếu chân tình

Xứng đâu mà khoác vào mình áo kia.

 

(10)

Người mà ô nhiễm chẳng vương

Giữ gìn giới luật vững vàng, nghiêm minh

Luôn tự chế, rất chân tình

Áo cà sa khoác vào mình xứng thay.

 

(11)

Những gì không thật, hão huyền

Lại cho là thật và tin vô bờ,

Những gì chân thật lại ngờ

Lại cho không thật, chỉ là giả thôi,

Nghĩ suy lầm lạc mất rồi

Thấy sao chân thật rạng nơi pháp mầu.

 

(12)

Biết đây là thật để tin

Biết kia không thật, hão huyền mà thôi

Nghĩ suy theo đúng đường rồi

Thấy ngay chân thật rạng nơi pháp mầu.

 

(13)

Căn nhà lợp chẳng kỹ càng

Mưa tuôn thấm dột dễ dàng lắm thay

Tâm mà tu vụng có ngày

Bị nhiều tham dục lọt ngay khác gì.

 

(14)

Căn nhà lợp thật kỹ càng

Mưa tuôn đâu dột dễ dàng mấy khi

Tâm mà tu khéo sợ gì

Bao nhiêu tham dục dễ chi lọt vào.

 

(15)

Ðau buồn ngay ở kiếp này

Kiếp sau cũng lại tràn đầy buồn đau:

Người làm điều ác hay đâu

Buồn kia theo mãi dài lâu bên mình

Quay nhìn việc ác tạo thành

Chết mòn thân xác, héo nhanh tâm hồn.

 

(16)

Vui mừng ngay ở kiếp này

Kiếp sau cũng lại tràn đầy mừng vui:

Người làm điều thiện ở đời

Thấy chân hạnh phúc khắp nơi theo mình

Quay nhìn việc thiện tạo thành

Sướng vui dào dạt, an lành chứa chan.

 

(17)

Kiếp này tràn ngập khổ đau

Khổ đau cũng lại kiếp sau ngập tràn

Người gây nghiệp ác thở than:

"Bao điều gian ác mình làm trước đây!"

Bây giờ đường ác đọa đầy

Trầm luân cõi khổ biết ngày nào xong.

 

(18)

Ðầy tràn vui sướng kiếp này

Sướng vui cũng lại tràn đầy kiếp sau:

Người làm nghiệp thiện vui sao

Nhủ lòng: "Mình tạo biết bao phước lành!"

Kiếp sau sẽ được tái sinh

Vào nơi hạnh phúc an bình chứa chan.

 

(19)

Dù cho có tụng nhiều kinh

Không theo giáo pháp thực hành sớm hôm

Tu hành lợi ích đâu còn

Khác chi một kẻ luôn luôn chăn bò

Chăn thuê nên chỉ âu lo

Ðếm bò cho chủ, sữa bò hưởng đâu?

 

(20)

Dù cho chỉ tụng ít kinh

Nhưng theo giáo pháp thực hành sớm khuya

Hết tham, hết cả sân, si

Lòng luôn tỉnh giác, tâm thì hiền lương

Trước sau giải thoát mọi đường

Tu hành lợi ích ngát hương muôn đời.

 

2 . Phẩm Không Buông Lung (*)

 

(21) - (22)

Người chuyên niệm, chẳng buông lung

Coi như sống mãi, thoát vòng tử vong

Kẻ phóng dật, kẻ buông lung

Coi như đã bị mệnh chung lâu ngày

Sống mà như chết nào hay,

Người hiền trí biết điều này từ lâu

Cho nên gìn giữ trước sau

Dám đâu phóng dật, há nào buông lung

Luôn luôn cảnh giác vô cùng

Nhập vào cõi thánh vui mừng, bình an.

 

(*) Buông lung: Không biết tự kiềm chế, sống bừa bãi bất chấp hậu quả. Ðồng nghĩa với chữ phóng dật.

(23)

Nhờ tu thiền định thâm sâu

Tháng năm kiên nhẫn, trước sau chuyên cần

Người hiền trí được bình an

Thân tâm giải thoát, Niết Bàn hưởng vui.

 

(24)

Luôn cố gắng, chẳng buông lung

Nghĩ suy chín chắn, tấm lòng hăng say

Bản thân tự chế hàng ngày

Sống theo chánh pháp, tốt thay cuộc đời

Tiếng lành tăng trưởng mãi thôi.

 

(25)

Luôn luôn cố gắng nhiều bề

Lại thêm hăng hái, không hề buông lung

Tự mình khắc chế mọi đường

Những người hiền trí vô cùng tinh anh

Tạo ra hòn đảo cho mình

Vượt trên sóng nước vây quanh thét gào

Não phiền theo ngọn sóng trào

Dễ gì quấy nhiễu dâng cao ngập tràn.

 

(26)

Kẻ ngu si bị đắm chìm

Trong đời phóng dật, trong miền buông lung

Nhưng người hiền trí tìm đường

Chăm lo gìn giữ tâm đừng buông lung

Tựa người bạc bể tiền rừng

Chăm lo báu vật, trông chừng quý kim.

