Truyện Phật Giáo

• Lời Nói Đầu & Mục Lục
• Phần 1
• Phần 2
10. Cô lái đò
11. Người khách trọ
12. Con nhện
13. Tu ngồi, tu nằm
14. Một ly trà
15. Ngọc trên đường bùn
16. Vậy sao!
17. Tuân lời
18. Nếu yêu, hãy yêu công khai
19. Thiếu từ tâm
20. Sóng lớn
21. Một ông Phật
22. Đường lầy
23. Thiền sư và Mẹ
• Phần 3
• Phần 4



 

TẶNG MỘT VẦNG TRĂNG
Tập Truyện Thơ Thiền
Tâm Minh Ngô Tằng Giao
Diệu Phương xuất bản 2004
______________________________________________________________________________

10. Cô lái đò

Ngày xưa có vị tỳ kheo
Cất am sườn núi cheo leo non ngàn
Lánh xa bụi bặm trần gian
Một lòng thiền định, đạo vàng chuyên tu
Nơi đây thanh tịnh bốn mùa
Trăng soi suối ngọc, gió lùa cửa không.
Dưới chân núi có con sông
Có đò đưa khách bềnh bồng sang ngang.
Mỗi lần có dịp hạ san
Để đi hóa độ xóm làng đó đây
Thời sư phải đáp đò này
Con đò độc nhất ngày ngày lại qua,
Lái đò là một lão bà
Tay chèo còn khỏe, tuy già vẫn vui.

*

Một hôm hành khách tới nơi
Ngạc nhiên nào thấy tăm hơi bà già
Thay vào là một dáng hoa
Một cô thiếu nữ mặn mà xinh tươi
Duyên nét mặt, đẹp nụ cười
Hỏi ra mới biết là người phương xa
Tới đây xin với lão bà
Trước là ở trọ, sau là tiếp tay
Giúp bà đưa khách sông này
Bà nhìn người đẹp nhận ngay chẳng từ.

*

Thế rồi trên bến sông xưa
Khách sang đò bỗng sớm trưa rộn ràng
Thăm sư, lễ Phật, viếng am
Ngắm phong cảnh đẹp thênh thang hữu tình
Ngắm thêm cô lái đò xinh
Dáng người yểu điệu, thân hình thướt tha
Khiến cá lặn, khiến chim sa,
Êm đềm tiếng ngọc, mặn mà lời hoa,
Mái chèo theo cánh tay ngà
Lướt trên mặt nước loang ra sóng vàng,
Sóng đưa hành khách sang ngang
Một vùng sông nước mơ màng thăng hoa.

*

Sáng nay sư phải đi xa
Khi sư xuống núi cũng qua đò này,
Tiền đò hành khách nơi đây
Sang sông chỉ phải trao tay một đồng,
Riêng sư khi trả tiền công
Cô đòi sư những hai đồng! Lạ thay!
Ngạc nhiên sư hỏi cô ngay:
"Sao tôi phải trả tiền này gấp đôi?"
Mỉm cười cô khẽ trả lời:
"Sang sông khách đáp đò tôi hàng ngày
Kẻ qua, người lại chốn đây
Nào đâu lạ lẫm như thầy hôm nay,
Thầy vừa đáp chuyến đò này
Lại luôn nhìn ngắm tôi ngay từ đầu
Nên thầy phải trả trước sau
Gấp đôi người khác cũng đâu lạ gì!"
Sợ lôi thôi, cãi làm chi
Sư đành vội trả phứt đi hai đồng.
Chiều về am, phải qua sông
Sư nào dám ngó bóng hồng xinh tươi
Xuống đò ngồi khuất xa rồi
Gầm đầu, cúi mặt xuống nơi lòng đò.
Đò trôi qua bến êm ru
Kỳ này chắc mẩm thày tu hết phiền.
Nào ngờ khi khách trả tiền
Nhận xong cô lái đò liền cám ơn,
Riêng sư cô khẽ nói thầm:
"Xin thầy trả gấp bốn lần người ta!"

*

Ngạc nhiên sư hỏi cho ra:
"Tại sao buổi sáng tôi qua đò rồi
Cô đòi tôi trả gấp đôi
Nói rằng tôi lỗi vì ngồi ngắm cô,
Chiều nay suốt lúc qua đò
Tôi đâu liếc mắt nhìn cô chút nào
Lòng đò tôi cứ trông vào
Cô đòi gấp bốn! Tại sao lạ đời?"
Nghiêm trang cô lái trả lời:
"Sáng nay thầy chỉ nhìn nơi phía ngoài
Nhìn bằng cặp mắt thường thôi,
Chiều nay thầy lại nhìn tôi toàn phần
Không bằng mắt, mà bằng Tâm
Tâm nhìn khắp cả châu thân trong ngoài
Cớ sao thầy lại kêu nài
Lời tôi nói vậy có sai đâu nào!"

*

Sóng vàng chợt vỗ dạt dào
Sư nghe vừa dứt bỗng đâu bật cười
Hình như đã ngộ thêm rồi
Ngước trông sóng nước êm trôi dập dình
Quay nhìn cô lái đò xinh
Cô đà biến mất bóng hình còn đâu!
Kể từ ngày đó về sau
Chỉ còn bà lão bạc đầu mà thôi
Mái chèo bà lão ngược xuôi,
Con đò lờ lững đưa người sang sông.

