Truyện Phật Giáo

• Lời Nói Đầu & Mục Lục
• Phần 1
• Phần 2
• Phần 3
• Phần 4
40. Con đường hầm
41. Trong tay định mệnh
42. Sát sinh
43. Chế ngự con ma
44. Học im lặng
45. Lãnh chúa đần độn
46. Cải hóa thật sự
47. Phát đạt thật sự
48. Không làm, không ăn
49. Tri âm, tri kỷ
50. Đến thời phải chết
51. Đối thoại thiền
52. Dạo mát nửa đêm
53. Dạy điều tối cao
54. Không vướng mắc
55. Thiền viện yên lặng
56. Thiền của Phật



 

TẶNG MỘT VẦNG TRĂNG
Tập Truyện Thơ Thiền
Tâm Minh Ngô Tằng Giao
Diệu Phương xuất bản 2004
______________________________________________________________________________

40. Con đường hầm

Bôn ba khắp nẻo xa gần
Dương Cai lãng tử dừng chân chốn này
Thành người hầu cận tại đây
Cho viên chức nọ ở ngay trong vùng.
Tháng năm lần lượt xoay vòng
Một ngày chàng chợt nổi lòng gian manh
Cùng người vợ chủ tư tình
Cả hai tội lỗi lao mình hố sâu
Chuyện dâm ô chẳng dài lâu
Bị người phát giác ra mau một ngày
Anh chàng lo lắng lắm thay
Sơ rằng viên chức ra tay trả thù
Nên tìm cách vội diệt trừ
Giết chồng. Đoạt vợ. Chần chờ gì đâu!
Chàng đưa người vợ trốn mau
Cao bay, xa chạy bên nhau cận kề.
Cả hai sau đó chuyên nghề
Sống đời trộm cắp thảm thê vô vàn.
Người đàn bà với thời gian
Lộ thêm tính xấu tham lam mọi bề
Khiến chàng ghê tởm khinh khi
Cuối cùng cương quyết bỏ đi một mình.

*

Lang thang đến một tỉnh thành
Chàng đi hành khất ở quanh chốn này
Nghĩ mình dĩ vãng đọa đày
Chót gây tội lỗi đêm ngày khó quên
Nên chàng mong thực hiện liền
Làm công việc thiện, hướng lên cõi lành!
Biết trên sườn núi đá xanh
Có con đường nọ uốn quanh vòng vèo
Rất nguy hiểm! Rất cheo leo!
Bà con qua lại sớm chiều kêu than
Kẻ thời chết! Người bị thương!
Dương Cai quyết chí đào đường xuyên ngang
Đường hầm đào chẳng dễ dàng
Núi cao, vách đá muôn vàn khó khăn,
Ban ngày chàng phải xin ăn
Ban đêm đào núi nhọc nhằn canh thâu.

*

Ba mươi năm thoáng trôi mau
Đường hầm đào đã khá sâu, khá dài
Đủ cao, đủ rộng cho người
Chừng hai năm nữa hầm thời thông thương.
Bỗng đâu một sáng tinh sương
Có tay kiếm thuật cao cường ghé qua,
Con trai viên chức thuở xưa
Tìm chàng để trả thù cha của mình.
Dương Cai thổ lộ tâm tình
Về đường chưa được hoàn thành tại đây:
"Khi đào xong chiếc hầm này
Mạng ta chẳng tiếc, dâng ngay cho người!".
Con trai viên chức nhận lời
Chờ xong công việc, thù thời tính sau.

*

Thêm nhiều ngày tháng trôi mau
Dương Cai tiếp tục trước sau cố đào,
Chàng trai chán nản biết bao
Ngồi không, rỗi việc, dễ nào an tâm
Nên bèn trợ giúp đào hầm
Làm công việc thiện, dự phần tiếp tay.
Chàng trai nhẩm đếm từng ngày
Hai năm trời lại trôi ngay qua rồi
Hai năm làm việc giúp đời
Hai năm mài miệt cạnh nơi kẻ thù,
Lòng riêng kính phục vô bờ
Phục vì dũng chí và tư cách người.
Đường hầm giờ đã xong rồi
Bà con qua lại ngược xuôi an toàn.

*

Nắng vàng rực rỡ non ngàn
Hương từ bi tỏa thênh thang núi đồi
Dương Cai hoan hỷ mỉm cười
Nhìn chàng trai trẻ mở lời ung dung:
"Hỡi chàng trai, chớ ngại ngùng
Đầu ta hãy chém, ta không muộn phiền,
Trả thù cha, thỏa tình riêng
Thân ta chẳng đáng sống thêm trên đời!"
Chàng trai nức nở nghẹn lời
Hai hàng nước mắt tuôn rơi đầm đìa:
"Thù xưa nay có sá chi!
Giờ con sao lại nỡ đi hại thầy!"

