KẾT LUẬN
Lịch
sử thiền tông với ảnh hưởng của nó trên toàn bộ nền
văn hóa Viễn Ðông có lẽ cần phải dành trọn một cuốn
sách dày. Mục đích của tập sách nhỏ này chỉ là đem lại
một cái mốc để tìm hiểu tinh thần thiền và phát họa
một vài nét về thiền trên phương diện tư tưởng và hành
động. Khi viết về thiền có hai cực đoan cần tránh: một
là định nghĩa, giải thích quá ít làm cho độc giả hoang
mang, hai là giải thích quá nhiều làm cho độc giả tưởng
mình đã hiểu thiền. Từ trước đến đây, tôi đã nhấn
mạnh rằng thiền là một tiếp xúc thẳng với cuộc sống,
một sự kết hợp bản ngã và sự sống vào một nhất thể
và hòa điệu mật thiết đến độ sự phân biệt giữa đôi
bên không còn. Sự ham muốn chiếm hữu đã được buông xả
vì không có gì có thể nắm bắt. Cái ngã không còn muốn
nắm bắt sự vật trong dòng thác biến cố, vì chính cái ngã
ấy cũng đang trôi theo dòng và trở thành với nó. Hãy trực
nhận rằng mọi sự chỉ là những làn sóng trong dòng biến
động và nó nắm giữ chúng tức là làm cho chúng càng biến
mất nhanh. Từ điểm này người ta có thể nghĩ rằng, thiền
là sự hợp nhất của con người và vũ trụ, là hoà điệu
của tâm thức với những hiện tượng biến dịch một nhất
thể trong đó mọi phân biệt giữa ngã và phi ngã, biết và
bị biết, thấy và bị thấy đều được dẹp bỏ. Thiền
sư Ðạo Ngộ (Tao Wu) nóirằng: "Ngay cả nhữ nhất thể khi
người ta bám vào nó cũng đã sai lạc".
Vì
sự thật là trong thiền cũng như trong đời sống, không có
một cái gì chúng ta có thể bám lấy để nói rằng "nó đây
rồi, tôi đã bắt được nó". Bởi thế bất cứ tác phẩm
nào về thiền cũng giống như một câu chuyện thần bí mà
thiếu mất chương cuối. Luôn luôn có một điều gì không
thể dịnh nghĩa, không thể diễn đạt bằng danh từ và mặc
dù chúng ta nỗ lực để đuổi kịp nó, nó luôn luôn đi trước
ta một bước. Nhưng lý do chính vì định nghĩa và mô tả
là xác chết, trong khi chân lý về thiền không bao giờ giết
chết được, nó như con rồng nhiều đầu trong thần thoại
cổ, đầu này bị chặt lại mọc đầu khác. Vì thiền chính
là đời sống; đuổi theo thiền cũng như đuổi theo cái bóng
của mình. Khi cuối cùng ta nhận thấy rằng không bao giờ
có thể bắt bóng được thì đột nhiên ta quay lại, một
làn chớp Satori lòe lên, và dưới ánh sáng mặt trời, thế
lưỡng phân giữa ngã và cái bóng của nó tan biến; ở đó
con người nhận thấy cái mà y đuổi theo chỉ là hình ảnh
phi thực của một cái ngã chân thật duy nhất. Cuối cùng
y đã tìm thấy giác ngộ.
WP:
Chân Tuệ
HẾT