 

(27)

Chớ nên chìm đắm xuôi theo

Buông lung, phóng dật là điều chẳng hay,

Chớ nên dục lạc mê say

Hãy nên tỉnh giác tâm này cho mau

Tu thiền định thật chuyên sâu

Mới mong phước báu, mới cầu bình an.

 

(28)

Nhờ trừ được hết buông lung

Những người hiền trí sẽ không lo gì:

- Tựa như bậc thánh hiền kia

Lên đài trí tuệ nhìn về dưới chân

Thấy bao nhiêu kẻ ngu đần

Trăm bề đau khổ, bội phần lo âu,

- Tựa người leo tới núi cao

Cúi nhìn muôn vật lao xao dưới ghềnh

Ðắm chìm trong chốn vô minh.

 

(29)

Giữ cho tinh tấn trong lòng

Giữa bao nhiêu kẻ buông lung tràn trề

Giữ cho tỉnh táo mọi bề

Giữa bao nhiêu kẻ ngủ mê li bì

Kìa trông kẻ trí khác gì

Như con tuấn mã phóng đi hào hùng

Phía sau bỏ lại trên đường

Ngựa gầy hèn yếu não nùng lết theo.

 

(30)

Nhờ tinh tấn, chẳng buông lung

Khiến cho Ðế Thích thành ông thánh hiền

Ðược làm chủ cõi chư thiên

Muôn người cùng cất tiếng khen ngợi hoài,

Kẻ phóng dật bị chê bai

Mọi người khinh miệt, chẳng ai nể vì.

 

(31)

Tỳ Kheo sợ tính buông lung

Chuyên tâm chú niệm, dốc lòng chuyên tu

Tiến mau biết mấy cho vừa

Ðốt tiêu phiền não tựa như lửa hồng,

Ðốt dây to nhỏ chập chùng

Từ lâu trói buộc người trong luân hồi.

 

(32)

Tỳ Kheo sợ tính buông lung

Chuyên tâm chú niệm, dốc lòng tu thân

Niết Bàn đã tiến đến gần

Hố sâu đọa lạc trăm phần thoát qua.

 

 

3 . Phẩm Tâm

 

(33)

Thường thường tâm kẻ phàm phu

Chập chờn, dao động, lu mờ, khó canh

Khó mà chế phục được nhanh,

Chỉ riêng kẻ trí tâm mình giữ yên

Giữ cho ngay thẳng lâu bền

Như tay thợ khéo uốn tên lành nghề

Tên luôn ngay ngắn mọi bề.

 

(34)

Tựa như cá ở hồ ao

Bị đưa khỏi nước quăng vào bờ kia

Vẫy vùng, sợ sệt kể chi,

Tâm người nên vậy khác gì cá đâu

Phải vùng vẫy, phải lo âu

Cố mà phấn đấu thoát mau tâm mình

Khỏi tay Ma giới dục tình.

 

(35)

Tâm phàm phu cứ xoay vần

Chạy theo dục vọng muôn phần đảo chao

Khó mà nắm giữ được nào,

Chỉ riêng những kẻ thanh cao tính tình

Ðã điều phục được tâm mình

Mới mong hạnh phúc, an bình mãi thôi.

 

(36)

Tâm phàm phu cứ xoay vần

Chạy theo dục vọng muôn phần đảo chao

Tinh vi, khó thấy được nào

Chỉ riêng người trí lo âu thật tình

Canh phòng nghiêm ngặt tâm mình

Cho nên hạnh phúc, an bình mãi thôi.

 

(37)

Tâm phàm phu cứ lao mình

Âm thầm, đơn độc du hành rất xa

Nào đâu hình dạng phô ra

Hang kia ẩn náu thật là thẳm sâu,

Tâm ai điều phục được mau

Thoát Ma trói buộc, lụy đâu dục tình.

 

(38)

Người không an định được tâm

Không rành chánh pháp, không thông đạo mầu

Lòng tin lại chẳng bền lâu

Tất nhiên trí tuệ dễ đâu hoàn thành.

 

(39)

Người nào thanh tịnh trong tâm

Không còn tham ái và sân hận gì

Vượt lên thiện, ác đôi bề

Là người giác ngộ chẳng hề sợ chi.

 

(40)

Thân như đồ gốm mong manh

Giữ tâm cho vững như thành vây quanh

Với gươm trí tuệ tinh anh

Hãy mau đánh dẹp tan tành quân Ma

Dẹp Ma dục vọng quấy ta

Thắng rồi nỗ lực để mà tiến thêm

Giữ gìn chiến thắng cho bền

Vượt vùng luyến ái, thoát miền nhiễm ô.

 

(41)

Thân này rồi chẳng bao lâu

Nằm dài dưới đất, chôn sâu ngủ vùi

Ðâu còn ý thức chuyện đời

Tựa cây gỗ mục vứt nơi bụi bờ.