(phỏng theo The Tunnel trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)
 
41. Trong tay định mệnh

Ở bên nước Nhật thời xưa
Có ông võ tướng danh như sóng cồn,
Người ta kể chuyện về ông
Một lần quyết định tấn công kẻ thù
Tuy ông lực lượng kém thua
Đối phương quân số coi như gấp mười
Nhưng ông tin sẽ thắng người
Tuy nhiên quân lính ông thời hồ nghi.
Trên đường lúc chuyển quân đi
Ông ra lệnh ghé đền kia lễ thần
Ông tuyên bố cùng đám quân:
"Đền thờ linh hiển, ta cần cầu xin
Sẽ gieo quẻ bằng đồng tiền
Đầu, đuôi hai mặt hiện lên tỏ tường
Mặt đầu: ta thắng đối phương,
Mặt đuôi xuất hiện là đường ta thua,
Đây là điềm báo từ xưa
Bàn tay định mệnh coi như an bài!"
Nói xong ông tướng khoan thai
Vào cầu nguyện trước tượng đài, lặng yên
Rồi quay ra đứng trước thềm
Nghiêm trang gieo vội đồng tiền thật mau
Mặt đầu xuất hiện! Nhiệm màu!
Toàn quân hăng hái cùng nhau reo hò,
Và rồi như nước vỡ bờ
Tấn công quân địch rất ư hào hùng
Dễ dàng đè bẹp đối phương
Dành mau chiến thắng! Coi thường gian nguy!

*

Sau lần thắng vẻ vang kia
Khi người hầu cận đứng kề một bên
Vừa vui vẻ cất tiếng lên:
"Thưa ngài sự thật hiển nhiên ở đời
Không ai có thể đổi dời
Bàn tay định mệnh tuyệt vời trước sau!"
Mỉm cười ông tướng lắc đầu
Trả lời: "Chẳng phải vậy đâu! Hãy nhìn!"
Ông moi ra một đồng tiền
Hình đầu khắc cả hai bên khác gì,
Hình đuôi đâu có thấy chi!"

(phỏng theo In The Hands Of Destiny trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)

42. Sát sinh

Trong thiền viện có một hôm
Thiền sư lên tiếng dạy môn đồ mình:
"Ai khuyên đừng có sát sinh
Và tha mạng sống sinh linh muôn loài
Lời khuyên này đúng tuyệt vời
Dù nơi súc vật, hay nơi côn trùng,
Bảo tồn đời sống nói chung
Nếu không giết hại, vô cùng quý thay!
Thế còn những kẻ quanh đây
Thời giờ giết hại hàng ngày thì sao?
Kẻ làm tài sản tiêu hao
Kẻ làm kinh tế lâm vào nguy vong
Chúng ta đừng dễ mềm lòng
Hạng người như vậy chớ hòng bỏ qua!
Lại còn kẻ dạy người ta
Chuyên môn thuyết giảng cao xa pháp màu
Nhưng mình lại chẳng tiến mau
Chẳng hề giác ngộ chút nào bản thân
Kẻ này làm chuyện nhẫn tâm
Giết cho Phật Giáo chết dần thì sao?"

(phỏng theo Killing trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)
 
43. Chế ngự con ma

Một cô vợ trẻ đẹp kia
Đang lâm bệnh nặng, sắp lìa trần gian
Nói cùng chồng rất nồng nàn:
"Mình ơi! Em thật vô vàn yêu anh
Phải xa nhau chẳng nỡ đành
Anh đừng vội vã quên tình phu thê
Mà theo cô khác mải mê,
Nếu anh phụ bạc em thề làm ma
Quay về quấy rối chẳng tha
Lời em trăn trối nhớ mà nghe theo!"
Sau cơn bệnh rất ngặt nghèo
Buồn thay cô vợ thân yêu qua đời
Chồng thương vợ, chàng nhớ lời
Được chừng ba tháng lòng người đổi thay
Tim chàng lại rộn rã ngay
Gặp cô gái lạ chuốc say rượu tình,
Yêu nhau chất ngất trời xanh
Hứa hôn, chờ đợi kết thành lứa đôi.