(phỏng theo bản văn xuôi trong Truyện Cổ Phật Giáo)
 
11. Người khách trọ

Một thiền sư rất nổi danh
Lãng du theo đám mây xanh cuối trời
Chân ông in dấu khắp nơi
Một ngày dừng trước lâu đài nhà Vua
Cao sang, đẹp đẽ, nên thơ
Trông vừa vĩ đại lại vừa uy nghi
Thật là tráng lệ kể chi
So cùng tiên cảnh khác gì là bao.
Thiền sư lặng lẽ bước vào
Không hề có lính gác nào ngăn ông
Tiến gần đến trước ngai rồng,
Nhận ra khách quý Vua mừng hỏi thăm:
"Thưa ngài có chuyện chi cần?"
Thiền sư lên tiếng: "Dừng chân cuối ngày
Tôi cần chỗ ngủ đêm nay
Ở trong cái quán trọ này mà thôi!"
Nhà Vua kinh ngạc, trả lời:
"Lâu đài vua chúa là nơi chốn này
Và ta làm chủ nơi đây
Phải đâu quán trọ đêm nay cho ngài!"
Thiền sư bèn nói khoan thai:
"Thế tôi xin hỏi lâu đài trước đây
Ai từng là chủ nơi này
Ai từng cư ngụ bao ngày tháng qua?"
Nhà Vua nói: "Chính cha ta
Cha ta là chủ. Nay xa cõi đời!"
Thiền sư hỏi tiếp: "Vậy thời
Trước cha ngài nữa, ai người chủ đây?"
Nhà Vua gằn giọng đáp ngay:
"Lâu đài, tài sản dựng gây lâu đời
Chính do ông nội ta thôi
Giờ đây ông cũng xa nơi cõi trần!"
Vừa điềm tĩnh, vừa ân cần
Thiền sư chẳng chút ngại ngần nói luôn:
"Lâu đài là chốn dừng chân
Người đi, kẻ đến cứ lần lượt thôi
Ghé đây ngắn ngủi, tạm thời
Đúng là quán trọ như lời của tôi!"

(phỏng theo bản văn xuôi trong Truyện Cổ phật Giáo)

12. Con nhện

Ngày xưa có một ông sư
Ngồi thiền tinh tấn, rất ư chuyên cần
Nhiều năm tu tập qua dần
Một ngày trong lúc chú tâm ngồi thiền
Trong quạnh vắng, giữa im lìm
Chợt đâu trước mặt sư liền hiện ra
Một con nhện lớn giăng tơ
Thật là quái dị, thật là hung hăng
Xác thô kệch, thân kềnh càng
Bò dần về phía sư đang ngồi thiền.
Nhện càng ngày càng to thêm
Đến khi án ngữ khắp trên điện thờ
Khiến sư choáng ngợp tâm tư,
Tám chân con nhện từ từ dang ra
Như là vồ lấy người ta
Ăn tươi nuốt sống khó mà thoát thân,
Nhìn nhau bốn mắt trân trân
Sư thêm ghê sợ, thất thần, hoảng kinh
Sư bèn cố gắng hết mình
Tập trung thiền định tránh hình ảnh kia,
Nhưng bao cố gắng ích chi
Nhện càng hiện rõ, bò đi. Kinh hoàng!
Mở mắt ra, nhện rõ ràng
Khi sư nhắm lại, nhện càng rõ thêm!
Mồ hôi sư toát ra liền
Định thần, niệm Phật liên miên chẳng ngừng.
Nhưng con nhện vẫn lạnh lùng
Bò gần sư mãi, vô cùng hiểm nguy
Như đe dọa, như hăm he
Sư bèn niệm chú chẳng hề ích chi,
Xả thiền, sư đứng dậy đi
Chịu thua con quái vật kia cho rồi.

*

Kể từ ngày đó than ôi!
Nhện kia ám ảnh sư hoài chẳng tha
Sư suy nhược, sư thẫn thờ
Tới lui đờ đẫn, vào ra bồn chồn
Luôn khổ sở, mãi đau buồn
Sư bèn kể lể cội nguồn thương tâm
Cho thầy mình ở chùa gần
Rồi sư lên tiếng: "Con cần thẳng tay
Giết cho nhện nọ chết ngay
Mới tu hành được hàng ngày cho yên,
Phải tìm dao bén để bên
Nhện mà xuất hiện con liền đâm luôn!"
Gật gù thầy nói ôn tồn:
"Nếu mà tính toán như con được rồi
Chỉ cần thêm một việc thôi
Lưỡi dao định thọc ngay nơi chốn nào
Con dùng phấn trắng gạch vào
Một hình chữ thập đậm mầu, dễ coi
Vậy là tạm đủ lắm rồi,
Chờ hôm sau cố mà ngồi tĩnh tâm
Nhện kia nếu lại đến gần
Mới dùng dao đó để đâm! Muộn gì!"

