|
. |
TIỂU THỪA PHẬT GIÁO TƯ TƯỞNG LUẬN
Tác Giả:
Kimura Taiken
Hán Dịch:
Thích Diễn Bồi
Việt Dịch:
Thích Quảng Độ
Xuất Bản: Viện Đại Học Vạn
Hạnh Việt Nam 1969
Chùa Khánh Anh, France
---o0o---
|
Mục Lục
Lời Người Dịch
TỔNG TỰ
THIÊN
THỨ BA: THẾ GIỚI QUAN
THIÊN THỨ TƯ: TÂM LÝ LUẬN
THIÊN THỨ NĂM: LUÂN LÝ LUẬN
THIÊN THỨ SÁU: TU ĐẠO LUẬN
|
Lời người dịch
Phật
giáo được sáng lập trên cơ sự tự giác của đức Thích Ca, tuy có chỗ siêu
việt các tư tưởng nhất ban, nhưng cũng có nhiều điểm thừa thụ nền tư tưởng
cố hữu của Ấn Độ mà phát đạt: đó là một sự thực lịch sử mà, ngày nay,
không một nhà nghiên cứu Phật pháp nào không thừa nhận. Về điểm này, nhà
Phật học Nhật-Bản, Bác sĩ Mộc-Thôn-Thái-Hiền (Kimura Taiken), đã viết
chung với Bác sĩ Cao-Nam một cuốn sách dưới tiêu đề Ấn Độ Triết Học Tôn
Giáo Sử, trong đó, các ông đã giới thiệu một cách cực đơn giản, nhưng rất
có hệ thống, tư tưởng Ấn Độ về hai phương diện triết học và tôn giáo trước
thời đại Phật giáo, làm cho người đọc không những chỉ hiểu nguồn gốc triết
học, tôn giáo Ấn Độ trong các thời đại quá khứ mà, đồng thời, còn thấy một
cách rất rõ, rất sâu và rộng cái bối cảnh đã sản sinh ra tư tưởng Phật
giáo. Nhưng, Kumara Taiken là một học giả Phật giáo, chí ông không phải
chỉ ở sự trình bày về tư tưởng triết học, tôn giáo của Ấn Độ cổ đại, mà,
đối với tư tưởng Phật giáo, muốn mở ra một con đường tham cứu, bởi thế,
công tác của ông đối với toàn thể Phật pháp là đi theo con đường tiến
triển của tư tưởng để tạo nên một bộ luận có tổ chức vá nhất quán: ý hướng
và tư tưởng có tính cách nhất quán này ta có thể thấy rõ trong các tác
phẩm của ông, như: Nguyên Thủy Phật Giáo Tư Tưởng Luận (sẽ in một ngày gần
đây), Tiểu Thừa Phật Giáo Tư Tưởng Luận và Đại Thừa Phật Giáo Tư Tưởng
Luận (đã xuất bản). Tại sao phải luận cứu như thế? Vì, nhận xét về phương
diện phát triển tư tưởng của Phật giáo thì đúng là nó đã từ Nguyên Thủy
tiến đến Tiểu Thừa và từ Tiểu Thừa mà đến Đại Thừa, cứ như thế tiến xa,
tiến cao và, nghiên cứu Phật giáo, nếu không phát hiện được tiến trình tư
tưởng đó thì rất khó mà hiểu một cách chính xác cái sai-dị-tính của Phật
giáo qua các thời đại.