*

Hứa hôn mới mấy ngày trời
Anh chồng tối đến tức thời thấy ma
Chập chờn một bóng hiện ra
Trách rằng lời hứa chàng ta quên rồi.
Con ma tài giỏi tuyệt vời
Kể ra vanh vách những lời ái ân
Giữa chàng và ả tình nhân,
Cả khi chàng tặng cô nàng quà chi
Con ma tả rõ từng li
Thêm từng chi tiết thầm thì nhỏ to
Khiến chàng mất ngủ, ốm o
Hoang mang đêm vắng, âu lo thân gầy,
Bà con thương hại chỉ bày:
"Tìm thiền sư nọ ở ngay gần làng
Thưa trình mọi chuyện rõ ràng
Nhờ thầy giúp đỡ xua tan não phiền!"
Thêm nhiều dằn vặt triền miên
Anh chồng khốn khổ mới tìm thiền sư
Xin thầy mở rộng tâm từ
Giúp chàng thoát cảnh dây dưa đọa đày.

*

Thiền sư nghe chuyện, khẽ bày:
"Ma này là vợ trước đây đó mà,
Ma rành mọi việc gần xa
Mỗi khi con nói hay là làm chi
Cả khi con tặng quà gì,
Khó mà giấu giếm, ma kia biết liền!
Ma khôn ngoan thật vô biên
Hãy nên cảm phục! Chớ nên bực mình!
Lần sau ma có hiện hình
Con nên gây mối cảm tình, ngợi khen
Tạo lòng tin và làm quen,
Khen rằng ma rõ chuyện riêng con rồi
Ma tài tình! Ma tuyệt vời!
Nên con hứa trở lại đời độc thân
Hủy hôn ước với tình nhân
Nếu ma đoán đúng thêm lần chót đây!"

*

Anh chồng hăm hở nói ngay:
"Thưa con phải hỏi ma này câu chi?"
Thiền sư: "Nào khó khăn gì!
Con vơ một nắm đậu kia cho nhiều
Rồi hỏi ma chỉ một điều
Đoán xem tay nắm bao nhiêu hạt này?
Dễ gì mà đoán được đây!
Nếu ma thua cuộc, con hay biết liền
Ma là sản phẩm hão huyền
Chỉ là ảo ảnh trong tiềm thức ta
Do mình tưởng tượng mà ra
Khi Tâm bừng sáng, hết ma quấy rầy!"

*

Đêm sau ma lại hiện ngay
Anh chồng theo đúng lời thầy hôm qua
Hết lòng ca tụng con ma
Rằng ma biết hết, thật là giỏi thay.
"Dĩ nhiên!" ma trả lời ngay
"Tôi đây cũng biết anh ngày hôm qua
Thăm thiền sư gần làng ta!"
Anh chồng làm bộ tỏ ra phục tài:
"Nếu ngươi giỏi nhất trên đời
Hãy cho ta biết rằng nơi tay này
Nắm bao hạt đậu trong đây?"
Chập chờn bóng đó biến ngay tức thời
Chẳng còn ma để trả lời.

(phỏng theo The Subjugation Of A Ghost trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)

44. Học im lặng

Bốn người bạn thuở xa xưa
Môn sinh trường học trầm tư vùng này
Cùng nhau quán tưởng hàng ngày,
Một hôm cam kết từ nay thi tài
Giữ im lặng thật lâu dài
Bẩy ngày không nói với ai câu nào.

*

Ngày đầu, tốt đẹp biết bao
Bốn người đều tập trung vào suy tư
Giữ cho im lặng như ru
Trầm tư, mặc tưởng ganh đua chuyến này
Nhưng khi gần hết một ngày
Màn đêm buông xuống, đó đây mờ dần
Đèn dầu bỗng chốc chập chờn
Lung linh bóng tối như vờn khắp nơi
Chợt đâu bỗng có một người
Nhịn không chịu nổi cảnh trời nhá nhem
Vội vàng cất tiếng kêu lên
Gọi người giúp việc châm thêm chút dầu
Khơi cho đèn sáng lên mau
Phá màn u ám, xua mầu tối đen.
Người ngồi bên rất ngạc nhiên
Khi nghe tiếng nói nên liền nhắc ngay:
"Bạn ơi phải nhớ hôm nay
Giữ cho yên tĩnh, cả ngày lặng thinh!"
Giọng người thứ ba bất bình:
"Hai anh nói chuyện, quên mình thi đua
Thật ngu biết mấy cho vừa
Giữ cho thanh tịnh tâm tư chút nào!"
Giọng người thứ tư tự hào:
"Ba anh đều nói lao xao cả rồi
Thế là chỉ có riêng tôi
Là người không nói nửa lời mà thôi!"

