Tổ Sư Thiền

VƯỜN THIỀN RỪNG NGỌC
THIỀN UYỂN DAO LÂM
Việt dịch: Thông Thiền Nhà xuất bản Thành Phố Hồ Chí Minh

釋 迦 七 步 
達 磨 九 年 
靈 山 密 付 
少 室 單 傳 
Thích-ca thất bộ 
Ðạt-ma cửu niên 
Linh Sơn mật phó 
Thiếu Thất đơn truyền 
1. 釋 迦 七 步 - Thích-ca đi bảy bước
2. 達 磨 九 年 - Ðạt-ma ngồi chín năm
3. 靈 山 密 付 - Linh Sơn thầm trao pháp
4. 少 室 單 傳 - Thiếu Thất chỉ truyền tâm 

青 原 與 斧 
南 嶽 磨 磚 
大 雄 創 寺 
百 丈 開 田 
Thanh Nguyên dữ phủ 
Nam Nhạc ma chuyên 
Ðại Hùng sáng tự 
Bách Trượng khai điền 
5. 青 原 與 斧 - Thanh Nguyên hứa cho búa
6. 南 嶽 磨 磚 - Nam Nhạc mài ngói gạch
7. 大 雄 創 寺 - Ðại Hùng lập Thiền viện
8. 百 丈 開 田 - Bách Trượng bảo làm ruộng 

潙 仰 體 用 
曹 洞 正 偏 
雲 門 數 句 
臨 濟 三 玄 
Qui Ngưỡng thể dụng 
Tào Ðộng chính thiên 
Vân Môn sổ cú 
Lâm Tế tam huyền 
9. 潙 仰 體 用 - Qui Ngưỡng bày thể dụng
10. 曹 洞 正 偏 - Tào Ðộng chỉ chính thiên
11. 雲 門 數 句 - Vân Môn dạy vài câu
12. 臨 濟 三 玄 - Lâm Tế có tam huyền 

世 尊 良 久 
唯 摩 默 然 
帝 釋 插 草 
布 袋 乞 錢 
Thế Tôn lương cửu 
Duy-ma mặc nhiên 
Ðế Thích sáp thảo 
Bố Ðại khất tiền 
13. 世 尊 良 久 - Thế Tôn nín giây lâu
14. 唯 摩 默 然 - Duy-ma-cật lặng im
15. 帝 釋 插 艸 - Trời Ðế Thích cắm cỏ
16. 布 袋 乞 錢 - Sư Bố Ðại xin tiền 

黃 蘗 一 掌 
大 愚 三 拳 
李 翱 問 道 
陳 操 論 禪 
Hoàng Bá nhất chưởng 
Ðại Ngu tam quyền 
Lí Cao vấn đạo 
Trần Tháo luận thiền 
17. 黃 蘗 一 掌 - Hoàng Bá tát một tát
18. 大 愚 三 拳 - Ðại Ngu lãnh ba quyền (đấm) 
19. 李 翱 問 道 - Lí Cao hỏi đạo lí
20. 陳 操 論 禪 - Trần Tháo bàn luận thiền 

靈 雲 見 花 
香 嚴 擊 竹 
沙 彌 尋 思 
道 者 覓 宿 
Linh Vân kiến hoa 
Hương Nghiêm kích trúc 
Sa-di tầm Tư 
Ðạo giả mích túc 
21. 靈 雲 見 花 - Linh Vân trông thấy hoa
22. 香 嚴 擊 竹 - Hương Nghiêm (nghe) sỏi chạm trúc 
23. 沙 彌 尋 思 - Sa-di tìm Hành Tư
24. 道 者 覓 宿 - Ðạo giả kiếm nơi trọ 

鳥 窠 吹 毛 
龍 潭 滅 燭 
孚 公 搖 頭 
居 士 翹 足 
Ðiểu Khòa xuy mao 
Long Ðàm diệt chúc 
Phu Công diêu đầu 
Cư sĩ kiều túc 
25. 鳥 窠 吹 毛 - Ðiểu Khòa thổi lông (trên) áo
26. 龍 潭 滅 燭 - Long Ðàm làm tắt đuốc
27. 孚 公 搖 頭 - Phu Công nói lắc đầu
28. 居 士 翹 足 - Cư sĩ đi cà nhắc 