Đối với tư tưởng sử của Phật
giáo Ấn Độ, Kimura Taiken đã chia thành ba bộ môn Nguyên Thủy Phật Giáo Tư
Tưởng Luận, Tiểu Thừa Phật Giáo Tư Tưởng Luận và Đại Thừa Phật Giáo Tư
Tưởng Luận, rồi chỉnh lý và bàn luận thêm để chỉ người ta thấy cái nguồn
gốc của tư tưởng Phật giáo Ấn Độ qua các thời kỳ, tức đâu là manh nha của
tư tưởng Phật giáo Nguyên Thủy, đâu là tiền đạo của tư tưởng Phật giáo
Tiểu Thừa và đâu là tiên phong của tư tưởng Phật giáo Đại Thừa: đọc ba bộ
sách này ta sẽ tìm ra manh mối. Bởi thế, nếu muốn hiểu rõ tư tưởng sử của
Phật giáo Ấn Độ, chúng ta không thể không đọc ba bộ sách quý giá này. Từ
rất sớm, cuốn Nguyên Thủy Phật Giáo Tư Tưởng Luận đã được Âu Dương Hãn Tồn
phiên dịch vào năm Dân Quốc XXII và do Thượng Hải Thương Vụ Ấn Thư Quân
xuất bản; cuốn Đại Thừa Phật Giáo Tư Tưởng Luận do chúng tôi, (Thích Diễn
Bồi) phiên dịch năm Dân Quốc XXXXIII và do Hương Cảng Nội Minh Xuất Bản Xã
ấn hành. Hai cuốn sách này tuy được xuất bản cách nhau hơn hai mươi năm
nhưng đều được các giới học giả coi trọng, đủ biết giá trị của chúng như
thế nào rồi. Cái môi giới giữa Nguyên Thủy Phật Giáo Tư Tưởng Luận là Tiểu
Thừa Phật Giáo Tư Tưởng Luận, bởi thế, nếu không phiên dịch cuốn sau này
nữa thì khó mà nhận ra toàn diện tư tưởng Phật giáo. Vì cảm thấy sự cần
thiết như thế nên chúng tôi đã cố gắng phiên dịch nó để cống hiến những vị
hằng lưu tâm đến việc nghiên cứu Phật pháp.
Cứ theo Kimura Taiken đã nói
thì Tiểu Thừa Phật Giáo Tư Tưởng Luận cũng còn gọi là
A-Tỳ-Đạt-Ma-Tư-Tưởng-Luận. Ngay khi ông bắt đầu viết Nguyên Thủy Phật Giáo
Tư Tưởng Luận ông đã có ý nguyện nghiên cứu A-Tỳ-Đạt-Ma Phật Giáo rồi và
cuốn Nghiên Cứu A-Tỳ-Đạt-Ma Luận chính là tiên khu vậy. Sau, nhờ đã sưu
tập và chuẩn bị được những tài liệu tương đương về phương diện nghiên cứu
này nên ông đã dần dần bắt tay vào việc nghiên cứu A-Tỳ-Đạt-Ma Phật Giáo
Tư Tưởng Luận mà ông hằng mong ước. Phạm vi liên quan của cái gọi là
A-Tỳ-Đạt-Ma Phật Giáo Tư Tưởng, hay, nói khác đi Tiểu Thừa Phật Giáo Tư
Tưởng, không phải chỉ hạn cục trong tư tưởng của những bộ luận đặc định
nào, nếu suy rộng ra thì có thể nói tư tưởng sử nhất ban của Phật giáo ít
ra là quan liên từ sau khi Phật nhập diệt suốt đến thời kỳ tư tưởng Phật
giáo Đại Thừa hưng thịnh, do đó, phạm vi nghiên cứu của nó lẽ tự nhiên
cũng rất rộng. Song, khảo sát tư tưởng A-Tỳ-Đạt-Ma Phật Giáo không dễ dàng
như khảo sát tư tưởng Phật giáo Đại Thừa, bởi lẽ Tiểu Thừa có rất nhiều
phái khác nhau mà theo truyền thuyết thông thường thì có tới mười tám hay