(phỏng theo Learning To Be Silent trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)

45. Lãnh chúa đần độn

Có ông lãnh chúa vùng kia
Một hôm cho thuộc hạ đi triệu mời
Thỉnh hai vị khách tới chơi
Hai thiền sư nọ là người tiếng tăm.
Khi hai khách quý tới thăm
Chủ nhà chưa kịp nói năng câu nào
Một thiền sư đã ngọt ngào
Ngợi khen lãnh chúa với bao tốt lành:
"Ngài thời bản tính thông minh
Sẵn nhiều năng khiếu bẩm sinh học thiền!"
Thiền sư kia phản đối liền:
"Sư huynh nói bậy! Chẳng nên thốt lời
Nịnh người đần độn phí lời
Ông ta có thể là người chỉ huy
Là ông lãnh chúa quyền uy
Nhưng ông chẳng biết chút chi về thiền!"
Chính vì nghe được lời trên
Mà ông lãnh chúa xây đền nguy nga
Không cho người đẹp lời hoa
Không cho người đã thiết tha nịnh mình
Mà xây cho vị chân tình
Cho thiền sư đã chê mình gắt gay
Tặng thiền viện cho vị này
Rồi xin thụ giáo, từ nay học thiền.

(phỏng theo The Blockhead Lord trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)
 
46. Cải hóa thật sự

Ông già quyết chí học thiền
Tu hành tinh tấn nơi miền phương xa
Đâu còn thiết đến cửa nhà
Nên trao người cháu đứng ra thay mình
Trông coi tài sản gia đình,
Nào ngờ người cháu lụy tình đam mê
Chạy theo dục vọng não nề
Mê cô kỹ nữ, khen chê sá gì
Bạc tiền phung phí mãi đi
Khiến cho gia sản lâm nguy nặng nề,
Bà con khuyên nhủ mọi bề
Tiếc thay người cháu chẳng hề hồi tâm
Mọi người tìm cách cản ngăn
Báo ông chú rõ! Muôn phần lo âu!
Ông già thu xếp về mau
Mong thăm viếng cháu, quản đâu đường dài.

*

Nhiều năm không gặp mặt rồi,
Cháu mừng gặp chú sau thời cách xa
Nên mời ông ngủ lại nhà
Tỏ tình chú cháu thiết tha vững bền.
Ông ngồi thiền định suốt đêm
Sáng sau chuẩn bị để lên đường về
Ông bèn gọi cháu ngồi kề
Nhẹ nhàng lên tiếng: "Cháu nghe rõ này
Chú già rồi, bị run tay
Làm chi cũng thấy khó thay vô ngần
Cháu vui lòng cúi xuống gần
Buộc giùm dép chú dưới chân chặt vào!"
Cháu bèn buộc dép dễ sao
Sức trai, tay mạnh, chút nào khó đâu.
Ông già cảm tạ đôi câu
Rồi cầm tay cháu gật đầu nói thêm:
"Chú mong rằng cháu đừng quên
Đời người hư ảo, vững bền gì đâu
Thời gian lặng lẽ trôi mau
Tuổi già, sức yếu theo nhau tới gần
Cháu nên gìn giữ lấy thân!"
Nói xong ông chú bước lần ra đi.
Không hề nói một điều chi
Về lời thân quyến trách chê cháu mình,
Không đề cập chuyện gia đình
Chuyện cô kỹ nữ đa tình vương mang.

*

Thời gian trôi rất nhẹ nhàng
Kể từ ngày chú của chàng ra đi
Chàng trai thay đổi lạ kỳ
Chẳng còn phung phí mất đi bạc tiền

(phỏng theo True Reformation trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)
 
47. Phát đạt thật sự

Phú ông giàu có đầy kho
Nhờ thiền sư nọ viết cho một điều
Để tiền bạc đẻ thêm nhiều
Đời đời phát đạt đúng theo ý mình
Thêm phú quý, thêm phồn vinh
Cha truyền, con nối thỏa tình ước mong.
Thiền sư lấy giấy viết xong
Mỉm cười trao lại phú ông tức thì
Trên tờ giấy chỉ thấy ghi:
"Thoạt tiên cha chết, xong thì đến con
Và rồi cháu chết sau cùng".
Đọc xong ông lão đùng đùng nổi sân:
"Tôi nhờ thầy, chỗ tình thân
Viết gì cho nhà cửa dần tốt thêm
Sao thầy nỡ giỡn? Chẳng nên!
Viết lời chết chóc nghe phiền muộn thay!".