 

(42)

Kẻ thù gây hại cho nhau

Hay người oán hận trước sau rửa hờn

Cũng đâu gây hại nhiều hơn

Hại do hạnh ác trong tâm tạo thành

Gây ra cho chính thân mình.

 

(43)

Dù cha mẹ hoặc thân nhân

Giúp ta chỉ được một phần thăng hoa

Chính nhờ tâm tốt của ta

Tìm về việc thiện, hướng qua hạnh lành

Làm mình cao thượng thật nhanh.

 

4 . Phẩm Hoa

 

(44)

Ai mà tinh tấn nhận chân

Ðịa cầu và chính bản thân của mình,

Nhận chân được cõi nhân sinh

Khổ đau bốn cảnh dập dình vây quanh,

Nhận chân cõi thế gian mình

Cũng như cảnh giới thiên đình cao xa,

Khéo mang Pháp Cú giảng ra

Như người thợ khéo nhặt hoa làm tràng?

 

(45)

Người còn tu học nhận chân

Ðịa cầu và chính bản thân của mình,

Nhận chân được cõi nhân sinh

Khổ đau bốn cảnh dập dình vây quanh,

Nhận chân cõi thế gian mình

Cũng như cảnh giới thiên đình cao xa,

Khéo mang Pháp Cú giảng ra

Như người thợ khéo nhặt hoa làm tràng!

 

(46)

Chúng sinh nên biết thân này

Như là ảo ảnh rồi đây chóng tàn

Như là bọt nước mau tan

Nên hoa dục vọng chớ màng làm chi

Mũi tên cám dỗ bẻ đi

Dẹp Ma dục vọng còn gì hại thân,

Vượt qua tầm mắt tử thần.

 

(47)

Tựa như nước lũ cuốn đi

Xóm làng say ngủ li bì nửa khuya

Tử thần cũng sẽ rước về

Những người phóng túng, đam mê tối ngày

Chỉ chuyên thu nhặt luôn tay

Cánh hoa dục lạc chất đầy trong tâm.

 

(48)

Những người chỉ biết đam mê

Cánh hoa dục lạc hái về trong tay

Với tâm phóng túng đọa đầy

Không hề thỏa mãn, tối ngày cuồng say

Chính là nô lệ tốt thay

Tử thần sẽ tới lôi ngay đi rồi.

 

(49)

Sa môn khất thực trong làng

Ví như ong lượn nhịp nhàng bên hoa

Kiếm tìm mật nhụy hút ra

Xong rồi tung cánh bay qua cuối vườn

Không làm hoa tổn sắc hương.

 

(50)

Chớ nên dòm ngó lỗi người

Ðể xem họ đã làm rồi hay chưa,

Lỗi mình đừng có làm lơ

Phải nên nhìn lại đừng chờ đợi chi

Coi mình làm được những gì

Hay còn nhiều việc sẵn kia chưa làm.

 

(51)

Hoa kia sắc đẹp phô trương

Tiếc rằng chẳng có chút hương thơm nào

Khác chi người nói ngọt ngào

Trăm điều hoa gấm, trăm câu tốt lành

Nói xong không chịu thực hành

Chẳng đem lợi ích, cũng thành uổng đi.

 

(52)

Hoa kia sắc đẹp vô cùng

Lại thêm hương tỏa thơm lừng biết bao

Khác chi người nói ngọt ngào

Trăm điều hoa gấm, trăm câu tốt lành

Nói xong quyết chí thực hành

Tương lai kết quả tạo thành đẹp thay.

 

(53)

Như từ một đống hoa tươi

Lựa ra ghép lại cho đời tràng hoa

Nhiều tràng phô sắc mặn mà,

Người đời cũng vậy khác xa đâu nào

Thân tâm an lạc, thanh cao

Làm nên việc thiện kể sao cho vừa.

 

(54)

Hương thơm hoa quý vườn kia

Ngược chiều gió thổi dễ gì thoảng bay,

Hương người đức hạnh thơm thay

Dù cho ngược gió dâng đầy muôn phương.

 

(55)

Muôn hương tỏa ngát thơm tho

Từ vườn hoa quý, từ hồ sen thanh

Dễ chi hơn được hương lành

Do người đức hạnh lưu danh cho đời.

 

(56)

Hương thơm hoa quý thua xa

Hương người đức hạnh chan hòa vượt trên

Xông lên mãi tận chư Thiên

Tỏa ra ngan ngát khắp miền trời cao.

 

(57)

Ai hằng ngày chẳng buông lung

Lại thêm giới hạnh vô cùng thanh cao

Có nguồn trí tuệ dạt dào

Thân tâm giải thoát há nào sợ chi

Ma vương dòm ngó dễ gì.