hai mươi bộ phái, và mỗi phái đều có A-Tỳ-Đạt-Ma Luận Thư riêng, như vậy,
tư tưởng đặc hữu do mỗi phái chủ trương đều phải được trình bày. Nhưng,
phàm muốn trình bày và giới thiệu tư tưởng của một học phái nào tất phải
dựa vào sách vở của học phái đó chứ không thể chỉ căn cứ vào ý tưởng riêng
của mình rồi muốn nói thế nào thì nói mà được. Song, ai cũng biết rằng,
những luận thư chủ yếu do cả nam và bắc lưu truyền đến ngày nay chỉ một số
ít bộ phái có, còn A-Tỳ-Đạt-Ma Luận Thư của nhiều bộ phái hiện nay đã thất
lạc. Như vậy, đối với những phái không có sách vở truyền lại thì tư tưởng
của họ chỉ còn được biết đến một cách rời rạc và tản mạn từ các luận thư
khác và lẽ dĩ nhiên là không được hoàn toàn. Cho nên, nếu đứng về phương
diện toàn bộ A-Tỳ-Đạt-Ma Tư Tưởng Luận mà nói thì bộ sách này vẫn chưa đề
cập đến tư tưởng tất cả các bộ phái: đều này tưởng không cần nói ai cũng
biết. Điều ấy chính tác giả cũng đã phải thừa nhận khi ông nói: “Về tư
tưởng này, sự chuẩn bị của tôi, đến một trình độ nào đó, vẫn chưa được
chỉnh lý một cách đầy đủ”. Nhưng, như thế không có nghĩa là tác giả đã
không dụng công mà thật ra vì đã không có tài liệu làm căn cứ, đó là một
sự bất đắc dĩ. Bất cứ ai, khi luận cứu đến vấn đề này cũng sẽ cảm thấy cực
kỳ khó khăn mà không có cách nào giải quyết được cả.
Tuy nói thế, nhưng, đối với
các A-Tỳ-Đạt-Ma Luận Thư hiện có, tác giả thật đã dầy công nhiên cứu, với
cái học uyên bác và tài năng lỗi lạc, ông đã áp dụng phương pháp hoàn toàn
mới trong việc nghiên cứu; điều này xem nội dung tác phẩm của ông cũng đủ
rõ. Duy còn một điều chúng cần đặc biệt lưu ý là: trong các Thánh Điển của
Phật giáo, bản thân A-Tỳ-Đạt-Ma hết sức phiền tỏa, vả cũng có khi rất khô
khan vô vị nữa, bởi thế ta thấy trong tác phẩm của ông, khi ông luận cứu
về một vấn đề nào đó, thường đột nhập những vấn đề cực phiền tỏa hoặc cực
vô vị khiến cho người đọc không khỏi cảm thấy tẻ nhạt. Nhưng không có cách
nào khác hơn, vì lẽ thuyết minh tư tưởng của A-Tỳ-Đạt-Ma Phật giáo mà
không đề cập đến A-Tỳ-Đạt-Ma Luận Thư thì thật “vô pháp khả thi”. Song,
đối với những vấn đề như thế tác giả xử lý một cách rất có phương pháp và
khéo léo, nghĩa là, tác giả chỉ nắm lấy những điểm chủ yếu rồi tóm tắt và
phê phán cái ý chính của vấn đề khiến cho người đọc, nếu nhẫn nại một
chút, ai cũng có thể có được một khái niệm đại cương về các vấn đề ấy, bởi
thế tôi cho đây là một cuốn sách rất có giá trị, không những về phương
diện tư tưởng, mà cả về phương diện tổ chức và phương pháp nghiên cứu mà
những ai hằng lưu tâm tìm hiểu Phật pháp không thể không đọc qua.