*

Thiền sư vội giải thích ngay:
"Tôi nào có giỡn, tôi đây thật lòng,
Nếu con ông chết trước ông
Chắc ông buồn khổ tâm hồn tả tơi.
Nếu cháu ông lại qua đời
Trước con ông nữa: hai người khổ đau
Ông và con khổ cùng nhau
Cả hai chắc sẽ u sầu ngày đêm,
Bình tâm ông nghĩ thử xem
Gia đình nếu cứ luân phiên từng người
Cha, con rồi cháu qua đời
Trước sau lần lượt theo lời của tôi
Mới là điều tự nhiên thôi
Mới là phát đạt êm xuôi thật tình!"

(phỏng theo Real Prosperity trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)

48. Không làm, không ăn

Một thiền sư người Trung Hoa
Mặc dù đã tới tuổi già tám mươi
Nhưng luôn cùng đệ tử ngài
Chung lưng lao động miệt mài bên nhau
Từ cổng trước, tới sân sau
Trong vườn cắt cỏ, cạnh rào tỉa cây.
Cả đoàn đệ tử thương thầy
Tuổi già làm việc luôn tay nhọc nhằn,
Biết rằng dù có khuyên răn
Cũng đều vô ích, chẳng ăn thua gì
Thầy nào chịu nghỉ ngơi chi
Âm thầm đệ tử nghĩ suy, cùng bàn
Muốn cho thầy được thanh nhàn
Thời bao dụng cụ hãy mang giấu liền.

*

Nào ngờ thầy lại muộn phiền
Ngay ngày hôm đó thầy bèn bỏ ăn
Ba ngày liên tiếp ngậm tăm
Không màng ăn uống, chẳng cần nói năng
Họp nhau đệ tử đoán rằng:
"Chắc thầy tỏ ý không bằng lòng đây
Trả đồ làm việc cho thầy
Là thầy vui vẻ lại ngay chứ gì!"
Quả nhiên khi trả đồ kia
Ngay ngày hôm đó thầy thì vui thay
Với bao dụng cụ trong tay
Thầy bèn lao động hăng say chẳng ngờ
Rồi ăn uống lại như xưa
Đến khi chiều tối tới giờ rảnh rang
Thiền sư mới dạy lời vàng:
"Các con phải nhớ không làm, không ăn!"

(phỏng theo No Work, No Food trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)
 
49. Tri âm, tri kỷ

Ngày xưa ở nước Trung Hoa
Có hai người bạn rất là thân nhau
Một người tài nghệ hàng đầu
Chơi đàn điêu luyện ai đâu sánh cùng,
Một người có khiếu lạ lùng
Nghe đàn sành điệu đã từng nổi danh.
Khi đàn vừa trổi âm thanh
Người chơi ý muốn tả tình núi cao
Tiếng đàn vươn khúc thanh tao
Đưa hồn nhân thế nhập vào cõi tiên,
Người nghe đàn nhận ra liền
Mơ màng lên tiếng: "Đây miền thâm sơn
Thiên nhiên ẩn hiện chập chờn
Sương giăng núi bạc, mây vờn đỉnh cao".
Khi đàn đưa tiếng rì rào
Người chơi gảy khúc sóng trào, nước tuôn
Muôn cung bậc giục cơn buồn
Gợi hồn non nước, khơi nguồn tâm tư,
Người nghe khẽ nói như mơ:
"Tưởng chừng tiếng suối lững lờ vây quanh
Như dòng nước chảy qua ghềnh
Điệu ru lai láng, mạch tình chơi vơi".

*

"Sinh, già, bệnh, tử" dòng đời
Người nghe đàn bỗng một thời ốm đau
Giã từ trần thế còn đâu
Cuộc chơi cõi tạm nhuốm mầu biệt ly,
Người chơi đàn chẳng thiết chi
Dây đàn bèn cắt đứt đi ngay rồi
Tiếng đàn từ đó im hơi
Bạn vàng khuất bóng ai người biết nghe!
Dây đàn khi cắt đứt đi
Tượng trưng tình bạn khắc ghi muôn đời
Tri âm, tri kỷ tuyệt vời
Dân gian truyền tụng muôn lời đẹp thay!

(phỏng theo True Friends trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)
 
50. Đến thời phải chết

Ngài giờ là một thiền sư
Thông minh từ thuở xa xưa hơn người,
Học thiền trong buổi thiếu thời
Ngài là cậu nhỏ sống đời thiền sinh
Suốt ngày chăm chỉ học hành
Giúp thầy công việc loanh quanh trong nhà.

*

Ông thầy có cái tách trà
Hiếm hoi, đồ cổ thật là quý thay
Một hôm cậu nhỏ lỡ tay
Đánh rơi tách quý, bể ngay còn gì
Lòng đang bối rối kể chi
Chợt nghe tiếng bước thầy đi đến gần,
Khôn ngoan, lanh trí vô ngần
Cậu gom mảnh vỡ vội vàng giấu đi,
Khi thầy đến nào thấy gì
Nào đâu hay biết tách kia vỡ rồi.