*

Sư nghe có lý, ra về.
Hôm sau tìm phấn dấu đi, ngồi thiền
Bốn bề vắng lặng, im lìm
Nhện kia lại xuất hiện liền! Dữ thay!
Sư bèn lấy phấn nhanh tay
Nhắm trên bụng nhện gạch ngay làm bằng
Một hình chữ thập rõ ràng,
Mai theo dấu đó sẵn sàng mà đâm.
Xả thiền sư thấy an tâm
Ghé qua thăm viếng thầy lần thứ hai
Đồng thời trình báo cùng ngài
Rằng sư quyết chấm dứt đời nhện kia
Vào ngày mai, chẳng chờ chi.
Thầy bèn lên tiếng: "Mai thì được thôi,
Giờ đây thử vén áo coi!"
Sư nghe thầy nói lòng thời ngạc nhiên
Nhưng tuân lời, vén áo liền
Sững sờ nhìn thấy ngay trên bụng mình
Một hình chữ thập mới tinh
Vẽ bằng phấn trắng rành rành lộ ra
Chính tay mình gạch hôm qua.
Tâm sư bừng ngộ, thăng hoa tức thời!

*

Mới hay chướng ngại ở đời
Tưởng rằng phát xuất từ ngoài, từ xa
Nào ngờ lại chính trong ta,
Tâm ta náo động gây ra muộn phiền!

(phỏng theo bản văn xuôi trong Truyện Cổ phật Giáo)

13. Tu ngồi, tu nằm

Ngày xưa có một ông thầy
Tu hành ngồi mãi cả ngày thật cham
Lạ thay thầy chẳng thích nằm
Trụ trì chùa lớn, tiếng tăm vang rền,
Bao nhiêu đệ tử kề bên
Chẳng ai có được cơ duyên trọn dầy
Học theo khổ hạnh của thầy
Ba oai nghi giữ hàng ngày mãi thôi
Chỉ đi, chỉ đứng, chỉ ngồi
Không nằm chi cả. Mọi người gắng theo
Thật là khó biết bao nhiêu
Tuy nhiên đệ tử sớm chiều quản chi.

*

Một hôm có chú sa di
Từ xa lưu lạc xin về đây tu
Và xin ở lại trong chùa
Thầy nghe biểu lộ tâm từ nhận ngay,
Chú xin hầu cận bên thầy
Để hòng học được cái hay đạo mầu
Hạnh tinh tấn đứng hàng đầu,
Thầy vui chấp thuận! Trước sau đẹp lời!
Nhưng hằng dêm khi thầy ngồi
Suốt cho tới lúc sáng trời, rất chăm!
Thì trò kia cũng cứ nằm
Suốt cho tới sáng, cũng hăng vô cùng!
Thầy lưu ý thấy lạ lùng
Nhưng mà thấy chú cũng không chây lười
Luôn luôn t?nh táo đáp lời
Thầy vừa sai bảo, chú thời làm ngay
Chu toàn bổn phận tốt thay
Thầy đâu có cớ la rầy trò đâu!
Ông thầy thầm nghi trong đầu
Tiếc cho đệ tử trước sau tận tình
Lại thêm rất mực thông minh
Cứ nằm ỳ mãi! Tu hành uổng thay!

*

Cuối cùng rồi đến một ngày
Ông thầy phải dạy chú hay biết rằng:
"Chớ nên tu cái hạnh nằm
Nếu tu nằm mãi cũng bằng uổng thôi
Coi chừng thành rắn mất rồi!"
Sa di kính cẩn trả lời thầy ngay:
"Bạch thầy! Suốt cả năm nay
Nếu thầy ngồi mãi có ngày không xa
Thân hình thầy sẽ biến ra
Cũng thành con cóc thôi mà! Khác dâu!"
Thầy nghe trò nói dứt câu
Tức thời chợt ngộ đạo mầu! Lành thay!

(phỏng theo bản văn xuôi trong Truyện Cổ phật Giáo)

14. Một ly trà

Thiền sư tiếp khách đến thăm,
Giáo sư đại học tiếng tăm trong miền
Giáo sư tìm hi?u về Thiền,
Phân ngôi chủ khách đôi bên dùng trà.
Trà thơm được chủ rót ra
Rót đầy ly khách, tràn qua đĩa ngoài
Nhưng thiền sư chẳng đoái hoài
Hai tay nâng ấm miệt mài rót thêm.
Giáo sư thắc mắc ngồi nhìn
Nhịn lâu chẳng được ông liền nói ngay:
"Xin thiền sư hãy dừng tay
Ly trà rót đã tràn đầy rồi thôi!"

*

Thiền sư điềm đạm trả lời:
"Ông nào có khác chi nơi ly này
Sẵn bao ý kiến chất đầy
Sẵn bao suy đoán ở ngay trong đầu
Tôi đem Thiền nói dễ đâu
Làm sao bày tỏ thâm sâu được gì
Lời tôi nói sẽ tràn đi
Trừ phi ông cạn trước ly của mình.

(phỏng theo A Cup Of Tea truyện văn xuôi trong 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)
 