Phần nội dung của cuốn sách
được chia thành hai bộ phận lớn là TỔNG TỰ và BẢN LUẬN. Trong phần TỔNG TỰ
gồm có năm TIẾT, cho chúng ta thấy sự dị, đồng giữa Nguyên Thủy Phật Giáo
và A-Tỳ-Đạt-Ma Phật giáo như thế nào, sự phân phái và A-Tỳ-Đạt-Ma của các
phái ra sao, A-Tỳ-Đạt-Ma Luận Thư bắt nguồn từ bao giờ, quá trình phát đạt
của chúng ra sao và yếu nghĩa của A-Tỳ-Đạt-Ma là gì, v.v… Trong phần BẢN
LUẬN gồm có sáu Thiên lớn: Thiên thứ nhất, Phật Đà Luận cho thấy cách nhận
xét của các học giả A-Tỳ-Đạt-Ma về sự xuất hiện của đức Phật ở thế gian
này, luận từ Bồ Tát suốt đến Phật Thân Quan. Thiên thứ hai, yếu tố thành
lập vũ trụ, thuyết minh về vũ trụ vạn hữu đựơc thành lập như thế nào,
thuyết minh từ bản chất tồn tại các loại yếu tố, cho đến Nhân Duyên Luận.
Thiên thứ ba là Thế Giới Quan, trước hết, trong phần Tổng Luận, nói rõ về
định nghĩa Thế Giới Quan, kế đó, thuyết minh Thế Giới Quan của Phật giáo
nguyên thủy, Thế Giới Quan của A-Tỳ-Đạt-Ma, rồi tiến lên bước nữa, lại từ
Thế Giới Quan của Bà La môn nói đến Thế Giới Quan của Phật giáo, Thiên thứ
tư Tâm Lý Luận, từ cái gọi là tự thể của tâm, tướng nhất của tâm, tác dụng
của tâm,v.v… để nói về những hoạt động tâm lý phức tạp của người ta, như
tình tự, ý chí, cảm giác, mộng mị và phát cuồng, tất cả đều được thuyết
minh một cách tường tận. Thiên thứ năm Luân Lý Luận trong đó chia ra tám
CHƯƠNG, nói rõ về hành vi đạo đức và do hành vi mà có luân hồi, ba tính
thiện, ác, vô ký, mối quan hệ giữa ba tính và các dụng của tâm ra sao,
hành vi đạo đức là gì, tướng trạng của nó như thế nào, do nghiệp thiện ác,
mà có quả báo sướng, khổ ra sao, tướng trạng luân hồi như thế nào, sự quan
hệ giữa hình thức luân hồi và Duyên Khởi Luận, và Mười Hai Nhân Duyên Luận
là hình thức luân hồi, v.v… Đứng trên lập trường tôn giáo học mà nhận xét
thì đây là một Thiên rất trọng yếu, Thiên thứ sáu, Tu Đạo Luận cho ta thấy
tại sao phải tu đạo, nguyên tắc tu đạo là gì, sau hết luận qua về Thiền
Định. Rất tiếc Thiền này chưa hoàn tất, tất cả vấn đề như: tâm lý quan có
liên quan với Thiền, lý tưởng luận, phương pháp luận, và mục đích luận
v.v… đều chưa được bàn tới, đối với người đọc, đây là một điều rất đáng
tiếc.
Viết tại
Bảo Đảo, Phúc Nghiêm Tinh Xá
Ngày 6 tháng 6 năm Dân
Quốc thứ XXXXVI.
---o0o---
Mục Lục
Thiên thứ nhất | Ch
1 | Ch
2
| Ch
3
| Ch
4
| Ch
5
| Ch
6
Thiên thứ hai | Ch
1
| Ch
2
| Ch
3
| Ch
4
| Ch
5
| Ch
6
| Ch
7
Thiên thứ ba | Ch
1
|
Ch 2|
Ch 3
|| Thiên thứ tư |
Ch 1
|
Ch 2
|
Ch 3
Thiên thứ năm | Ch
1
|
Ch 2|
Ch 3
|
Ch 4
|
Ch 5
|
Ch 6
|
Ch 7
|
Ch 8
Thiên thứ sáu |
Ch 1
|
Ch 2
|
Ch 3
---o0o---
Cùng một tác giả
Đại Thừa Phật Giáo-Tư Tưởng Luận
Nguyên thủy Phật giáo tư tưởng luận
---o0o---
Source:
http://www.thuvienhoasen.org
Vi tính: Cao Thân
Trình bày:
Linh Thoại
Cập nhật: 12-2003
|
|