三 角 禾 豆 
南 華 稻 粟 
婆 子 作 齋 
甘 贄設 粥 
 Tam Giác hòa đậu 
Nam Hoa đạo túc 
Bà tử tác trai 
Cam Chí thiết chúc 
29. 三 角 禾 豆 - Tam Giác nói lúa đậu
30. 南 華 稻 粟 - Nam Hoa nhiều lúa nước
31. 婆 子 作 齋 - Bà già thết tiệc chay
32. 甘 贄 設 粥 - Cam Chí dọn cháo được 

灌 溪 劈 箭 
疎 山 囓 鏃 
天 鉢 花 開 
九 峰 麥 熟 
Quán Khê phách tiễn 
Sơ Sơn nghiết tộc 
Thiên Bát hoa khai 
Cửu Phong mạch thục 
33. 灌 溪 劈 箭 - Quán Khê chụp tên gấp
34. 疎 山 嚙 鏃 - Sơ Sơn cắn tên mau (giỏi tranh luận) 
35. 天 鉢 花 開 - Thiên Bát đóa hoa nở
36. 九 峰 麥 熟 - Cửu Phong hỏi lúa chín 

啞 子 延 僧 
則 天 賜 浴 
尚 書 打 毬 
大 夫 雙 陸 
Á tử diên tăng 
Tắc Thiên tứ dục 
Thượng Thư đả cầu 
Ðại phu song lục 
37. 啞 子 延 僧 - Kẻ câm rước mời tăng
38. 則 天 賜 浴 - Tắc Thiên cho Sư tắm
39. 尚 書 打 毬 - Thượng thư xem đá bóng
40. 大 夫 雙 陸 - Ðại phu coi cờ tướng 

行 者 失 笑 
陸 亘 合 哭 
大 寂 吹 耳 
尊 者 撥 眉 
Hành giả thất tiếu 
Lục Cắng hợp khốc 
Ðại Tịch suy nhó 
Tôn giả bát mi 
41. 行 者 失 笑 - Hành giả bỗng bật cười
42. 陸 宣 合 哭 - Khuyên Lục Cắng nên khóc 
43. 大 寂 吹 耳 - Ðại Tịch thổi lỗ tai
44. 尊 者 撥 眉 - Tôn giả vén lông mày 

寒 山 茄 串 
解 脫 粥 篦 
陳 老 蒲 鞋 
龐 蘊 漉 籬 
Hàn Sơn gia xuyến 
Giải Thoát chúc bề 
Trần lão bồ hài 
Bàng Uẩn lộc li 
45. 寒 山 茄 串 - Hàn Sơn đập xâu cà
46. 解 脫 粥 篦 - Giải Thoát dầm quậy cháo
47. 陳 老 蒲 鞋 - Thầy Trần đan giầy cói
48. 龐 蘊 漉 籬 - Con Bàng Uẩn bện sáo 

悟 本 紙 撚 
法 眼 香 匙 
光 仁 女 子 
玄 則 童 兒 
Ngộ Bản chỉ nhiên 
Pháp Nhãn hương thi 
Quang Nhân nữ tử 
Huyền Tắc đồng nhi 
49. 悟 本 紙 撚 - Ngộ Bản đáp ép giấy
50. 法 眼 香 匙 - Pháp Nhãn hỏi muỗng hương
51. 光 仁 女 子 - Quang Nhân bảo con gái
52. 玄 則 童 兒 - Huyền Tắc với bé trai 

九 峰 拽 擺 
保 福 扶 犁 
玄 泰 布 衲 
克 符 紙 衣 
Cửu Phong duệ bãi 
Bảo Phúc phù lê 
Huyền Thái bố nạp 
Khắc Phù chỉ y 
53. 九 峰 拽 擺 - Cửu Phong nắm dây mũi
54. 保 福 扶 犁 - Bảo Phúc đáp kéo cày
55. 玄 泰 布 納 - Huyền Thái mặc áo vải
56. 克 符 紙 衣 - Khắc Phù mang áo giấy 

庵 主 不 顧 
良 遂 盡 知 
常 侍 擲 筆 
太 傅 過 泥 
Am chủ bất cố 
Lương Toại tận tri 
Thường thị trịch bút 
Thái phó quá nê 
57. 庵 主 不 顧 - Am chủ chẳng đoái tới
58. 良 邃 盡 知 - Lương Toại biết đến cùng
59. 常 侍 擲 筆 - Thường Thị ném cây viết
60. 太 傅 過 泥 - Thái Phó thế đưa bùn 