15. Ngọc trên đường bùn
 
Tuy là thầy của Nhật Hoàng
Thiền sư vẫn thích lang thang du hành
Ngài tuy đã rất nổi danh
Vẫn làm khất sĩ dạo quanh khắp vùng.
Một hôm ngài chợt tạm ngừng
Ghé ngôi làng nhỏ trên đường lãng du
Trời chiều tăm tối âm u
Mưa rơi tầm tã, gió ru lạnh lùng
Thân ngài thấm ướt vô cùng
Dép rơm tơi tả muốn bung đứt rồi.
Tại ngôi nhà nhỏ ven đồi
Thấy vài đôi dép bày nơi cửa ngoài
Ngài bèn ghé lại tìm người
Hỏi mua dép mới thay đôi cũ này,
Một bà ở tại trong đây
Biếu ngài đôi dép. Lòng đầy xót xa
Thấy ngài thấm ướt tận da
Mời ngài ở lại trú qua đêm dài.
Thiền sư hoan hỉ nhận lời
Cảm ơn gia chủ là người từ bi
Rồi ngài ngồi tụng kinh khuya
Lời vàng vang vọng hướng về chúng sinh
Trước bàn thờ của gia đình
Nhang thơm thấm đượm câu kinh nguyện cầu.
Chủ nhà giữ lễ trước sau
Đưa con và mẹ ra chào thiền sư,
Thấy ai cũng nặng ưu tư
Khiến ngài chợt động tâm từ hỏi han.
Chủ nhà kể lể than van:
"Chồng con cờ bạc miên man tối ngày
Lại thêm rượu uống đến say
Về nhà đánh đập đọa đày vợ con,
Bạc thua vay mượn luôn luôn
Nhiều hôm biến dạng chẳng buồn về đây
Gia đình con khổ lâu nay
Làm sao chấm dứt cảnh này được đây?"
Thiền sư lên tiếng nói ngay:
"Tiện đây ta giúp một tay khó gì
Ít tiền đây hãy cầm đi
Rượu ngon, đồ nhắm mua về cho ta
Rồi đi nghỉ, đừng nề hà
Để ta chờ đợi chồng bà đêm nay!"
Trước bàn thờ khói hương bay
Ngài bèn tĩnh lặng, chắp tay, ngồi thiền.

*

Anh chồng về lúc nửa đêm
Lè nhè lên giọng say mèm hét la:
"Vợ con đâu chẳng đón ta
Đồ ăn thức uống mang ra mau nào!"
Mở cửa ra, đón chồng vào
Thiền sư lên tiếng ngay: "Chào chủ nhân,
Đây đồ uống, đây thức ăn
Ta mua dành sẵn tạ ân gia đình
Rất nhân hậu, rất nhiệt tình
Mời ta tạm trú ẩn mình qua đêm!"
Anh chồng vui vẻ uống thêm
Rồi lăn ra ngủ. Say mèm biết chi!
Thiền sư dào dạt từ bi
Ngồi thiền bên cạnh không gì trách chê.
Sáng sau vừa tỉnh giấc mê
Anh chồng ngơ ngác chẳng hề nhớ ra
Chuyện chi đã xảy đêm qua,
Anh nhìn ngài hỏi thật là ngạc nhiên
Thấy ngài ngồi kế gần bên
Dáng người thanh tịnh, hương thiền ng?t ngây:
"Ông là ai mà ngồi đây?"
Thiền sư từ tốn xưng ngay tên mình
Rồi ngài kể lại ngọn ngành
Lý do lưu lại gia đình đêm qua.
Tiếng tăm ngài đã vang xa
"Thầy của Hoàng Đế" quả là nổi danh,
Anh chồng xấu hổ thật tình
Ăn năn, xin lỗi chân thành mãi thôi.
Ngài bèn hoan hỷ dạy lời:
"Vô thường vạn vật trên đời chớ quên
Thường ngắn ngủi! Đâu vững bền!
Nếu con cờ bạc triền miên tháng ngày
Lại thêm chè rượu mê say
Tan nhà, nát cửa, đọa đày tấm thân
Kéo theo tất cả thân nhân
Hố kia sa đọa cứ dần lún sâu."
Lời từ thấm đượm nhiệm mầu
Khơi nguồn tâm trí từ lâu mê mờ
Anh chồng bừng tỉnh cơn mơ
Đột nhiên khai ngộ, ghé bờ thơm hương.
Cúi dầu thành thật thưa rằng:
"Đại sư dạy đúng. Lời vàng quý thay!
Làm sao con tạ ơn này
Tiếc thay ngài lát nữa đây lên đường
Ân sâu, nghĩa nặng còn vương
Con mang hành lý dặm trường tiễn đưa!"
Thiền sư hoan hỷ vô bờ:
"Nếu con muốn vậy há chờ đợi chi
Chúng ta chuẩn bị cùng đi
Tiễn ta vài dặm còn gì vui hơn!"

*

Cả hai người cùng lên đường
Đi chừng ba dặm tạm ngừng bước chân
Thiền sư nói giọng ân cần:
"Giờ con có thể quay luôn trở về!"
Anh chồng nài nỉ xin đi:
"Thêm năm dặm nữa đâu nề hà chi!"
Khi đi hết năm dặm kia
Anh chồng lại cố nằn nì tiễn thêm:
"Ơn ngài con thật khó quên
Xin mười dặm nữa trọn niềm thủy chung!"
Tiễn thêm mười dặm vừa xong
Thiền sư thúc giục anh chồng trở lui.
Lòng thanh thản, chí cao vời
Quyết không về nữa! Quyết rời nẻo xưa!
Anh chồng quỳ xuống khẽ thưa:
"Xin theo hầu cận đại sư suốt đời!"

*

Bao nhiêu năm tháng dần trôi
Đại sư nay chẳng còn nơi cõi trần
Anh chồng học đạo chuyên tâm
Trở thành đệ tử thay chân kế thừa
Danh ngài theo gió thơm đưa
Tên ngài đời đặt: "Thiền sư Không Về"
Quyết đi tầm đạo, nặng thề
Không hề quay lại, không hề trở lui.
Đến nay trải đã nhiều đời
Theo ngài học đạo bao người xuất thân.

