Đề mục về câu chuyện này có lẽ nghiêm túc hơn, nhưng
vì mục đích của bút giả là làm thế nào để quý vị có
thể hiểu rõ rằng thiền định chẳng phải là pháp môn tu
hành riêng của Phật giáo. Huống chi thiền rất chú trọng
đến tinh thần không chấp cứ câu nệ, không chỉ chuyên chú
vào hình thức ngồi thiền; vì thế trọng điểm học tập
của chúng ta là nhắm vào tinh thần không câu chấp này.
Mặt khác, xin quý vị tri nhận rằng: Dù thiền tôn của Trung
Quốc hay của Nhựt Bổn cũng đều có lối giải thích khác
nhau đối với thiền. Nói cách khác, thiền, không chỉ duy
nhất là ngồi thiền.
Ăn cơm, uống trà cũng là thiền.
Thời đại nhà Đường, tương truyền có vị Triệu Châu Tùng
Niệm thiền sư sống đến 120 tuổi thọ.
Một hôm, trong chùa có một đệ tử mới đến, muốn theo
Triệu Châu thiền sư tu hành. Vị này thỉnh giáo thiền Sư:
“Đệ tử là một kẻ mới gia nhập, xin thành tâm đê đầu
thỉnh giáo sư phụ về phương pháp tu hành”.
Triệu Châu thiền sư trả lời:
“Cháo sáng đã ăn chưa?”
“Ăn rồi”.
“Thế thì mang chén đi rửa đi!”
Sau khi nghe vị thiền sư nhẹ nhàng trả lời mà không nói
thêm bất cứ một lời nào, vị đệ tử này nhờ đó mà
hoát nhiên khai ngộ, đó tức là thiền.
Dường nhu khi chúng ta chỉ cần đề cập đến thiền thì
thường cho rằng chắc chắn là phải có đạo lý thâm sâu
gì đó, hoặc cần phải trải qua phương thức tu hành đặc
biệt nào đó. Kỳ thực không phải thế.
Nói cách khác, trong sinh hoạt hằng ngày của chúng ta, sáng
sớm thức dậy, đánh răng, rửa mặt, đi nhà vệ sinh v.v...,
những chuyện lặt vặt bình thường này củng là một loại
thiền. Nếu ngay cái đạo lý giản dị như thế mà chúng ta
không thể ngộ được thì nói chi đến việc tu hành đặc
biệt khác? Lời nói của Triệu Châu thiền sư chính là ý
đó, người đệ tử mới cũng vì rõ đạo lý đó mà khai
ngộ. Cho nên chỉ cần chúng ta thể ngộ “Đạo ở trong sinh
hoạt thường ngày”, thế là đối với thiền, hoặc nhiêù
hoặc ít đã có thể ngộ rồi.
Bây giờ chúng ta hãy trở lại chính đề.
Cái gọi là “Thiền”, trọng yếu nhất là tinh thần không
câu nệ. Chỉ nắm vững được tinh thần ấy mới hoàn toàn
thể ngộ được cái tôn chỉ và ý chỉ của thiền. Vì thế,
đối những người có tâm học thiền, ngoài việc đến thiền
đường ngồi xếp bằng, cần phải học tập tinh thần “Không
bán víu bất cứ hình thức ngồi thiền nào” – đó mới
là trọng điểm mà tôi muốn nhắn gởi .