 

(58) - (59)

Như từ trong đống bùn nhơ

Bên đường nước đọng, ai ngờ nở ra

Hoa sen phô sắc mặn mà

Tỏa hương thanh khiết gần xa đẹp lòng,

Khác chi giữa chốn bụi hồng

Giữa phường mê muội ngập trong não phiền

Nảy sinh Phật tử trung kiên

Rạng soi trí tuệ khắp miền nhân gian.

 

5 . Phẩm Người Ngu

 

(60)

Người mất ngủ thấy đêm dài

Bộ hành mỏi mệt than hoài đường xa

Luân hồi cũng vậy thôi mà

Chập chùng tiếp nối thật là tái tê

Với người ngu dại, u mê

Biết gì chánh pháp, hiểu chi đạo mầu.

 

(61)

Khi cùng sánh bước đường đời

Nếu không tìm được một người so ra

Hơn ta hay chỉ bằng ta

Một mình rong ruổi thế mà lại hay,

Gặp người ngu muội phiền thay

Chớ nên kết bạn có ngày khổ đau.

 

(62)

"Ðây là con cái của tôi

Ðây là của cải mấy đời chắt chiu!"

Người ngu chỉ nghĩ bấy nhiêu

Nào hay biết được một điều thâm sâu:

Chính thân ta cũng có đâu

Mà đòi con nọ, mà cầu của kia.

 

(63)

Người ngu tự biết mình ngu

Thế là có trí, người xưa dạy rồi,

Ngu mà cứ tưởng khôn thôi

Mới là một kẻ muôn đời thật ngu.

 

(64)

Người ngu suốt cả một đời

Gần bên người trí cũng hoài công thôi

Hiểu đâu chánh pháp cao vời,

Như thìa, như muỗng múc nồi canh kia

Múc hoài từ sáng tới khuya

Vị canh ngon ngọt hưởng gì được đâu.

 

(65)

Người thông minh dễ dàng thay

Gần người trí tuệ hiểu ngay đạo mầu

Hiểu ngay chánh pháp thâm sâu

Khác chi cái lưỡi nếm vào canh kia

Biết ngay hương vị khó chi.

 

(66)

Những người ngu dại, u mê

Thiếu phần trí tuệ, thiếu bề tinh anh

Tự mình lại biến chính mình

Thành ra thù địch quẩn quanh theo hoài

Tạo muôn nghiệp ác nào hay

Chuốc vào hậu quả đắng cay sau này.

 

(67)

Việc làm chẳng thiện, chẳng lành

Nếu làm xong lại tự mình ăn năn

Dầm dề nhỏ lệ khóc than

Biết rằng quả báo dữ dằn tương lai.

 

(68)

Việc làm rất thiện, rất lành

Nếu làm xong thấy lòng mình thảnh thơi

Chẳng ăn năn, lại mừng vui

Tương lai quả báo đẹp tươi tốt lành.

 

(69)

Khi mà nghiệp ác chưa thành

Chưa gây hậu quả thật tình thảm thương

Người ngu cảm thấy bình thường

Tưởng như được nếm mật đường ngọt thay,

Nhưng khi quả báo đọa đày

Người ngu chịu khổ, đắng cay não nề.

 

(70)

Với đầu ngọn cỏ mong manh

Người ngu dùng bới cho mình thức ăn

Tu theo khổ hạnh nhọc nhằn

Nhịn ăn, nhịn uống quanh năm võ vàng

So ra đâu có phước bằng

Một phần mười sáu của hàng chân tu

Hiểu thông chánh pháp từ xưa.

 

(71)

Người ngu nghiệp ác tạo nên

Nào đâu hậu quả thấy liền nơi đây

Tựa như sữa chẳng đông ngay,

Tuy nhiên nghiệp báo đêm ngày ngầm theo

Giống như ngọn lửa thầm reo

Trong than hồng ủ dưới nhiều lớp tro.

 

(72)

Chút tài mọn, chút hư danh

Dù thêm vào được cho mình nay mai

Người ngu vẫn tự hại đời

Tự đưa mình tới cuối trời diệt vong

Ðể rồi hạnh phúc chẳng còn

Tiêu tan đầu não, héo hon trí người.

 

(73)

Kẻ ngu thường muốn hư danh

Ngồi trong Tăng chúng muốn dành chỗ trên,

Trong Tăng viện muốn uy quyền,

Muốn người cung kính đến xin cúng dường.

 

(74)

Ðể cho kẻ tục, người Tăng

Phục ta và phải nghĩ rằng ta đây:

"Chính ta làm được việc này!"

Hay: "Ta ra lệnh đó đây thi hành!"

Kẻ ngu cuồng vọng khoe mình,

Lòng tham, ngạo mạn tăng nhanh với đời.

 

(75)

Một đường danh lợi thế gian

Một đường đưa tới Niết Bàn cao xa

Tỳ Kheo đệ tử Phật Ðà

Nhủ lòng cho rõ để mà bước chân,

Ðừng nên tham đắm lợi trần,

Ðạo mầu giải thoát chuyên tâm trau dồi!