(phỏng theo Finding A Diamond On A Muddy Road truyện văn xuôi trong 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)

16. Vậy sao!

Thiền sư tinh tấn tu hành
Cho nên đạo hạnh nổi danh khắp vùng
Bà con ca tụng vô cùng
Ngài nêu gương sáng soi chung cho đời.
Có cô con gái đôi mươi
Trong gia đình nọ ở nơi gần ngài
Nhà buôn thực phẩm kiếm lời
Cô xinh, cô đẹp, mọi người mến thương.
Một ngày tin lạ bất thường
Gia đình khám phá cô đương mang bầu.
Vừa giận dữ, vừa buồn rầu
Mẹ cha cật vấn, cô đâu khai gì
"Ai gây ra cái bầu kia?"
Nín thinh cô chẳng nói chi với nhà,
Mãi sau mới thổ lộ ra:
"Người cha đ?a trẻ chính là thiền sư!"
Gia đình phẫn nộ vô bờ
Kéo qua mắng nhiếc thầy tu nặng lời,
Thiền sư nghe chuyện xong xuôi
Thản nhiên nói với mọi người: "Vậy sao?"
Thời gian tuôn tựa sóng trào
Và ngày sinh nở đã mau tới rồi,
Sau khi đứa bé ra đời
Gia đình mang tới tận nơi tu hành
Trao thiền sư trẻ sơ sanh:
"Con thầy, thầy nhận! Chớ đành bỏ lơ!"
Thiền sư vào lúc bấy giờ
Bao nhiêu danh dự tiêu ma thảm sầu
Nhưng thản nhiên, chẳng buồn rầu
Dang tay nhận trẻ nào đâu ngại ngần.
Sư săn sóc trẻ tận tâm
Áo quần, sữa uống xa gần kiếm quanh
Thêm đồ dùng trẻ sơ sanh
Hết lòng lo lắng, tận tình cưu mang
Thời gian trôi tựa sóng vàng
Một năm trời đã lẹ làng đi qua
Cuốn theo bao nỗi xót xa
Gái kia chịu đựng khó mà được thêm
Từ lâu che dấu nỗi niềm
Khai điều gian dối, lụy phiền, xấu xa
Bây giờ mới tỉnh ngộ ra
Cô bèn thú thật cùng cha mẹ mình
Rằng cô gieo mối oan tình
Đặt điều cho kẻ tu hành trước đây,
Thật ra cha đứa bé này
Là chàng bán cá ở ngay chợ làng.
Lời như sét đánh bàng hoàng!
Mẹ cha cô gái vội vàng tìm sư
Xin sư mở rộng tâm từ
Tha cho gái trẻ tội xưa tày trời,
Vợ chồng hối hận lỡ lời
Vu oan giá họa vào nơi cửa thiền,
Xin đem đứa trẻ về liền,
Thiền sư ưng thuận, an nhiên mỉm cười
Khi trao trẻ đến tay người
Thiền sư chỉ khẽ thốt lời: "Vậy sao?"

(phỏng theo Is That So? truyện văn xuôi trong 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)
 
17. Tuân Lời

Thiền sư thuyết pháp nổi danh
Người nghe ngoài những thiền sinh trong trường
Còn thêm người khắp bốn phương
Tông này, phái nọ tìm đường ghé đây.
Ngài không giảng giải, trình bày
Những câu kinh điển lâu nay nói nhiều
Hay lời uyên bác cao siêu
Mà ngài chỉ nói những điều thiết thân
Phát ra từ chốn thâm tâm
Khiến người nghe giảng muôn phần cảm thông
Nghe xong thấm tận cõi lòng,
Người nghe càng lúc càng đông tìm về.

*

Một thầy tu khác phái kia
Khi hay rõ chuyện tức thì nổi sân
Tỏ ra bực bội vô ngần
Vì bao đệ tử theo chân người ngoài
Bỏ thầy đi, chẳng đoái hoài,
Tìm thiền sư để nghe bài giảng hay.
Ông thầy tu cao ngạo này
Một ngày ghen tức dâng đầy tâm tư
Qua thiền viện tìm thiền sư
Muốn cùng biện luận ganh đua tranh tài.
Thầy qua lớn tiếng chê bai:
"Này ông nhà giáo giảng bài thiền kia
Hãy ngừng lời một chút đi,
Những người thần phục ông thì dễ thôi
Nói gì họ cũng nghe lời,
Ta đây thời khác, không đời nào nghe
Ta coi ông chẳng đáng chi
Trổ tài sai khiến ta đi xem nào!"

*

Thiền sư nói giọng ngọt ngào:
"Nếu ông muốn vậy hãy vào gần đây!"
Thầy tu kiêu hãnh khua tay
Lấn người quanh đấy tiến ngay vào phòng,
Thiền sư cười nói ung dung:
"Hãy sang bên trái phía trong cho gần!"
Thầy tu tự mãn vô ngần
Bước sang phía trái ngại ngần gì đâu.
Chợt thiền sư lại nói mau:
"Không! Ta nói chuyện cùng nhau dễ dàng
Phía bên phải, hãy bước sang!"
Thầy tu vênh váo lẹ làng chuyển qua.