*

Cậu thiền sinh vội ướm lời:
"Mọi người đều phải lìa đời tránh đâu
Xin thầy cho biết tại sao?"
Thầy bèn giảng giải: "Ai nào thoát ra
Đã sinh trong cõi người ta
Sống lâu rồi chết, đó là tự nhiên!"
Cậu thiền sinh vội cười duyên
Tay đưa tách vỡ, miệng liền thưa ngay:
"Lời thầy dạy chí lý thay
Đến thời phải chết, tách này thoát đâu!"

(phỏng theo Time To Die trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)

51. Đối thoại thiền

Thiền sư thường huấn luyện trò
Tự mình diễn tả ý cho rõ ràng.
Có hai thiền viện trong làng
Mỗi nơi đều có một chàng thiền sinh
Vừa trai trẻ, vừa khôn lanh
Theo thầy hầu cận, học hành từ lâu.

*

Một chàng mỗi sáng mua rau
Thường hay vội vã qua mau đường này,
Chàng hàng xóm gặp hỏi ngay:
"Thật duyên hội ngộ! Hôm nay đẹp trời!
Bạn đi đâu đấy bạn ơi?"
Chàng mua rau vội trả lời vui sao:
"Tôi đi bất cứ nơi nào
Mà chân tôi đặt bước vào đấy thôi!"
Chàng kia nghe nói vậy rồi
Miệng thời nín lặng, lòng thời nghĩ suy
Về nhờ thầy giúp cứu nguy
Mách lời đối đáp câu chi hơn người.
Thầy bèn hóm hỉnh mớm lời:
"Sáng mai con cứ hỏi người bạn con
Một câu y hệt hồi hôm
Bạn con nếu trả lời không khác gì
Con bèn hỏi tiếp: 'Vậy thì
Nếu chân không có, bạn đi đâu nào?'
Bạn con chắc sẽ điên đầu
Hết đường đối đáp, hết câu trả lời."

*

Hôm sau vừa rạng mặt trời
Hai thiền sinh lại gặp nơi đường này
Chàng vừa học được lời thầy
Bèn lên tiếng hỏi: "Hôm nay đẹp trời
Bạn đi đâu đấy bạn ơi?"
Chàng mua rau vội trả lời vui sao:
"Tôi đi bất cứ nơi nào
Gió kia dìu bước tôi vào bạn ơi!"
Chàng kia nghe nói vậy rồi
Trong lòng lại bị rối bời nghĩ suy
Chàng về kể lại thầy nghe
Phen này thất bại, hơn chi được người.
Ông thầy tiếp tục mớm lời
Lần này hỏi bạn: "Nếu trời lặng yên
Bốn bề chẳng nổi gió lên
Bạn đi sao được, có phiền hay không?"

*

Hôm sau vừa rạng vừng hồng
Chàng thiền sinh được khai thông ngọn ngành
Được thầy chỉ dạy tận tình
Đón đường chờ gặp bạn mình đi ngang,
Lần thứ ba gặp bạn vàng
Chàng bèn lên tiếng hỏi han đôi lời:
"Bạn đi đâu đấy bạn ơi?"
Chàng mua rau bỗng thảnh thơi nói rằng:
"Hôm nay nắng đẹp hanh vàng
Tôi đang đi tới chợ làng mua rau!"

(phỏng theo Zen Dialogue trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)
 
52. Dạo mát nửa đêm

Thiền sư hướng dẫn học thiền
Bao nhiêu đệ tử khắp miền về đây
Một anh chàng trong nhóm này
Đêm thường lén dậy chuồn ngay ra ngoài
Vượt tường xuống phố dạo chơi
Lang thang khắp nẻo dưới trời thong dong.
Một đêm đi kiểm soát phòng
Thiền sư thấy một giường không có người
Vắng đi một đệ tử rồi
Nhìn quanh sư thấy ở nơi sát tường
Ghế cao kia để sẵn sàng
Giúp người đệ tử dễ dàng leo qua,
Sư bèn dời chiếc ghế ra
Tự mình đứng thế vào, và lặng yên.

*

Sau khi thỏa thích chơi đêm
Anh chàng quay trở về thiền viện ngay
Trèo tường xuống phía ghế này
Nào hay sư đã đứng thay đó rồi,
Trèo đầu thầy nhảy xuống thôi
Xuống xong mới biết! Chao ơi! Muộn phiền!
Thế là lộ việc đi đêm
Nên vừa hoảng sợ, lại thêm bẽ bàng.
Thiền sư khẽ nói dịu dàng:
"Sáng nay lạnh lắm, sương giăng ngoài trời
Giữ gìn cho ấm thân người
Kẻo mà cảm lạnh! Nhớ lời nghe con!"
Vừng dương vừa ló đầu non
Anh chàng từ đó chẳng còn đi đêm.