 

6 . Phẩm Người Trí

 

(76)

Nếu ta gặp được kẻ hiền

Chỉ bày điều lỗi, trách phiền chuyện sai

Giống như gặp được một người

Chỉ cho vật quý chôn nơi kho tàng

Hãy mau cùng họ kết thân

Trăm phần lợi ích, mười phân tốt lành.

 

(77)

Ai thường khuyên dạy người ta

Ðừng gần điều ác, tránh xa lỗi lầm,

Người lành yêu họ vô ngần

Chỉ riêng người dữ muôn phần ghét chê.

 

(78)

Người gian ác, kẻ tiểu nhân

Chớ nên làm bạn, kết thân với mình

Chỉ nên kết bạn người lành

Tác phong quân tử, tính tình thanh cao.

 

(79)

Một khi chánh pháp thấm nhuần

Tươi vui cuộc sống, bình an tâm hồn

Cho nên người trí, người khôn

Hân hoan nghe Pháp thánh nhân giảng truyền.

 

(80)

Những người tưới nước chăm lo

Ðào mương dẫn nước vào cho khắp miền,

Những người thợ vót cung tên

Cung tên lo uốn triền miên tháng ngày,

Những người thợ mộc khéo tay

Xẻ cây, uốn ván thẳng ngay tài tình,

Còn như người trí tinh anh

Chăm lo thuần hóa thân mình cho nhanh.

 

(81)

Gió nào lay núi đá cao

Và người trí lớn khác nào núi kia

Tiếng đời trần tục khen chê

Tán dương, phỉ báng, dễ gì động tâm.

 

(82)

Như là hồ nước thẳm sâu

Phô dòng phẳng lặng, khoe mầu sạch trong

Những người có trí, có lòng

Khi nghe chánh pháp cũng không khác gì

Thân tâm tịnh lạc kể chi.

 

(83)

Người lành thường mãi lìa xa

Mọi điều dục lạc bỏ qua chẳng bàn,

   Người hiền trí gặp vui buồn

Dù đầy hạnh phúc, hay tràn khổ đau

   Không hề dao động trước sau

Tinh thần luôn vững, há nào mừng lo.

 

(84)

Ðừng vì mình hay vì người

Ham cầu con cái, ham nơi ruộng tiền

Hay ngai vàng để ngự lên

Mà dùng mưu kế đảo điên ở đời,

Muốn thành công chớ hại ai

Thấy điều bất chính lầm sai tránh đường

Sống đời đức hạnh thơm lừng

Rạng vầng trí tuệ, ngát hương đạo mầu.

 

(85)

Ðám đông nhân loại quanh ta

Ít người đạt được tới bờ bên kia

Còn bao kẻ khác kể chi

Ngược xuôi quanh quẩn sớm khuya bờ này

Trầm luân sinh tử thương thay!

 

(86)

Ai mà có đủ duyên may

Ðược nghe chánh pháp giảng bày phân minh

Ðúng theo chánh pháp tu hành

Sẽ mau thoát cảnh tử sinh bờ này

Trùng dương dục vọng vượt ngay

Bên kia bờ giác dang tay đón chờ.

 

(87) - (88)

Người hiền trí rời bỏ ngay

Con đường bất thiện giăng đầy bóng đêm

Tìm qua nẻo thiện vượt lên

Ánh vàng rực rỡ xuôi miền an vui,

Gia đình nhỏ hẹp lìa thôi

Xuất gia và sống cuộc đời độc thân

Ðúng theo phép tắc Sa Môn

Gột đi ô nhiễm trong tâm kỹ càng

Cầu vui chánh pháp Niết Bàn

Bao nhiêu dục lạc buộc ràng tránh xa.

 

(89)

Người nào tu tập chuyên cần

Nương theo chánh pháp chuyên tâm một đường,

Xa lìa cố chấp thói thường

Sợi giây luyến ái chẳng vương bận lòng

Não phiền đã diệt hết xong

Trở nên sáng suốt. Ngay trong đời này

Niết Bàn chứng ngộ được ngay. 

 

7 . Phẩm A La Hán (*)

 

(*) A La Hán: tức là bậc thánh đã dứt hết phiền não, chứng Niết Bàn, không bị sinh tử nữa.

 

(90)

Với người hoàn tất hành trình

Ưu phiền vương vấn bên mình dứt đi

Hoàn toàn siêu thoát mọi bề

Bao nhiêu ràng buộc cắt lìa đã xong

Lửa tham ái sẽ chẳng còn

Một khi tới đích thoát vòng khổ đau.

 

(91)

Những người cố gắng tu thân

Luôn luôn hăng hái, tinh thần thật cao

Ðâu còn lưu luyến là bao

Nơi ăn chốn ở thuở nào tại gia

Ví như những cánh thiên nga

Rời ao hồ cũ bay xa tít mù

Ðâu còn nhớ tiếc nơi xưa.

 

(92)

Không màng tài sản chứa đầy

Uống ăn chừng mực qua ngày để tu

Thoát vòng đau khổ, ưu tư

Thảnh thơi theo cánh gió đưa Niết Bàn

Như chim bay giữa không gian

Tìm chim, dấu vết vô vàn khó thay.