*

Thiền sư lúc dó hiền hòa
Nói tuy nhỏ nhẹ nhưng mà quyền uy:
"Thấy không ông! Nào khó chi!
Ta đưa mệnh lệnh ông thì theo ngay
Vậy ông hoà nhã lắm thay
Bây giờ ngồi xuống chỗ này! Lặng yên!
Lắng nghe ta giảng về Thiền!"

(phỏng theo Obedience truyện văn xuôi trong 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)
 
18. Nếu yêu, hãy yêu công khai
 
Hai mươi tăng và một ni
Cùng nhau tụ hội chốn kia tu thiền
Thiền sư giảng dạy trang nghiêm
Thiền sinh học tập ngày đêm chuyên cần.
Ni cô sắc đẹp tuyệt trần
Dù đầu xuống tóc, áo quần đơn sơ,
Tăng sinh vài vị thẫn thờ
Trộm yêu nét mặt, thầm mơ dáng hình
Một người mạnh dạn tỏ tình
Gửi cô một lá thư xanh hẹn hò
Mong sao được gặp riêng cô,
Nhận thư cô cứ làm lơ im lìm.
Hôm sau vừa dứt buổi thiền
Thầy xong bài giảng. Cô liền đứng lên
Quay đầu nói rất tự nhiên
Với người đã gửi thư trên cho mình:
"Sư huynh nếu quả thật tình
Yêu tôi say đắm không đành nín câm
Lòng còn vương vấn bụi trần
Giờ đây xin cứ lại gần ôm tôi!"

(phỏng theo If You Love, Love Openly truyện văn xuôi trong 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)
 
19. Thiếu từ tâm

Xưa kia tại nước Trung Hoa
Có một bà lão tỏ ra nhân từ
Tận tình săn sóc một sư
Hai mươi năm giúp ngài tu hành thiền
Nào là thiền thất dựng lên,
Nào là cơm nước thường xuyên hàng ngày.
Một hôm bà nảy ý hay
Xem thầy tiến bộ lâu nay thế nào
Bà bèn tìm một cô đào
Dục tình sôi nổi biết bao tiếng đồn
Bà đề nghị cùng cô luôn
Hãy tìm cơ hội đến ôm ông thầy
Rồi sau đó hỏi ông này:
"Bây giờ tính chuyện chi đây cùng làm?"
Cô đào liền đến tìm thăm
Gặp sư cô vội sán lăn vào lòng
Cứ ve vuốt, chẳng ngại ngùng
Lẳng lơ ướm hỏi khơi dòng tình xuân.
Nhà sư nào ngại sa chân
Trả lời thơ mộng thêm phần văn hoa:
"Một cây cổ thụ mọc ra
Vươn trên tảng đá rừng già mùa đông
Đá lạnh lẽo, cây kiêu hùng
Còn đâu lửa ấm mà mong mà chờ!"

*

Cô đào về gặp bà già
Những gì sư nói kể ra ngọn ngành
Bà già nổi trận tam bành
La lên giận giữ: "Thôi đành công toi!
Hai mươi năm phục vụ người
Cơm bưng, nước rót chào mời uổng đi!
Dù ông không đếm xỉa chi
Nhu cầu và đòi hỏi gì của cô
Dù không giải thích thêm cho
Cái tình cảnh của riêng cô nhiều bề,
Dục tình ông chẳng ham mê
Chẳng hề đáp ứng, không hề vấn vương
Ít ra phải có lòng thương
Phải nên biểu lộ một đường từ tâm!"
Nói xong chẳng chút ngại ngần
Bà liền đến đốt thảo am của thầy.

(phỏng theo No Loving-Kindness truyện văn xuôi trong 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)
 
20. Sóng lớn

Anh chàng Đại Lãng thuở xưa
Có tài đô vật rất ư tuyệt vời
Lại thêm sức mạnh hơn người,
Khi trong nội bộ ngay nơi viện nhà
Lúc thi đấu phô tài ra
Quả là vô địch, vượt xa cả thầy,
Nhưng mà kỳ lạ lắm thay
Ra ngoài công chúng chàng hay thẹn thùng
Rụt rè, nhút nhát vô cùng
Nên khi thi đấu lại thường hay thua
Mặc dù tài nghệ có thừa
Chàng vì lẽ đó suy tư muộn phiền
Muốn tìm về chốn cửa thiền
Mong thiền sư giúp mạnh thêm tinh thần.
Duyên đâu may mắn vô ngần
Có thiền sư nọ dừng chân chốn này
Trong thiền đường nhỏ gần đây,
Chàng đô vật vội tìm ngay thăm th?y
Thành tâm cung kính trình bày
Ưu tư trở ngại lâu nay đủ điều.

*

Thiền sư nghe chuyện, đăm chiêu
Chợt ngài nghĩ tới sóng triều biển khơi:
"Tên con Đại Lãng đấy thôi
Nghĩa là Sóng Lớn cao vời đại dương,
Tối nay ở lại thiền đường
Trong chùa thanh tịnh, dâng hương, nguyện cầu
Rồi ngồi thiền định thật lâu
Tập trung tư tưởng trước sau kiên trì
Nghĩ mình là ngọn sóng kia
Phăng phăng cuốn tất cả đi dễ dàng,
Chẳng là đô vật bình thường
Tính tình nhút nhát, thẹn thùng như xưa
Cứ như vậy mà trầm tư
Thời con sẽ chẳng bao giờ còn thua,
Trở thành đô vật thượng thừa
Trên toàn đất nước khắp mùa đua tranh."
Thiền sư vào nghỉ sau mành
Anh chàng đô vật đêm thanh ngồi thiền.