于 頔 失 色 
李 勃 懷 疑 
石 鞏 張 弓 
禾 山 打 鼓 
Vu Ðịch thất sắc 
Lí Bột hoài nghi 
Thạch Củng trương cung 
Hòa Sơn đả cổ 
61. 于 頔 失 色 - Vu Ðịch giận tái mặt
62. 李 勃 懷 疑 - Lí Bột nghi trong lòng
63. 石 鞏 張 弓 - Thạch Củng thường giương cung
64. 禾 山 打 鼓 - Hòa Sơn biết đánh trống 

歸 宗 拽 石 
木 平 般土 
宣 鑒 斫 牌 
白 雲 搖 艫 
Qui Tông duệ thạch 
Mộc Bình ban thổ 
Tuyên Giám chước bài 
Bạch Vân diêu lô 
65. 歸 宗 拽 石 - Qui Tông hỏi khuân đá
66. 木 平 般 土 - Mộc Bình gánh đất liền
67. 宣 鑑 斫 牌 - Tuyên Giám thế chẻ bảng
68. 白 雲 搖 艫 - Bạch Vân đẩy mũi thuyền 

道 吾 起 拜 
迦 葉 作 舞 
涌 泉 騎 牛 
牧 庵 跨 虎 
Ðạo Ngô khởi bái 
Ca-diếp tác vũ 
Dũng Tuyền kị ngưu 
Mục Am khóa hổ 
69. 道 吾 起 拜 - Sư Ðạo Ngô đứng xá
70. 迦 葉 作 舞 - Ngài Ca-diếp múa vũ
71. 涌 泉 騎 牛 - Sư Dũng Tuyền cưỡi trâu
72. 牧 庵 跨 虎 - Sư Mục Am khiển cọp 

徑 山 蟭 螟 
地 藏 鸚 鵡 
石 霜 侍 師 
慈 覺 養 母 
Kính Sơn tiêu minh 
Ðịa Tạng anh vũ 
Thạch Sương thị sư 
Từ Giác dưỡng mẫu 
73. 徑 山 蟭 螟 - Kính Sơn đáp trùng nhỏ
74. 地 藏 鸚 鵡 - Ðịa Tạng hỏi con vẹt
75. 石 霜 侍 師 - Thạch Sương hầu hạ thầy
76. 慈 覺 養 母 - Từ Giác nuôi dưỡng mẹ 

谷 泉 配 役 
長 興 遭 虜 
宣 老 為 男 
信 公 作 女 
Cốc Tuyền phối dịch 
Trường Hưng tao lỗ 
Tuyên lão vi nam 
Tín công tác nữ 
77. 谷 泉 配 役 - Cốc Tuyền bị đày ải
78. 長 興 遭 虜 - Trường Hưng đáp bị cướp
79. 宣 老 為 男 - Thầy Tuyên làm con trai
80. 信 公 作 女 - Ông Tín làm con gái 

四 賢 問 道 
三 佛 下 語 
真 際 庭 柏 
守 初 麻 斤 
Tứ hiền vấn đạo 
Tam Phật hạ ngữ 
Chân Tế đình bách 
Thủ Sơ ma cân 
81. 四 賢 問 道 - Bốn vị quan hỏi đạo
82. 三 佛 下 語 - Ba họ Phật trình bày
83. 真 際 庭 柏 - Chân Tế bách trước sân
84. 守 初 麻 斤 - Thủ Sơ ba cân gai 

浮 石 鬻 卜 
王 老 賣 身 
香 嚴 原 夢 
普 化 描 真 
Phù Thạch dục bốc 
Vương lão mại thân 
Hương Nghiêm nguyên mộng 
Phổ Hóa miêu chân 
85. 浮 石 鬻 卜 - Phù Thạch rao xem bói
86. 王 老 賣 身 - Thầy Vương rao bán thân
87. 香 嚴 原 夢 - Hương Nghiêm lặp lại mộng
88. 普 化 描 真 - Phổ Hóa vẽ chân dung 

婆 子 偷 笋 
行 者 施 銀 
莊 宗 得 寶 
船 子 得 鱗 
Bà tử thâu duẫn 
Hành giả thí ngân 
Trang Tông đắc bảo 
Thuyền Tử đắc lân 
89. 婆 子 偷 笋 - Bà già ăn trộm măng
90. 行 者 施 銀 - Hành giả cho bạc tăng
91. 莊 宗 得 寶 - Trang Tông được ngọc quí
92. 船 子 得 鱗 - Thuyền Tử được cá vàng 

