CHƯƠNG
I
THIẾN
LÀ TRÍ TUỆ CỦA SINH HOẠT
LÀM
THẾ NÀO VẸT MÂY ĐỂ THẤY MẶT TRỜI
“Xem ra, vị Thanh Tăng này thật đã tu đến cảnh giới “như
như bất động”. Ở trên, tôi đã nói thế. Kỳ thực, lời
nói này hàm ẩn mùi vị mỉa mai. Bởi vì giống như lão thái
bà, đối với thái độ của vị Tăng này tôi cho là không
đúng. Vị Thanh tăng có đích thật là thánh tăng, cao tăng?
Nhưng cao tăng cũng là người, tại sao trông thấy gái đẹp
phải tạo ra tư thái “cô mộ hàn nham”? Tôi lại muốn lột
tấm da của quyển Chánh Kinh nghiêm túc nầy để tra tìm cứu
cánh.
Nhưng, cần phải hỏi lại, thái độ vị Thanh tăng này có
điểm nào không đúng? Mặc dù thái độ của ông gây cho người
khác có những phản cảm, nhưng nếu suy ngẫm kỹ, thì không
thể bảo rõ chỗ nào là điểm không đúng. Ông là bậc xứng
đáng để được khen ngợi? Lý do, ở địa vị bạn, khi một
thiếu nữ xin đẹp đến liếc mắt đưa tình để tìm cách
rung động lòng bạn, rồi chu mồm nũng nịu thốt lên:
“Hãy
lại đây ôm lấy tôi” – lúc ấy bạn sẽ phản ứng ra
sao? Nếu như tôi... Đương nhiên thực tế thì tuyệt đối
chẳng có ai ngã vào lòng tôi. Nhưng cứ giả thử có một
cô gái xinh đẹp thật sự xuất hiện trước mắt, thì thôi
phải làm sao cho chu toàn đây? “Được rồi! nếu không dám
tiếp nhận sự mời gọi nồng nàn của mỹ nhân thì không
đáng là bậc hảo hán!” – Tôi nghĩ, kết quả chắc phải
như vậy thôi – vì dù sao thì mình cũng chỉ là hạng phàm
phu tục tử.
Nhưng, một khi vai chánh hảo nam nhân kia đổi thành vị hoà
thượng mà làm như thế thì quả thật không nên. Nếu hoà
thượng mà ôm lấy đàn bà, thì phải chăng công phu tu hành
mấy mươi năm khổ nhọc đã huỷ hoại trong một ngày? Kết
quả không những uổng công mà không chừng danh dự còn bị
chà đạp! Nhưng, trong cảnh ngộ nầy, hoà thượng phải hành
xử thế nào ngoài cách nghiêm trang thốt lên “Cô mộc ỷ
hàn nham, tam đông vô noãn khí”, không lẽ chẳng còn cách
nào khác?
Chính vì thế, thoại đề lại quay về khởi điểm.
Nếu cứ tiếp tục lập lại mãi thoại đề này một cách
trùng phúc theo vòng xoay, thì đây chính là “Công án thiền
thoại” nổi tiếng trong Thiền môn (1), nếu quý vị tham khảo
và có thể tìm ra đạo lý trong ấy, thì đích thực quý vị
đã tri nhận được Thiền.
“Như thế, thế thì kết quả sẽ ra sao?...” – Đây là
phương thức tư khảo cố định của thiền. Hãy dùng công
án “Cô mộc hàn nham” (chúng ta thường gọi là “Lão bà
đốt am”) này để tham khảo! Muốn giải đáp quý vị cần
phải hạ thủ công phu để lãnh ngộ. Có người sẽ thắc
mắc: “Nhưng hạ thủ công phu bằng cách nào?” và nếu không
tìm ra đáp án chỉ còn có cách: “Thôi hãy tìm đến thiền
đường, mời một vị thiền sư cao minh chỉ lối!” Mỗi
khi có sự việc liên quan đến phương diện tu thiền, phần
đông đều không thoát khỏi câu cả trời đại khái như thế.