*

Một mình suy tưởng triền miên
Cho mình là sóng nơi miền biển xa,
Nào đâu dễ mường tượng ra
Nghĩ suy tản mạn thật là khó khăn.
Rồi chàng cố gắng dần dần
Tập trung tư tưởng xoay vần một nơi
Tạo ra cảm giác tuyệt vời
Mình là ngọn sóng trùng khơi bạc đầu
Êm đềm từng lớp trước sau
Mênh mông mặt nước đuổi nhau xô bờ
Liên miên tiếp nối hàng giờ
Lướt theo cánh gió nhẹ đưa chập chùng.
Đêm khuya khoắt, cảnh mịt mùng
Từ từ gió chuyển bão bùng khắp nơi
Gió miên man, sóng tơi bời
Trùng dương xao động, biển khơi thét gào
Đêm dần qua, sóng càng cao
Cuốn theo muôn vật trôi vào biển xa,
Trên bàn thờ để giữa nhà
Sóng lôi theo cả bình hoa trưng bày
Cùng bao tượng Phật nơi đây
Dập dình sóng bạc cuốn ngay theo dòng,
Khi trời chưa rạng vừng đông
Sóng dâng chìm ngập mênh mông phủ đầu
Thiền dường nhìn ch?ng thấy đâu
Thênh thang tứ phía một mầu đại dương.

*

Sáng ra rực rỡ muôn phương
Thiền sư bước tới thiền đường chợt vui,
Chàng đô vật hãy còn ngồi
Môi chàng thoáng nở nụ cười thần tiên
Trầm tư, mặc tưởng, tọa thiền
Cõi lòng thanh thoát, não phiền tiêu tan.
Vỗ vai, ngài nói cùng chàng:
"Bây giờ con đã hết mang muộn sầu
Còn gì trở ngại nữa đâu
Con là sóng lớn bạc đầu dâng cao
Cuốn phăng mọi vật dễ sao
Sóng trôi cuồn cuộn ai nào cản chân!"

*

Chàng đô vật vững trong tâm
Ngay ngày hôm đó dự phần đua tranh
Thắng kỳ thi đấu quang vinh,
Kể từ trận đó nổi danh như cồn
Giữ ngôi vô địch luôn luôn
Trên toàn nước Nhật ai hơn nổi chàng.

(phỏng theo Great Waves truyện văn xuôi trong 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)
 
21. Một ông Phật

Hai thiền sư là bạn thân
Tính tình trái ngược muôn phần khác nhau,
Một ngài giữ giới trước sau
Không hề nhấp giọt rượu nào trên môi
Khi ăn luôn đúng giờ thôi
Dám đâu bừa bãi "phi thời" bữa nao.

*

Một ngài khác biệt biết bao
Chẳng hề giữ giới chút nào! Lạ thay!
Đói lòng tìm cách ăn ngay
Còn khi buồn ngủ dù ngày hay đêm
Ngả lưng đánh một giấc liền
Việc đời gác bỏ, não phiền lìa xa
Ngài dạy Triết thật tài ba
Trong trường đại học hoàng gia vùng này.

*

Thiền sư giữ giới hôm nay
Nhân kỳ rảnh rỗi thăm ngay bạn mình
Ghé thiền viện, lúc vô tình
Thấy người bạn quý nổi danh đang ngồi
Gật gù nhấp rượu trên môi
Đón mình bằng tiếng chào mời xã giao:
"Chào sư huynh! Ngọn gió nào
Đưa đường đón gót huynh vào chốn đây?
Cùng tôi cạn chén rượu này
Rượu tình, rượu nghĩa men say thêm nồng!"
Thiền sư giữ giới buồn lòng
Trả lời dõng dạc: "Tôi không rượu chè
Tu hành giữ giới mọi bề
Lưỡi này chẳng đụng rượu kia! Đừng mời!"
Thiền sư phá giới cả cười:
"Ai không uống rượu cuộc đời buồn trôi
Đâu còn là một con người!"
Thiền sư giữ giới nghe rồi nổi sân:
"Rượu làm say, chớ nên gần
Rượu gây độc hại tâm thần biết bao
Vì tôi chẳng thích uống vào
Mà sư huynh nói nghe sao lạ đời
Bảo tôi không phải là người
Nếu mà như vậy tôi thời là chi?"
"Là ông Phật chứ là gì!"
Thiền sư phá giới cạn ly, trả lời.

(phỏng theo A Buddha truyện văn xuôi trong 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)
 
22. Đường lầy

Hai nhà sư nọ một ngày
Đang đi bỗng gặp khúc lầy chắn ngang
Lại thêm mưa gió phũ phàng
Bộ hành qua lại khó sang qua đường.
Ngay nơi khúc rẽ bờ mương
Có cô gái nọ dễ thương vô cùng
Áo choàng, khăn lụa, đai lưng
Nước da trắng trẻo, hình dung mỹ miều
Đường lầy cản bước chân Kiều
Mưa mùa thêm ngại, trời chiều thêm lo,
Một sư vội đến giúp cô
Hai tay nhấc bổng qua bờ bên kia:
"Đi nào! Cô bé chờ chi?"
Giúp xong sư bình thản đi tiếp đường.
Sư thứ hai chẳng nói năng
Bước theo lầm lũi, lòng vương muộn phiền.