(phỏng theo Midnight Excursion trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)
 
53. Dạy điều tối cao

Người xưa ở Nhật đi đêm
Bà con qua lại thường đem đèn lồng
Đèn dùng tre nứa làm khung
Dán ngoài giấy bóng, gắn trong đèn cầy.
Có chàng mù nọ đêm nay
Đến thăm viếng bạn lâu ngày xa nhau
Hàn huyên tâm sự dài lâu
Khi về tăm tối bạn đâu yên lòng
Tặng chàng mù chiếc đèn lồng
Sẵn sàng nến thắp bên trong soi đường,
Chàng mù từ chối cười vang:
"Đèn này tôi chẳng cần mang làm gì
Với tôi sáng, tối khác chi
Cả đời chỉ thấy bốn bề mầu đen!"
Bạn chàng bèn nói: "Đi đêm
Dù cho anh chẳng cần đèn để soi
Nhưng bà con lúc tối trời
Khi anh qua lại ai người thấy đâu
Thế là sẽ đụng lẫn nhau
Đèn lồng đây hãy cầm mau mà về!"
Lời nghe hợp lý mọi bề
Chàng mù từ tạ, ra đi an lòng
Trong tay cầm chiếc đèn lồng
Nghĩ thầm dù tối mịt mùng sá chi.
Nào ngờ tới khúc quanh kia
Đụng vào kẻ lạ lầm lì đi ngang
Chàng mù lên giọng oang oang:
"Hãy coi chừng chứ các ông các bà!
Sao mà chẳng thấy đèn ta
Đèn lồng thắp nến sáng lòa đây thôi!"
Chợt nghe kẻ lạ cả cười:
"Đèn anh bạn tắt ngóm rồi còn đâu!"

(phỏng theo Teaching The Ultimate trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)
 
54. Không vướng mắc

Trong ngôi thiền viện thuở xưa
Đứng đầu là một thiền sư lâu đời
Lìa trần tuổi chín mươi hai
Danh ngài viện chủ khó ai sánh cùng,
Ngài gìn giữ để không vương
Không hề mắc chuyện tầm thường thế nhân.

*

Thuở xa xưa đã có lần
Đóng vai khất sĩ lê chân đường đời
Lúc ngài mới tuổi hai mươi
Bất ngờ gặp gỡ một người không quen
Người này hút thuốc liên miên
Lúc cùng xuống núi dừng bên mé rừng
Nghỉ chân dưới một gốc tùng
Người kia mời thuốc, ngài ưng thuận liền
"Hút khi đói thật thần tiên
Thuốc đưa người hút vào miền mộng mơ
Thật là thích thú vô bờ!"
Ngài đưa nhận xét khi vừa hút xong.
Thấy ngài hoan hỉ trong lòng
Khách kia tặng lại điếu, cùng thuốc dư
Nhận rồi đến lúc giã từ,
Ra đi ngài chợt suy tư ngại ngùng:
"Khói này quyến rũ vô cùng
Nhưng ta phải quyết chí ngừng lại thôi
Trước khi quá muộn mất rồi
Vì gây trở ngại cho ai tu thiền!"
Để về sau khỏi muộn phiền
Thuốc và ống điếu ngài liền vứt ngay.

*

Hai mươi ba tuổi! Giỏi thay!
Ngài chuyên nghiên cứu mê say hàng giờ
Vũ trụ quan rất sâu xa
Đó là Kinh Dịch thật là cao thâm.
Mùa Đông tới, lạnh vô ngần
Ngài cần áo ấm, không chần chờ chi
Viết thư nhờ khách mang đi
Gửi cho thầy cũ ở quê xa vời
Quê xưa ngăn cách trùng khơi
Xin thầy giúp đỡ qua thời lạnh căm.
Ngài nôn nóng, ngài băn khoăn
Mùa Đông sắp hết, biệt tăm tin thầy,
Áo đâu không thấy về đây
Khiến ngài trông ngóng bao ngày uổng công.
Xem thư mình có lạc không
Nhờ vào Kinh Dịch ngài mong tỏ tường
Quẻ gieo kết quả rõ ràng:
"Khách quên trao bức thư mang theo rồi!"
Thời gian sau chợt có người
Mang thư thầy gửi tới nơi thăm ngài
Thư thầy chỉ hỏi thăm thôi
Còn như áo ấm thầy thời không hay
Thầy đâu biết đến chuyện này
Quẻ gieo Kinh Dịch trước đây đúng rồi!
Lần này ngài nghĩ: "Chao ơi!
Nếu mà mọi việc trên đời xảy ra
Ta dùng Kinh Dịch đoán ra
Tu thiền ta sẽ lơ là mất thôi
Thật là tai hại quá trời!"
Nghĩ xong ngài quyết buông trôi môn này
Dù cho Kinh Dịch rất hay
Ngài không dùng nữa! Dứt ngay! Chẳng màng!