趙 州 狗 子 
臨 濟 真 人 
華 林 二 虎 
青 原 一 麟 
Triệu Châu cẩu tử 
Lâm Tế chân nhân 
Hoa Lâm nhị hổ 
Thanh Nguyên nhất lân 
93. 趙 州 狗 子 - Triệu Châu nói con chó
94. 臨 濟 真 人 - Lâm Tế chỉ chân nhân
95. 華 林 二 虎 - Hoa Lâm hai con cọp
96. 青 原 一 麟 - Thanh Nguyên một con lân 

道 吾 裝 鬼 
拾 得 呵 神 
大 覺 潑 水 
興 教 墮 薪 
Ðạo Ngô trang quỉ 
Thập Ðắc ha thần 
Ðại Giác bát thủy 
Hưng Giáo đọa tân 
97. 道 吾 裝 鬼 - Ðạo Ngô giả làm quỉ
98. 拾 得 呵 神 - Thập Ðắc quở mắng thần
99. 大 覺 潑 水 - Ðại Giác hắt nước, tỉnh
100. 興 教 墮 薪 - Hưng Giáo bửa củi, thân 

1. 釋 迦 七 步 — Thích-ca đi bảy bước
Thế Tôn giáng sinh một tay chỉ trời, một tay chỉ đất, đi quanh bảy bước, mắt nhìn bốn phương nói: 

— Trên trời dưới đất, chỉ có Ta là tôn quí. 

·       Khi Phật vừa đản sinh vào Vương cung của vua Tịnh Phạn, ngài phóng ánh sáng Ðại trí chiếu khắp mười phương thế giới; nơi mặt đất vọt lên các đóa sen vàng nâng đỡ hai chân của Phật. Ngài đi về Ðông, Tây, Nam, Bắc, mỗi hướng bảy bước, tay chỉ trời, tay chỉ đất, rống lên tiếng của loài sư tử: Mười phương đều tôn quí Ta! (Theo: Kinh Phổ diệu.) 

2. 達 磨 九 年 — Ðạt-ma ngồi chín năm
Sơ Tổ ở chùa Thiếu Lâm trên non Tung Sơn, ngồi xoay mặt vào vách chín năm, lúc bấy giờ mọi người đều chẳng lường được, gọi ngài là ông Bà-la-môn ngó vách. 

·       Ngài từ nước Lương qua nước Ngụy, đến Lạc Dương, ở chùa Thiếu Lâm ngồi xoay mặt vào vách chín năm rồi mới truyền cho Nhị Tổ. (Theo: Truyền đăng, quyển 3.) 

3. 靈 山 密 付 — Linh Sơn thầm trao pháp
Thế Tôn ở trên hội Linh Sơn, giơ cành hoa thị chúng. Lúc ấy, đại chúng đều im lặng, chỉ có tôn giả Ca-diếp rạng mặt mỉm cười. Thế Tôn nói: 

— Ta có Chính pháp nhãn tạng, Niết-bàn diệu tâm, thật tướng vô tướng, pháp môn vi diệu, chẳng lập văn tự, truyền ngoài giáo điển phó chúc cho Ma-ha Ca-diếp. 

Thế Tôn sai Tôn giả Ca-diếp đến trước tháp Ða Tử phân tòa rồi bảo Ma-ha Ca-diếp ngồi, kế đó lấy y Tăng-già-lê đắp cho ngài, Thế tôn bảo: 

— Ta đem Chính pháp nhãn tạng thầm trao cho ông, ông phải hộ trì và truyền lại cho đời sau. (Theo: Hội nguyên, quyển 1.) 

4. 少 室 單 傳 — Thiếu Thất chỉ truyền tâm
Buổi ban đầu, chư Tổ truyền pháp, ngoài Thiền ra còn dùng cả giáo thừa của Tam tạng kinh điển. Về sau, Tổ sư Ðạt-ma chỉ truyền tâm ấn, phá chấp hiển bày Thiền tông, nên nói truyền ngoài giáo điển, chẳng lập văn tự, chỉ thẳng tâm người, thấy tính thành Phật. 

·       Bổ túc thêm: Tổ Ðạt-ma ở chùa Thiếu Lâm bảo ngài Huệ Khả: »Xưa kia Như Lai đem Chính pháp nhãn tạng trao cho ngài Ca-diếp rồi truyền dần đến Ta, nay Ta trao cho ông«. (Theo: Truyền đăng, quyển 3.)