*

Khi trời vừa phủ màn đêm
Hai sư đã tới trước thềm chùa kia
Dừng chân vào nghỉ canh khuya,
Sư thứ hai thấy khó bề nín thinh
Bèn lên tiếng, giọng bất bình:
"Cứ theo giới luật tu hành đặt ra
Phép đâu gần gũi đàn bà
Nhất là con gái mặn mà, trẻ trung
Thật là nguy hiểm vô cùng
Anh làm như vậy xem chừng khó coi
Thế làm phạm giới luật rồi
Chúng mình tu sĩ, chuyện đời chớ vương!"

*

Nhà sư giúp kẻ qua mương
Mỉm cười, cất tiếng thân thương trả lời:
"Cô ta tôi bỏ lại rồi
Bỏ ngay khi vượt qua nơi đường lầy
Bỏ từ chỗ đó, chiều nay!
Anh mang cô đến tận đây cơ à?"

(phỏng theo Muddy Road trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)
 
23. Thiền sư và Mẹ

Ngài giờ là một thiền sư,
Cha ngài từ thuở giã từ trần gian
Ngài còn đang ở đạo tràng
Học thiền, tắm gội ánh vàng Thế Tôn,
Mẹ già lâm cảnh cô đơn
Cho nên ngài phải kề luôn bên bà
Luôn trông kỹ, chẳng rời xa
Lúc vào tịnh thất, khi ra thiền đường,
Mẹ con quấn quýt thân thương;
Riêng nơi tu viện chư tăng quây quần
Mẹ ngài không thể ở gần
Nên ngài cất một thảo am cho bà
Ngay trong vùng cũng không xa
Tới lui chăm sóc, vào ra đỡ đần.
Kiếm tiền sinh sống độ thân
Ngài nào quản ngại nhận phần chép thuê
Chép kinh kệ, luyện tay nghề
Lo sao cho mẹ mọi bề được yên.
Ngài thường đi chợ làng bên
Mua cho mẹ cá, đâu phiền hà chi,
Người ta mai mỉa cười chê:
"Ông thầy phá giới, còn gì tu thân!"
Ngài nghe nhưng chẳng quan tâm
Tuy nhiên mẹ lại vô ngần buồn đau
Thấy con mang tiếng biết bao
Vì mình ăn mặn, ai nào cảm thông.
Sau cùng mẹ quyết một lòng
Theo con nương chốn "cửa Không" an lành
Ăn chay, xuống tóc, tu hành
Con tu mẹ cũng trở thành ni cô.

*

Thiền sư thích nhạc vô bờ
Ngón đàn thầy đã dạy cho nhiều người,
Mẹ ngài đàn cũng biết chơi
Nhiều đêm thanh vắng ngoài trời sáng trăng
Mẹ con hứng chí hoà đàn
Tiếng đàn trầm bổng âm vang nhịp nhàng.
Một đêm có khách đi ngang
Dừng chân nghe tiếng nhạc vàng vẳng xa
Lòng cô xúc động chan hoà
Cô mời ngài đến thăm nhà đêm sau
Mong nghe đàn giữa canh thâu,
Nhận lời chơi nhạc ngài đâu ngại ngần.
Ít ngày ngài gặp giữa đường
Cám ơn cô gái chẳng vương ý gì,
Người ta chế nhạo cười chê:
"Sư quen gái đứng đường! Kỳ lạ thay!"

*

Thiền sư rời mẹ một ngày
Đi xa diễn thuyết, đó đây thỉnh mời
Vài tháng sau về tới nơi
Mới hay tin mẹ qua đời vừa đây,
Báo tin ngài rõ khó thay
Xa xôi cách trở ai hay chốn nào
Người quen chẳng biết tính sao,
Đúng ngày tang lễ ngài vào kịp bên
Thiền sư bước đến lặng yên,
Rồi dùng thiền trượng gõ lên quan tài
Người ta nghe tiếng của ngài:
"Mẹ ơi! Con mẹ về nơi đây rồi!"
Thay cho mẹ ngài trả lời:
"Con về mẹ cảm thấy vui vô cùng!"
Tự ngài lại cất tiếng mừng:
"Mẹ ơi! Con cũng vui không kém gì!"
Quay qua người đứng quanh kia
Thiền sư nói: "Chẳng còn chi phải chờ
Lễ tang tốt đẹp vô bờ
Thi hài chôn cất, thế là xong xuôi!"

*

Thiền sư sống đến già đời
Tháng năm chồng chất tuổi trời thật mau
Biết mình chẳng sống thêm lâu
Ngài kêu đệ tử họp vào sáng nay
Nói rằng đến buổi trưa này
Là ngài viên tịch! Từ đây vắng ngài!
Ngài dâng hương, khói chơi vơi!
Trước di ảnh mẹ và người thầy xưa
Ngài bèn viết một bài thơ
Tâm tư dàn trải trên tờ giấy hoa:

"Trong năm mươi sáu năm qua
Sống cho tốt đẹp đời ta góp phần
Lang thang khắp nẻo dương trần
Tiếng mưa giờ chẳng còn ngân rì rào
Mây đang trôi khuất tầng cao
Trăng tròn xuất hiện trên bầu trời xanh"

*

Các môn đệ đứng vây quanh
Tiễn thầy bằng tiếng tụng kinh nguyện cầu.

(phỏng theo Shoun And His Mother trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)
 
Đầu Trang