*

Tuổi hai mươi tám vừa sang
Ngài chuyên tâm học vững vàng thơ, văn
Thêm môn thư họa tuyệt luân
Nhìn xa phượng múa, nhìn gần rồng bay
Tay tiên điêu luyện lắm thay
Khiến cho thầy dạy môn này ngợi ca.
Lần này ngài nghĩ: "Thân ta
Văn thơ vương luỵ tuy là nổi danh
Nhưng nên ngưng lại cho nhanh
Kẻo thành thi sỹ, không thành thiền sư!"
Thế là ngài bỏ làm thơ
Quyết không vướng mắc vẩn vơ chuyện đời.

(phỏng theo Non-Attachment trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)
 
55. Thiền viện yên lặng

Ngài là một vị thiền sư
Chỉ còn một mắt, bị hư một rồi
Nhưng ngài giác ngộ rạng ngời
Dạy hàng đệ tử ở nơi chùa này.
Suốt cả đêm, lẫn cả ngày
Chùa im lặng lẽ, gió bay thì thào
Không hề nghe tiếng động nào
Và ngay cả tiếng kinh cầu trang nghiêm
Ngài ra lệnh bãi bỏ liền,
Bao nhiêu đệ tử chuyên thiền mà thôi.
Khi ngài từ giã cõi đời
Bà già hàng xóm cạnh ngôi chùa ngài
Nghe chuông vang tiếng hiên ngoài
Và câu kinh tụng ngân dài khắp nơi,
Đoán ra ngay, bà thốt lời:
"Thế là thầy khuất núi rồi còn đâu!"

(phỏng theo The Silent Temple trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)
 
56. Thiền của Phật

Đây lời Phật dạy lâu rồi:
"Ta xem chức tước, thứ ngôi trên đời
Của hàng vua chúa mọi thời
Hay là của kẻ khắp nơi cầm quyền
Chỉ như hạt bụi vương thềm;
Ta coi kho báu nhỏ nhen tầm thường
Dù châu ngọc hay bạc vàng
Chỉ như sỏi đá bên đường khác chi;
Còn lụa là với xiêm y
Dù cho quý giá khác gì giẻ lau;

*

"Ta nhìn ra được từ lâu
Hằng hà thế giới nhiệm mầu quanh đây
Trong bao la vũ trụ này
Chỉ như những hạt chứa đầy trái cây;
Hồ kia rộng lớn vậy thay
Nổi danh nước Ấn đứng ngay hàng đầu
So ra cũng tựa giọt dầu
Li ti nhỏ bé trên đầu bàn chân;
Mọi điều giáo lý dương trần
Đều là hư huyễn, muôn phần giả thôi
Tựa trò ảo thuật tay người;
Ta xem quan niệm tuyệt vời cao siêu
Về nguồn giải thoát sớm chiều
Như là gấm vóc có thêu chỉ vàng
Trong cơn mộng giữa đêm trường;
Ta coi thánh đạo, con đường sáng tươi
Dưới chân bậc giác ngộ rồi
Như hoa hiển hiện trong đôi mắt người;

*

"Nhận ra thiền định cao vời
Như là cột trụ của nơi non ngàn;
Và còn như cõi Niết Bàn
Tựa cơn ác mộng miên man giữa ngày;
Những lời phán đoán lâu nay
Về điều sai đúng, dở hay ở đời
Như rồng uốn lượn buông lơi
Nhịp cùng vũ khúc theo trời nắng mưa;
Lòng tin tăng giảm từ xưa
Coi như vết tích bốn mùa còn vương!"

(phỏng theo Buddha’s Zen trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)
 
* Sách ấn tống để biếu, không bán.
* Tác giả không giữ bản quyền.
* Hoan nghênh tái bản
hoặc phổ biến dưới bất kỳ hình thức nào khác.

*

Địa chỉ liên lạc:
Tâm Minh Ngô Tằng Giao
45481 Caboose Terrace
Sterling - VA 20166 - USA
E-mail: giaongo@msn.com
 
Đầu Trang