 

(93)

Nhiễm ô, ham muốn diệt ngay

Uống ăn chừng mực qua ngày để tu

Thoát vòng đau khổ, ưu tư

Thảnh thơi theo cánh gió đưa Niết Bàn

Như chim bay giữa không gian

Tìm chim, dấu vết vô vàn khó thay.

 

(94)

Ai mà chế ngự sáu căn

Như người cưỡi ngựa muôn phần giỏi giang

Ngựa đi thuần thục dễ dàng,

Không còn kiêu ngạo, hết vương não phiền

Chư thiên ái mộ vô biên.

 

(95)

Bao sân hận chẳng vương mang

Tâm như một cõi đất bằng phẳng kia

Và như trụ đá kiên trì

Như hồ trong lắng không hề bùn nhơ

Người như vậy chẳng bao giờ

Luân hồi sinh tử diễn ra được nào.

 

(96)

Ai mà thanh thản trong tâm

Lại thêm ngôn ngữ thâm trầm nơi nơi

Thêm hành động thật khoan thai:

Là người hiểu biết đúng sai mọi đường

Ðã mau siêu thoát nhẹ nhàng

Luôn luôn tịnh lạc, hoàn toàn bình yên.

 

(97)

Tự mình biết, chẳng tin ai

Tự mình giác ngộ hiểu nơi đạo mầu

Dương trần hệ lụy dứt mau

Nguyên nhân thiện, ác trước sau diệt trừ

Lòng tham ái chẳng còn ưa

Con người cao quý khó ư sánh cùng.

 

(98)

Dù làng xóm, hay núi rừng

Dù nơi vực thẳm, hay vùng non cao

A La Hán ở chỗ nào

Nơi này an tịnh, dạt dào niềm vui.

 

(99)

Núi rừng tịnh lạc, nên thơ

Nhưng người phàm lại không ưa chốn này,

Riêng người giải thoát khác thay

Tỏ ra thích ở nơi đây vô cùng

Vì bao dục lạc dứt xong.

 

8 . Phẩm Ngàn

 

(100)

Dù ngàn lời nói với nhau

Nếu đều vô nghĩa, ích đâu cho đời

Chẳng bằng chỉ nói một lời

Một lời nghĩa lý, mọi người mừng thay

Nghe xong tâm tịnh lạc ngay.

 

(101)

Kệ kia nói đến ngàn câu

Nếu đều vô nghĩa, ích đâu cho đời

Một câu nói cũng đủ rồi

Nếu đầy nghĩa lý, mọi người mừng thay

Nghe xong tâm tịnh lạc ngay.

 

(102)

Kệ kia tụng đến trăm câu

Nếu đều vô nghĩa, ích đâu cho đời

Chẳng bằng Pháp Cú tuyệt vời

Một lời giáo pháp mọi người mừng thay

Nghe xong tâm tịnh lạc ngay.

 

(103)

Thắng ngàn, ngàn địch chiến trường

Chẳng bằng tự thắng bản thân của mình

Thắng mình oanh liệt thật tình

Mới là chiến thắng xứng danh hàng đầu.

 

(104) - (105)

Những người tự thắng bản thân

Vẻ vang hơn thắng địch quân hiểm nghèo

Thắng mình phải tiết chế nhiều

Bỏ lòng dục vọng, bỏ điều tham lam,

Dù ma quỷ, hay thiên thần

Chẳng ai thắng nổi khi cần đua tranh

Với người tự thắng chính mình.

 

(106)

Ngàn vàng tháng tháng bỏ ra

Trăm năm cúng tế thật là uổng thay

Chẳng bằng giây lát duyên may

Cúng dường đúng bậc ngày ngày chân tu

Thật là ích lợi vô bờ

Hơn là cúng tế mê mờ trăm năm.

 

(107)

Trăm năm ở tại rừng sâu

Dốc lòng thờ lửa cũng đâu sánh bằng

Chỉ trong giây lát cúng dường

Những người đạo hạnh một đường chân tu

Thật là công đức vô bờ

Hơn là thờ lửa mê mờ trăm năm.

 

(108)

Suốt năm bố thí, cúng dường

Ðể cầu phước báu chẳng bằng so ra

Phần tư công đức của ta

Khi ta kính lễ những nhà chân tu

Thanh cao, chính trực vô bờ.

 

(109)

Ai tôn kính bậc cao niên

Tuổi cao, đức trọng khắp miền kính yêu

Ðược thêm tăng trưởng bốn điều:

Kéo dài tuổi thọ, sắc nhiều đẹp tươi

Muôn phần hạnh phúc yên vui

Tấm thân khỏe mạnh sống đời an khang.

 

(110)

Cho dù sống đến trăm năm

Chỉ hay phá giới, không chăm tu thiền

Chẳng bằng sống một ngày liền

Mà luôn giữ giới, mà chuyên tu thiền.

 

(111)

Cho dù sống đến trăm năm

Không còn trí tuệ, không chăm tu thiền

Chẳng bằng sống một ngày liền

Mà đầy trí tuệ, mà chuyên tu thiền.

 

(112)

Trăm năm dù sống dài lâu

Mà luôn lười biếng không cầu tiến lên

Chẳng bằng sống một ngày liền

Chuyên cần, tinh tấn tiến thêm mọi đường.

 

(113)

Trăm năm sống chẳng nhận ra

Pháp kia sinh diệt. Thật là uổng thay!

Chẳng bằng sống chỉ một ngày

Mà hay vạn vật chốn này giả thôi

Vô thường, tạm bợ, nổi trôi

Sinh ra rồi diệt, diệt rồi lại sinh.

 

(114)

Trăm năm sống chẳng nhận ra

Pháp kia bất tử. Thật là uổng thay!

Chẳng bằng sống chỉ một ngày

Mà rồi giác ngộ thấy ngay Niết Bàn

Nơi bất diệt, đẹp vô vàn

Không trò bệnh lão, không màn tử sinh.

 

(115)

Trăm năm sống chẳng nhận ra

Pháp kia tối thượng. Thật là uổng thay!

Chẳng bằng sống chỉ một ngày

Mà hay rằng giáo pháp đầy thâm sâu

Dạt dào chân lý tối cao.

 

 9 . Phẩm Ác

 

(116)

Hãy mau thực hiện điều lành

Còn bao điều ác tránh nhanh đừng làm,

Ðiều lành lười biếng không ham

Làm càng chậm trễ lại càng khổ đau

Trong tâm chuyện ác đến mau.

 

(117)

Lỡ làm việc ác mất rồi

Chớ nên tiếp tục bước đời lầm sai

Chớ vui với việc ác này

Tâm hay chứa ác có ngày khổ đau.

 

(118)

Ðã làm việc thiện, việc lành

Hãy nên tiếp tục thực hành hăng say

Hãy vui với việc lành này

Tâm hay làm thiện có ngày hưởng vui.

 

(119)

Khi mà nghiệp ác chưa thành

Người làm điều ác tưởng mình vui thôi!

Ðến khi nghiệp ác tới rồi

Người ta mới thấy cuộc đời khổ đau.

 

(120)

Khi mà nghiệp thiện chưa thành

Người làm điều thiện tưởng mình khổ thôi!

Ðến khi nghiệp thiện tới rồi

Người ta mới thấy cuộc đời an vui.

 

(121)

Chớ khinh điều ác nhỏ nhoi

Cho rằng: "Quả báo mình thời chịu đâu!"

Nhớ rằng giọt nước nhỏ lâu

Mỗi ngày một chút cũng mau đầy bình,

Người ngu gom góp vào mình

Bao điều ác nhỏ dần thành họa to.

 

(122)

Chớ khinh điều thiện nhỏ nhoi

Cho rằng: "Quả báo mình thời hưởng đâu!"

Nhớ rằng giọt nước nhỏ lâu

Mỗi ngày một chút cũng mau đầy bình,

Người hiền trí chứa tâm mình

Bao điều thiện nhỏ dần thành phước to.

 

(123)

Tựa như một kẻ đi buôn

Có mang nhiều của nhưng không bạn bè

Tránh đường nguy hiểm chẳng đi,

Hay người tham sống chẳng khi nào gần

Tránh liều thuốc độc vô ngần,

Chúng sinh noi đó lo thân tâm mình

Tránh xa điều ác cho nhanh.

 

(124)

Bàn tay không có vết thương

Dù cầm thuốc độc chẳng phương hại gì

Người không làm ác sợ chi

Chẳng bao giờ bị ác kia hại mình.

 

(125)

Khi mà kẻ ác hại người

Tâm tư trong sạch, cuộc đời hiền lương,

Ác kia trở lại thảm thương

Gây cho kẻ ác trăm đường khổ thay

Tựa như ngược gió vung tay

Tung ra bụi bẩn, bụi bay lại mình.

 

(126)

Con người sinh tự bào thai

Và từ nơi đó ra đời. Lành thay!

Thế nhưng kẻ ác sinh ngay

Vào miền địa ngục đọa đầy triền miên,

Những người chính trực lành hiền

Sau này sẽ được sinh lên cõi trời,

Nhiễm ô ai diệt hết rồi

Mới lên được cõi thảnh thơi Niết Bàn.

 

(127)

Dù bay lên tận không trung,

Hay là lặn xuống tận cùng bể khơi,

Chui vào hang thẳm núi đồi

Khắp trên trần thế chẳng nơi an toàn

Thoát tay nghiệp ác chót mang.

 

(128)

Dù bay lên tận không trung

Hay là lặn xuống tận cùng bể khơi,

Chui vào hang thẳm núi đồi

Khắp trên trần thế chẳng nơi an toàn

Thoát tay thần chết kinh hoàng.

 

10 . Phẩm Dao gậy

 

(129)

Sợ thay gậy gộc, gươm đao

Sợ tay thần chết hại bao cuộc đời

Suy lòng mình ra lòng người

Chớ nên giết hại hoặc xui giết người.

 

(130)

Sợ thay gậy gộc, gươm đao

Yêu thương mầm sống, khát khao cuộc đời

Suy lòng mình ra lòng người

Chớ nên giết hại hoặc xui giết người.

 

(131)

Ai cầu hạnh phúc cho mình

Mà dùng dao gậy gian manh hại người

Khiến người tan nát cuộc đời,

Kiếp sau mình chẳng an vui được nào.

 

(132)

Ai cầu hạnh phúc cho mình

Không dùng dao gậy gian manh hại người

Không gây tổn hại cho đời,

Kiếp sau mình sẽ an vui vô cùng.

 

(133)

Ðừng nên mở miệng nói câu

Tục tằn, ác độc khiến đau lòng người

Người ta cũng nói trả thôi,

Những lời độc địa muôn đời khổ thay

   Lời qua tiếng lại đắng cay

Như bao dao gậy phạt ngay thân mình.

 

(134)

Nếu mà ngươi giữ lặng yên

Như chuông bể nứt im lìm chẳng vang

Trước lời ác độc phũ phàng

Niết Bàn ngươi đã thênh thang bước vào:

Chẳng còn sân hận chút nào.

 

(135)

Người chăn cầm gậy đi sau

Lùa đàn bò nọ chạy mau ra đồng,

Già nua, chết chóc đều cùng

Xua người đến chốn tử vong khác gì.

 

(136)

Kẻ ngu nghiệp ác gây nên

Ðể rồi quả báo đến liền hay đâu,

Tương lai chịu vạn khổ đau

Như là lấy lửa thiêu mau chính mình.

 

(137) - (140)

Ai dùng gậy gộc, gươm đao

Hại người lương thiện, thoát nào đớn đau

Mười điều khổ não trước sau

Tự mình lại sẽ rước vào thân thôi:

"Một là thống khổ kinh người,

Hai là thương tích khắp nơi thân mình,

Ba là bệnh nặng thật tình,

Bốn là tán loạn, thần kinh rối bời,

Năm là tai họa trong đời

Vua, quan áp bức, hại thời tránh đâu,

Sáu là tội nặng ngập đầu

Bị người vu cáo dài lâu, phiền hà,

Bẩy là quyến thuộc trong nhà

Bà con ly tán xót xa bội phần,

Tám là tài sản xa gần

Tiêu ma giây phút, nát tan sớm chiều,

Chín là sẽ bị hỏa thiêu

Cửa nhà cháy hết, tiêu điều tang thương,

Mười là chết khó tránh đường

Ðọa vào địa ngục, diêm vương đón chờ".

 

(141)

Dù tu khổ hạnh triền miên

Trần truồng, bện tóc, tro đen xoa mình

Nhịn ăn, nằm đất, lăn sình

Sống dơ, ngồi xổm để hành xác thân

Nào đâu thanh tịnh được tâm

Nếu không trừ dứt đi phần hoài nghi.

 

(142)

Người nào sống thật trang nghiêm

Thân tâm an tịnh, giữ gìn đường tu

Bao nhiêu dục vọng diệt trừ

Không hề buông thả hững hờ giác quan

Lại thêm giới hạnh chu toàn

Sinh linh chẳng hại, tính luôn ôn hòa

Dù cho ăn mặc xa hoa

Vẫn là tu sĩ, là Bà La Môn.

 

(143)

Biết điều hổ thẹn bản thân

Ðể mà tự chế, tự ngăn cấm mình

Thế gian ít kẻ đạt thành

Nhưng khi đạt được, thân lành biết bao

Tránh lời khiển trách khổ đau,

Như là ngựa giỏi roi nào quất đâu.

 

(144)

Giống như ngựa giỏi chạy hăng

Thêm roi thúc giục lại càng hay hơn

Ngươi mau giữ giới chuyên cần

Niềm tin, đạo đức quyết tâm giữ gìn,

Trau dồi trí tuệ vững bền

Pháp môn thiền định nên chuyên thực hành

Theo và hành đạo nhiệt thành

Ðể mau tiêu diệt ngọn ngành khổ đau.

 

(145)

Những người tưới nước chăm lo

Ðào mương dẫn nước vào cho khắp miền,

Những người thợ vót cung tên

Cung tên lo uốn triền miên tháng ngày,

Những người thợ mộc khéo tay

Xẻ cây, uốn ván thẳng ngay tài tình,

Còn như người trí tinh anh

Chăm lo kiểm soát thân mình cho nhanh.

--- o0o ---

Mục Lục | Phần 1 | Phần 2 | Phần 3

--- o0o ---

 

Trình bày: Nhị Tường

Cập nhật: 7-2003

 

Nguồn: www.quangduc.com

Về danh mục